Het succesrecept van Rotterdam: de stad vol groene dromen

Verbeter de wereld, begin bij je horecazaak, lijkt het motto van de Rotterdammers te zijn. Zo stoten we op een koffiebar waar ex-gedetineerden worden omgeschoold tot barista, een bijzonder eetcafé waar niets verspild wordt en een stadsboerderij waar je eet wat het seizoen schaft. Initiatieven die naar meer smaken.

Waarom duiken net hier zoveel sociaal geëngageerde eetplekken op? We vragen het aan Rob van den Bos, projectleider van CityLab010, een Rotterdams platform dat sociale ondernemers de ruimte biedt om ideeën uit te werken. ‘Rotterdam heeft een traditie van mensen die wat willen maken van hun stad’, zegt hij. Volgens Van den Bos heeft dat te maken met de haven, die veel bedrijvigheid meebrengt, maar ook met de bombardementen in de jaren veertig. ‘Rotterdammers hebben hun thuisstad opnieuw moeten opbouwen en op zo’n moment kun je nadenken over wat soort hub je eigenlijk wilt zijn. De maakbaarheid van de stad zit daardoor in onze genen.’

Vandaag kent Rotterdam andere uitdagingen dan een door oorlog verwoeste binnenstad: de circulaire economie of het afvalbeleid, dat zijn thema’s die nu leven. ‘Het is typisch voor de Rotterdammer dat hij voor deze problemen niet alleen naar de overheid kijkt, maar ook zelf in actie schiet’, zegt Rob.

Het sociaal ondernemerschap zit dus in het DNA van de inwoners. ‘Door de nationale en internationale waardering die we voor onze inzet krijgen, is zich een soort trots aan het ontwikkelen onder de bewoners’, bevestigt Rob. Maar ook de gemeente moedigt heel bewust initiatieven van ondernemers of burgers aan. Zo is er het CityLab010 waar Rob voor werkt, waar sociale ondernemers terechtkunnen met hun ideeën. Soms worden ze daarna financieel ondersteund, of gekoppeld aan mensen met expertise, zoals advocaten of bankiers.

Schoenen van fruit

Rotterdam heeft zelfs een specifieke opleiding bedacht: Starters 4 Communities. Coach Kimberlij Hermeler traint de jonge ondernemers en zet samen met hen een verdienmodel op voor hun idee. ‘De vaardigheden die deze jonge professionelen opdoen tijdens het trainingsprogramma, zetten ze daarna om in een specifieke buurt in Rotterdam’, zegt Kimberlij. ‘We merken dat er de laatste tijd veel projecten zijn rond voedsel. Ik denk aan Broodnodig, een organisatie die oud brood inzamelt op vijftig punten in Rotterdam. Het brood wordt daarna vergist tot biogas. Zo wordt afval meteen nieuwe energie.’

‘Natuurlijk heeft niet iedereen de luxe om zich bezig te houden met de toekomst van de stad’, nuanceert Rob. ‘Sommige mensen zijn al blij als ze de eindjes aan elkaar geknoopt krijgen. Maar er is in elk geval een grote groep Rotterdammers die heel actief bezig is met het welzijn van de stad, die zelf projecten start of de crowdfundingacties steunt van starters. Wat culinaire initiatieven betreft, vind ik FruitLeather Rotterdam veelbelovend. Het is een project van twee jonge ondernemers die plantaardig leer maken van fruitoverschotten. Als het hen lukt om de leerindustrie duurzamer te maken door oud fruit te recycleren, zou dat toch onwaarschijnlijk zijn?’

Shoppen & smullen

Winkelcentrum De Groene Passage is een ecoversie van een klassiek winkelcentrum. Je vindt er een ecologische supermarkt, woonwinkel, slager en een schoonheidssalon. En zoals het een goed winkelcentrum betaamt: ook een kantine. Bij Spirit kun je elke dag meer dan vijftig dagverse vegetarische gerechten van het buffet scheppen. Dan hebben we het nog niet over de desserts: acht smaken vers roomijs, suikervrije taarten én pannenkoeken. Hier is het zaak om je niet te laten verlammen door de klassieke buffet-fomo en het hoofd koel te houden. Afrekenen doe je door je bord te laten wegen aan de kassa. Dit is het enige winkelcentrumrestaurant waar wij met plezier naar terugkeren.

