‘Hoe graag de Boerenbond ook wil censureren: melk is wel degelijk dodelijk voor kalfjes’

Tobias Leenaert, oprichter EVA vzw en auteur van ‘How to Create a Vegan World’, reageert op de stopzetting van de reclamecampagne van BE Vegan. ‘De boodschap dat melk dodelijk is voor kalfjes is inhoudelijk correct.’

‘Melk is dodelijk. Voor 150.000 kalfjes per jaar’. Dat is de slogan van organisatie BE Vegan die op een aantal Gentse en Antwerpse Trams prijkt. Of beter gezegd prijkte, want De Lijn haalde de campagne uit de lucht. Onder druk van de boerenorganisaties. Reacties waren tweeërlei: dat de boodschap inhoudelijk fout is, en dat hij kwetst of stigmatiseert. Beide zijn onterecht.

Eerst de inhoud. In een persbericht noemt het Algemeen Boerensyndicaat de boodschap ‘fake news’, ‘misleidend’ en ‘zelfs misdadig’. Is dat zo? Met de postercampagne wil BE Vegan wijzen op een van de minder bekende dierenwelzijnsaspecten van zuivel: om melk te produceren heb je kalfjes nodig. Koeien geven – evenmin als mensen trouwens – geen of nauwelijks melk als er geen jongen zijn. Daarom worden de dieren elk jaar (kunstmatig) zwanger gemaakt. De vrouwelijke kalfjes zullen nieuwe melkkoeien worden. De mannetjes verdwijnen in de vleesindustrie, en worden na maximaal acht maand gedood voor vlees. Vandaar: melk is dodelijk voor kalfjes. Misschien ietwat sloganesk, en met een kwinkslag, maar steekhoudend. Niemand zegt dat de boeren hun kalfjes doden of dierenbeulen zijn. Dat erin willen lezen, getuigt van kwade wil.

Gekwetste boeren

Nadat Lijncom, de dochteronderneming van De Lijn, had aangegeven dat ze de campagne zou stopzetten als veel mensen zouden aangeven zich gekwetst te voelen, begon het uiteraard klachten te regenen. Dat een groep mensen zich beledigd weet door correcte informatie kan niet voldoende zijn om censuur in te roepen. Zeker niet wanneer het informatie betreft die onbekend is, maar waar de consument recht op heeft.

Hoe graag de Boerenbond ook wil censureren: melk is wel degelijk dodelijk voor kalfjes

En laat ons wel wezen: er mag gerust wat tegengewicht geboden worden tegen de informatie die de zuivelindustrie ons de afgelopen decennia heeft voorgeschoteld. Die is lang niet altijd correct en volledig gebleken.

Ten eerste is de sector er absoluut niet happig op te vermelden dat kalfjes nodig zijn voor melk, en dat de pasgeboren dieren in de meeste gevallen al binnen de vierentwintig uur van de moeder worden weggenomen, om ten slotte te eindigen als een lap vlees. De gemiddelde consument moet liefst blijven denken dat voor melk geen dier hoeft te lijden of te sterven. Maar hoe graag we het ook zouden willen, dierenleed door de consumptie van dierlijke producten zoals melk is geen fake news, maar massale, dagelijkse en vaak schokkende realiteit.

Mmmmmarketing

Ten tweede: als melk door de decennia heen een populair product geworden is, dan komt dat in de eerste plaats door goede marketing. Misschien herinnert u zich de aanwezigheid van melk in kinderprogramma’s zoals Postbus X en Mik Mak en Mon, om maar iets te noemen. Melk werd en wordt nog altijd vaak gepresenteerd als een soort wondervoedsel. Veel van de zogenaamde voordelen die daarbij in de kijker werden gezet – van gewichtsverlies tot betere atletische prestaties – zijn echter achterhaald. Ook over de bescherming die melk biedt tegen botbreuken is de wetenschap lang niet zo eenduidig als de melkreclame ons wil doen geloven. Professor Walter Willet van Harvard, bijvoorbeeld, wijzend op het belang van beweging voor sterke botten, zegt dat je beter met je koe kan gaan wandelen dan haar melk te drinken. Wat vaststaat is dat melk, los van het feit dat het nuttige nutriënten kan aanleveren, niet noodzakelijk is voor een goede gezondheid. Gelukkig maar, want naar schatting 65 procent van de wereldbevolking is lactose-intolerant.

Plantaardige evolutie

Ondertussen ging de wereldwijde verkoop van zuivel de laatste tien jaar met meer dan twintig procent achteruit. De verkoop van plantaardige zuivelalternatieven in de laatste zes jaar steeg daarentegen met ruim zestig procent. Wereldwijd neemt plantaardige melk ondertussen niet minder dan dertien procent marktaandeel in – trouwens, die producten mag je geen ‘melk’ noemen – nog zo’n leuk initiatief van de melklobby.

Als melk door de decennia heen een populair product geworden is, dan komt dat in de eerste plaats door goede marketing

Dat de melkboeren niet gelukkig zijn met zo’n evolutie, en nog minder met een campagne als die van BE Vegan, is te begrijpen. Ze zijn bovendien vaak de kop van jut, en moeten vaak keihard werken voor een laag loon. En ze worden geconfronteerd met heel wat maatschappelijke uitdagingen. Zoals, meer en meer, de verandering van voedingsgewoonten. Wat vandaag aan het gebeuren is op het gebied van plantaardige alternatieven is nog maar het begin. Alle grote vlees- en zuivelbedrijven, van Tyson en JBS tot Cargill en Danone, hebben ondertussen geïnvesteerd in plantaardige alternatieven. Zij weten waar de groei zit en van welke kant de wind waait.

Boer, opent uw ogen

Misschien weet de individuele boer dat niet, maar de boerenorganisaties weten het. Zij moeten helpen zoeken naar nieuwe wegen. Met de hulp van wetenschap, technologie, ondernemerschap en overheidssteun. En vooral: met een open geest.

Boeren produceren ons voedsel. Daarvoor mag de consument al eens dankbaar zijn. En boeren kunnen dat voedsel blijven produceren, liefst tegen een eerlijke prijs. Maar dan kunnen ze best mee evolueren met de veranderende eetgewoonten en waarden van de consument.

Tobias Leenaert

Oprichter EVA vzw en auteur van How to Create a Vegan World