Tony’s Chocolonely van ethische chocoladelijst gehaald door samenwerking Callebaut

Het Nederlandse merk Tony’s Chocolonely werd geschrapt van een lijst met ethische chocolademerken. Nieuws dat heel wat stof doet opwaaien.

Recent verscheen er in The Times een artikel dat voor verbazing zorgde. Het stuk bericht dat Tony’s Chocolonely niet langer prijkt op de ethische chocoladelijst van de Amerikaanse organisatie ‘Slave Free Chocolate’. Het Nederlandse chocolademerk dat openlijk strijdt tegen slavernij in de chocolade-industrie wordt dus van de lijst slaafvrije chocolademerken gekegeld. Tony’s Chocolonely bevestigde dit nieuws.

De reden voor het schrappen van hun naam op de lijst is hun samenwerking met de Barry Callebaut Groep, een van de grootste fabrikanten voor chocolade- en cacaoproducten. Om de context te schetsen, even een korte geschiedenisles: in 1996 fusioneerden de Belgische chocoladeproducent Callebaut en het Franse bedrijf Cacao Barry. Barry Callebaut is dus geen telg van de Callebautfamilie, maar eerder een nieuw samengesteld gezin. Het was Klaus Johann Jacobs die het bedrijf in zijn hedendaagse vorm samenbracht. Momenteel heeft Barry Callebaut als hoofdbasis de Zwitserse stad Zürich. Het bedrijf mag zich de mondiale marktleider voor industriële chocolade noemen en is een van de zes bedrijven die de export van cacao uit Ivoorkust domineren.

Grote impact

‘In 2005 kozen we bewust voor een samenwerking met Barry Callebaut om aan te tonen dat het mogelijk is om volledig traceerbaar te zijn terwijl je met een grote verwerker samenwerkt’, laat het chocolademerk optekenen in een reactie. ‘Barry Callebaut heeft vanaf het begin in onze missie geloofd en met ons samengewerkt om een volledig gescheiden verwerking op te zetten voor onze 100 procent traceerbare bonen, zodat ze nooit met andere bonen worden gemengd. Door samen te werken met Barry Callebaut kunnen we onze productie verder opschalen en kunnen we Tony’s Open Chain laten groeien door ook de 100 procent traceerbare cacaobonen van onze missiebondgenoten te verwerken.’

Callebaut op de beklaagdenbank

De samenwerking tussen Tony’s en Callebaut is dus niet nieuw. Waarom schrapt ‘Slave Free Chocolate’ het merk dan nu pas van hun lijst? De verklaring kan gevonden worden in enkele recente voorvallen, waarbij Callebaut in opspraak kwam. Begin februari kaartten de cacaohandelaars van Ivoorkust het monopolie van de chocolademultinationals aan. Ze eisen een groter deel van de koek. ‘De zes multinationals die via hun filialen in Ivoorkust cacao kopen, zouden verplicht moeten worden om systematisch 20 tot 30 procent van hun contracten toe te kennen aan de Ivoriaanse producenten en exporteurs’, zegt Fabien Guei. Hij is de woordvoerder van sectororganisatie Groupement des négociants ivoiriens (GNI). Guei wil die multinationals niet buitenwerken, maar ervoor zorgen dat Ivoriaanse spelers duurzaam actief kunnen zijn bij de cacaoverkoop. Het moet rechtvaardiger en evenwichtiger verlopen, klinkt het.

Daarnaast spande IRAdvocates een rechtszaak aan namens acht Malinese jonge mannen die erin slaagden terug te vluchten naar Mali nadat ze als kinderen waren verhandeld en gedwongen waren cacao te oogsten in Ivoorkust voor een of meer van de beklaagde bedrijven. Het gaat hier om Nestle, Cargill, Mars, Mondelez, Hershey, Barry Callebaut en Olam. In 2001 ondertekenden ze het ‘Harkin-Engel Protocol’ waarin ze consumenten en regelgevers expliciet beloofden dat ze tegen 2005 zouden stoppen met het gebruik van kinderarbeid.

