Vergeet dat dieet: ‘Als je alles mag eten, verdwijnt de aantrekkingskracht van verboden voedsel’

We laten ons collectief verleiden tot sapjeskuren, bannen koolhydraten en tellen dwangmatig elke zondige calorie die we doorslikken. Nochtans blijkt uit onderzoek dat we na een periode van intens diëten onvermijdelijk weer zwaarder worden. Gelukkig waait er een nieuwe wind: maak kennis met de antidieetbeweging, razend populair op Instagram.

Keizerin Elisabeth van Oostenrijk at enkel sinaasappels om haar taille te behouden, en al tijdens de middeleeuwen werden laxeermiddelen gepromoot om af te vallen. Mager zijn is een collectief doel. Diëten is dé weg ernaartoe. Dat dit ten koste lijkt te gaan van ons metabolisme én onze mentale gezondheid, lijkt haast bijzaak.

Zo kan het niet langer, schreeuwt de antidieetbeweging. Een nieuwe lichting voedings- en gezondheidsdeskundigen verzet zich tegen het korte leven dat het extreme dieet vaak beschoren is. Eigenlijk hoor je je af te vragen: kan ik dit volhouden tot ik 80 ben? Is het antwoord nee, stop er dan mee. Wij spraken met twee jonge voedings- en gezondheidsexperts over het dieetprobleem.

7 magere jaren, 7 vette jaren

Niemand kiest er bewust voor om als jojo door het leven te gaan. Maar als het gaat over afvallen, komt er na zonneschijn bijna altijd opnieuw regen. De wetenschap heeft al lang aangetoond dat gewichtstoename na een periode van intens diëten onvermijdelijk is. Een recent Brits onderzoek naar de effecten van veertien populaire dieettrends zoals Weight Watchers of het Atkins-dieet toonde aan dat alle participanten na twaalf maanden weer op hun begingewicht zaten. ‘Diëten werkt niet. Statistisch gezien is je metabolisme na vijf jaar diëten het noorden volledig kwijt’, vertelt Celien Rombouts, de jonge diëtiste achter het populaire Instagramkanaal Healthy Habits Celien. Naast haar zit psychologe en personal trainer Gudrun Hespel. Allebei hebben ze de consultaties in hun praktijk op een lager pitje gezet om samen een nieuw project uit de grond te stampen waarin een gezonde levensstijl volledig wordt losgetrokken van diëten, maar daarover later meer.

‘We hebben afgeleerd om naar ons lichaam te luisteren’, verduidelijkt Celien. Nochtans teert dat lijf al duizenden jaren op dezelfde overlevingsstrategieën. Wie bepaalde producten of ingrediënten weert, geeft zijn of haar lichaam ongewild het signaal met een voedseltekort te kampen. ‘Het metabolisme van de neanderthaler vertraagde enorm wanneer die een voedselarme periode moest overbruggen’, vult ze aan. ‘Daarnaast kreeg hij te maken met een versterkt hongergevoel. Deze fixatie op eten zou hem namelijk helpen om sneller aan voedsel te komen. Beide natuurlijke bijwerkingen van restrictief eten maken het vreselijk moeilijk voor wie snel kilo’s kwijt wil.’

Als kers op de suikervrije taart zal je lichaam na een periode van vasten nog sneller vetten opslaan dan voorheen, als reserve voor een mogelijke volgende hongersnood. Wie denkt zijn lichaam voor de gek te kunnen houden, is eraan voor de moeite. ‘Of het nu gaat over keto, paleo, detoxsapjes of Sennathee, het effect blijft hetzelfde. Aanvankelijk verlies je relatief gemakkelijk gewicht, maar die winst gaat vaak ten koste van je mentale en fysieke gezondheid. En stop je ermee, dan ben je meteen weer bij start’, weet Celien.

Verbied het verbod

Schoonheidsidealen zijn van alle tijden, maar de bloei van de dieetcultuur in de jaren vijftig heeft onze relatie met voeding voorgoed beschadigd, wat de plotse explosie van obesitas wereldwijd deels verklaart. ‘Gek genoeg is obesitas mee ontstaan uit het streven naar mager zijn’, aldus Gudrun.

En die magerzucht kunnen ze in hun dagelijkse praktijk niet wegdenken. ‘We zien veel jonge meisjes die hun heil zoeken in dieettrends in de hoop blijer te zijn met hun eigen lichaam. Ik heb zelf ook acht jaar aan anorexia en boulimie geleden’, gaat Gudrun verder. ‘Eten werd een obsessie: als er koekjes in huis waren, moesten die allemaal meteen op, zodat er nadien geen verleiding meer kon zijn.’ Restrictief eten speelt enorm in op je schuldgevoel. Wie zichzelf strenge regels oplegt, vervalt vroeg of laat in een eetbui. Ook Celien, die zelf jaren kampte met emotionele eetbuien, herkent dit.

Gudrun en Celien pleiten voor het verbreken van het verbod op bepaalde voedselgroepen. ‘Net door alles toe te laten, ebt het dwangmatige eten weg.’ Geïnspireerd door anti diet-pioniers als The feel good dietitian of Diet Culture Rebel, die in de VS en het VK stevig aan populariteit winnen, besloten ze er hun missie van te maken een nieuwe gezondheidsstrategie te verspreiden onder hun grote schare volgers.

