Mysterie van de dag: waarom bevat Coca-Cola geen cocaïne meer?

Deze zomer viert Knack.be de mysteries van het leven. Elke dag kruipen we in de huid van een verwonderd kind en verbazen we ons over al dan niet alledaagse mysteries. Vandaag: waarom bevat Coca-Cola geen cocaïne meer?

Het lijkt nogal voor de hand liggend dat een populaire frisdrank geen cocaïne mag bevatten, maar toch verwijderde The Coca Cola company de cocaïne uit zijn cola nog voor de drug verboden was in Amerika. The Atlantic dook in het colavat en kwam boven met het verrassende en ietwat racistische verhaal van een temperamentvol drankje.

In de 19e eeuw waren de effecten van de mix van alcohol en cocaïne reeds bekend. De stof die bij deze combinatie vrijkomt – cocaethyleen- was felgegeerd nadat chemicus Angelo Mariani in 1863 de cocaboon met wijn combineerde en zo de Vin Marian tot leven bracht. De poppen gingen aan het dansen en de wijn was een groot succes. Onder meer Jules Verne, Alexander Dumas, Paus Leo XIII en Arthur Conan Doyle kwamen ervoor uit regelmatig van een slokje Vin Marian te genieten.

Dokter John Stith Pemberton, zelf verslaafd aan morfine nadat hij gewond geraakte tijdens de burgeroorlog, was geïntrigeerd door het succes van Mariani en sloeg zelf aan het brouwen. Het resultaat? De Pemberton French Wine Coca, die gepromoot werd als medicijn en libidobevorderaar. De zaken gingen goed voor Pemberton tot zijn hele afzetmarkt werd drooggelegd. Pemberton French Wine Coca werd illegaal – hallucinant genoeg niet vanwege de cocaïne die het bevatte, wel vanwege de alcohol.

Pemberton verving de alcohol door suikersiroop en water en debuteerde op 8 mei 1886 met Coca-Cola: the temperance drink. Het drankje vergaarde snel naam en faam bij de gegoede blanke middenklasse, maar toen het bedrijf in 1899 ook Coca-Cola in flesjes ging verkopen liep het mis, schrijft Grace Elizabeth Hale in The New York Times. Waar minderheden vroeger niet in contact konden komen met het drankje dat enkel in bars of via vermaarde “soda fountains” geschonken werd, kon iedereen met een kwartje nu zelf een flesje coca-cola kopen.

“De blanken waren echter bang voor het excessieve coke-gebruik van hun Afro-Amerikaanse medemens”, aldus Hale in NYT. Ze haalt aan dat Zuiderse kranten steeds meer begonnen te rapporteren over incidenten waarbij zwarte mannen blanke vrouwen verkrachtten, en hoe deze aanrandingen gelinkt werden met cocaïne. Asa G. Candler, die The Coca Cola Company ondertussen had overgenomen, voelde de hete adem van de blanke middenklasse in zijn nek en verwijderde in 1903 de cocaïne uit Coca-Cola, nog voor cocaïne illegaal werd bevonden door de Amerikaanse overheid, die de drug pas in 1914 op de verboden lijst zette.

Candler verving de cocaïne door een mengsel van suiker en cafeïne en promootte het als “verfrissend” in plaats van medicinaal. Vandaag bevat Coca-Cola nog steeds coca, maar dan wel schoongemaakte coca waaruit de psychoactieve elementen worden verwijderd. Op het flesje wordt hier simpelweg naar verwezen met “Merchandise N°5”.

De extractie van de psychoactieve elementen wordt volgens het boek Cocaine: an unauthorized Biography van Dominic Streatfield gedaan in een bedrijfje in New Jersey, genaamd Stepan. In 2003.(KS)