De aanklagers stellen dat de merken zichzelf talloze verlengingen hebben gegund en het gebruik van kinderarbeid net erger is geworden. Eind 2020 concludeerde een studie van NORC aan de Universiteit van Chicago en gefinancierd door het Amerikaanse ministerie van Arbeid dat in 2018/2019 maar liefst 1,56 miljoen kindarbeiders werkten in de cacaoteeltgebieden van Ivoorkust en Ghana, een toename van veertien procent sinds een onderzoek uit 2015. Het ging volgens de studie overigens over 1,48 miljoen kindarbeiders die gevaarlijk werk moesten verrichtten.

Samen op weg naar slaafvrij

Tony’s reageert dat ze zich er bewust van zijn dat er illegale arbeid plaatsvindt in de cacaoketen. Het chocolademerk spreekt dan ook over ‘samen op weg naar slaafvrije chocolade’ en op hun wikkels staat ‘samen maken we chocolade 100 procent slaafvrij’. Het is een work in progress, waarbij ze liever eerlijk communiceren over wantoestanden dan deze toedekken.

‘We zijn blij dat we het weten, want dan kunnen we het oplossen. Tony’s is altijd actief op zoek naar gevallen van illegale arbeid zodat we ze kunnen verhelpen’, klinkt het in hun reactie. ‘We hebben een Child Labour Monitoring and Remediation System (CLMRS). Deze is in gebruik bij alle zeven cacaocoöperaties waar we bij inkopen in Ghana en Ivoorkust. Vorig jaar hebben we 387 gevallen van illegale kinderarbeid gevonden en 221 daarvan direct kunnen verhelpen. We hebben nog nooit een geval van moderne slavernij in onze waardeketen aangetroffen. De meeste grote chocoladebedrijven weten niet hoeveel gevallen van illegale arbeid er in hun waardeketen van cacao zijn en kunnen er dus ook niets aan doen.’

Nood aan kader

Ook Callebaut reageert door te stellen dat ze transparant communiceren en actief kinderarbeid bestrijden. ‘Via ons Forever Chocolate programma zijn we heel duidelijk over onze publieke positionering en acties: elke vorm van gedwongen arbeid of kinderarbeid heeft geen plaats in onze operationele keten’, aldus Korneel Warlop, woordvoerder van Barry Callebaut. ‘In ons Forever Chocolate programma zetten we ons in om tegen 2025 kinderarbeid uit onze operationele keten te halen. Die voortgang publiceren we jaarlijks in ons Forever Chocolate Plan. In ons voortgangsrapport zijn we met name heel transparant over het aantal gevallen van kinderarbeid dat we kunnen identificeren via onze actieve monitoring en het aantal gevallen van kinderarbeid dat we konden remediëren.’

Waarom kon de belofte van het Harkin-Engel Protocol dan niet waargemaakt worden? ‘Het bestrijden van kinderarbeid in de cacaoproducerende landen blijft een complex probleem dat vele facetten heeft’, licht Korneel Warlop toe. ‘Ondanks de grote inspanningen van overheden, cacao- en chocolade producenten, de lokale gemeenschappen in de originelanden en de ontwikelingspartners, blijft het een probleem dat moeilijk terug te dringen is. De uitdagingen waar kinderen in de cacaoproducerende landen mee te maken hebben, vinden hun oorsprong in structurele problemen die eveneens een impact hebben op elkaar. Het gaat dan om armoede door een gebrek aan essentiële noden zoals kwalitatief onderwijs, gezondheidszorg, drinkwater en sanitaire voorzieningen.’

Er is vooral nood aan een overkoepelend kader, stelt de cacaogigant. ‘Dankzij engagementen vanuit de sector wordt vooruitgang geboekt in het bestrijden van de ergste vormen van kinderarbeid in de cacaoketen, maar een gezamenlijk kader met engagementen van publieke en private stakeholders, in combinatie met een sterk juridisch kader in zowel producerende als consumerende cacaolanden, zijn essentieel om blijvende oplossingen te vinden voor dit complex probleem.’

‘Om die reden is Barry Callebaut een stichtend lid van the Cocoa and Forests Initiative (CFI), een multi-stakeholder initiatief, inclusief Ghana en Ivoorkust (de twee grootste cacaoproducten), dat tot doel heeft om een einde te maken aan het verbouwen van cacao in de beschermde bosrijke gebieden in Ghana en Ivoorkust’, stelt Warlop. ‘Een cruciaal element van het CFI is het opnemen van een bepaling in de wetgeving over 100 procent traceerbaarheid van cacao, waardoor transparantie gecreëerd wordt in de hele keten.’