Psychologische strijd

Vanaf januari lanceren ze samen de app Boost, een platform waar mensen zich kunnen laten begeleiden naar een gezondere levensstijl, waarbij afvallen niet langer een obsessie wordt. ‘Gewicht verliezen mag niet het streefdoel zijn, maar moet een mooie bijkomstigheid zijn.’ De jonge ondernemers bundelen in Boost drie pijlers waarop ze hun visie stoelen: body, food en mind. En dat laatste is voor Gudrun en Celien van cruciaal belang. ‘Wat vaak onderschat wordt, is de psychologische strijd die je met jezelf voert als je op dieet bent. Wie er niet in slaagt gewicht te verliezen, zal zichzelf een gebrek aan karakter verwijten. Wij willen mensen op onze app onder andere met video’s informeren en sensibiliseren over de oorzaken van bijvoorbeeld eetbuien of perfectionisme.’ Wie wil ontsnappen uit een slecht voedingspatroon, wordt aangeraden milder te zijn voor zichzelf. ‘Sport wanneer jij dat wilt, hoelang je wilt. Alleen als je iets als plezierig ervaart, zul je het ooit als gewoonte kunnen inbouwen in je leven.’

In het foodluik wordt er veel aandacht besteed aan intuïtief leren eten. ‘Als kind stoppen we gewoon met eten als we genoeg hebben, maar dat lukt ons blijkbaar niet meer op latere leeftijd.’ Wie die resetknop vindt, zal honger beter kunnen onderscheiden van goesting. ‘Het is best een intense zoektocht, maar wel een die loont op langere termijn. Klanten reageren soms verbaasd als ik hun vertel dat ik ook gewoon geregeld frietjes eet’, vertelt Celien. Intuïtief eten is luisteren naar je hongergevoel en je lichaam. Als je lang hebt vastgehouden aan heel strikte regels rond eten, kan het eng zijn om die los te laten. ‘Veel van mijn cliënten vertrouwen zichzelf niet als het op eten aankomt. Ze denken dat ze voortdurend chocolade en chips naar binnen zullen werken als ze alles mogen eten. Maar als je alles mag eten, dan verdwijnt die extreme aantrekkingskracht van ‘verboden voedsel’. En dan merk je dat je ook zin kunt hebben in groenten of dat je kunt stoppen na één koekje zonder dat de hele doos erdoor moet. Als je de fase van loslaten voorbij bent, voelt het als een enorme bevrijding om op een ontspannen manier met eten om te gaan.’

Ideale schoenmaat

De app moet bovenal de overstap naar een langdurige gezonde relatie met je lichaam vergemakkelijken. Een belangrijke factor in het succes is de acceptatie van je genetische pakket. ‘Heel je leven in een modellenmaatje proberen te passen wanneer je wat zwaarder bent, is net hetzelfde als willen rondlopen in schoenmaat 37 als je eigenlijk maat 41 hebt.’ Een standaard streefgewicht dat voor elk lichaamstype past, is niet realistisch. Dat inzicht hebben Gudrun en Celien vertaald naar een programma waarbij er niet geteld wordt. Niet in calorieën, niet in kilo’s.

‘We hopen mensen te inspireren om het geluk op een andere plaats te zoeken dan in minder kilo’s’, vertelt Gudrun. ‘Mensen die hun doel bereiken worden niet plotsklaps een stralende, gelukkige versie van zichzelf. Meestal zijn ze chagrijnig en uitgeput. Ze hebben een periode achter de rug waarin zoveel van hun mentale ruimte werd ingenomen door het dieet dat ze volgden. Elke sociale bijeenkomst werd een beproeving. Feestjes en etentjes met vrienden of familie zouden vrolijke, memorabele momenten moeten zijn, maar voor iemand die op dieet is, is het een stressvolle gebeurtenis waarbij de focus ligt op zo onopvallend mogelijk zo weinig mogelijk eten en zeker niet ten prooi vallen aan alle verleidingen met de bijbehorende schuldgevoelens.’

Onbekend terrein

Met hun enthousiasme en nuchtere aanpak vergaarden ze al een indrukwekkende groep fans die hun helpt om de antidieetformule groot te maken. Want deze dames zetten bij ons best een grote stap op onbekend terrein. Dan is tegenwind onvermijdelijk. De antidiëters worden niet door iedereen op handen gedragen. Met hun visie doorprikken ze de verkoopstrategie van zowat de hele dieetindustrie, die haar verdienmodel creëerde op basis van het snelle – maar kortstondige – gewichtsverlies. Het mag geen verrassing heten dat veel dieetprogramma’s pas echt renderen als de consument er meermaals naar moet terugkeren om de resultaten te evenaren.

‘Er vallen ook geregeld bedreigingen in onze mailbox. We vertrekken vanuit gezondheid en dat hoort niet iedereen even graag.’ Gudrun en Celien spreken zich namelijk luid en duidelijk uit over de gevaren van producten – zoals afslankthee – die via influencers op sociale media gepromoot worden en vooral jonge meisjes verleiden. ‘Het is ronduit crimineel om adolescenten te verleiden om middelen te gebruiken waar zware laxeermiddelen of soms zelfs amfetamines in zitten.’

Groot op Instagram

Dat Gudrun en Celien zo groot zijn geworden op het medium dat bij uitstek bijdraagt tot het heersende schoonheidsideaal en de daarbij horende dieetuitwassen is een tikje ironisch. Maar ook daar is de kentering voelbaar. En vooral: je bent zelf baas van wat er op je feed voorbijkomt. Filter dus eens grondig je beeldenstroom en volg inspirerende voorbeelden als Lyndi Cohen, Elodie Gabias of Vivian Hoorn, vrouwen die restrictief eten de rug hebben toegekeerd. Net als Gudrun en Celien zijn zij enthousiaste boegbeelden van deze exodus uit de slavernij van het diëten en geloven ze dat de weg naar het beloofde land er een is van duurzame, kleine stapjes en lage drempels. Dat er een nieuwe wind waait, valt niet te ontkennen. ‘Zelfs vrouwenbladen publiceren geen artikelen over afvallen meer, dan weet je dat we de goede richting opgaan.’