Mariniersweg 9, 3011 NB Rotterdam, spiritrestaurants.nl/rotterdam

Heilige boontjes

In een voormalig politiebureau in het centrum van de stad stop je voor een bakje pleur. De locatie is een tikje ironisch, want de koffie wordt hier gezet, gebrand en geserveerd door jonge ex-gedetineerden. Politieagent Marco den Dunnen en jongerenwerker Rodney van den Hengel startten dit project om jongeren die elders moeilijk aan de bak komen, een kans te geven op werk. Door te groeien en te leren in een veilige omgeving kunnen ze na een jaar doorstromen naar de reguliere arbeidsmarkt en komt er weer ruimte vrij voor een nieuwe lichting groene boontjes. Op het toilet van de zaak kun je trouwens ook je geweten zuiveren en je zonden bekennen door een anoniem briefje te droppen in de daarvoor bestemde bus.

Eendrachtsplein 3, 3015 LA Rotterdam, heiligeboontjes.com

Eigen kweek

Uit je eigen stad is de naam van een stadsboerderij in de haven die stedelingen opnieuw wil verbinden met hun eten. In het grote restaurant van de boerderij, volgestouwd met potten en een grote houtoven, eet je wat het seizoen schaft. Groen uit de tuin, een kaasplankje met Rotterdamse kazen of een drankje op het terras met zicht op de serres. Sinds kort heeft de boerderij ook een ontbijt- en lunchrestaurant met shop aan het Centraal Station, voor een snelle hap op de trein of een allerlaatste souvenirtje voor je de trein opstapt.

Marconistraat 39, 3029 AG Rotterdam, uitjeeigenstad.nl

Tropische sferen

Aloha omvat een bar en restaurant in de gebouwen van het voormalige tropische zwemparadijs Tropicana. Het gigantische terras kijkt uit over de Maas en het restaurant zit naast de wildwaterbaan, die nog altijd in volle glorie te bewonderen is. Bij Aloha wordt afval gezien als een waardevol product. Net als bij andere organisaties die in deze gebouwen werken, en samen Blue City vormen, denken ze bij Aloha in kringlopen en wordt circulaire economie er in de praktijk toegepast. Het koffiedik dat overblijft van de espressomachine gaat naar de buren van Rotterzwam, die er oesterzwammen op kweken, die daarna terugkomen naar de keuken van Aloha om er hun befaamde bitterballen van te maken. Alle productieprocessen worden binnen Blue City op elkaar afgestemd. Ook in Aloha geloven ze dat een restaurant anno 2018 zijn verantwoordelijkheid moet opnemen in de verduurzaming van het voedselsysteem. Dat het resultaat heerlijk smaakt en bovendien geserveerd wordt op een toplocatie, maakt het hele project zeer lovenswaardig.

Maasboulevard 100, 3063 NS Rotterdam, alohabar.nl

De kleine keukenprins

Project Hotspot Hutspot vangt veel vliegen in één klap: kinderen uit de buurt leren er koken met groenten die ze zelf hebben gekweekt, mensen uit de wijk worden betrokken als begeleiders, en buurtbewoners kunnen er een vers gekookt avondmaal nuttigen voor een prikje. In drie wijken in Rotterdam palmde Hotspot Hutspot een leegstaand pand in, telkens met een moestuin eromheen, en toverde het om tot een restaurant waar kinderen vanaf tien jaar kunnen leren hoe je een ui snijdt, boontjes schoonmaakt of een chocoladetaart bakt. Vrijwilligers uit de buurt en een professionele kok begeleiden de jongeren bij het koken. Om halfzes opent het restaurant en kan iedereen voor 8 euro een driegangenmenu komen eten. Hier moet je zijn voor de meest charmante bediening ooit en voor prachtig gedresseerde bordjes van topchefs in spe.

Er zijn restaurants in drie wijken in Rotterdam. Openingsuren en locatie: hotspothutspot.nl

Watertanden

Grote markthallen worden snel heel commercieel – kleine ondernemers kunnen het standgeld vaak niet betalen -, maar Fenix Food Factory werkt heel bewust anders. Vanuit een droom om lokale ondernemers een plek te bieden werd een oude havenloods in Katendrecht omgevormd tot markthal. Koffiebrander, bakker, kaasrijper, groenteboer en brouwer bieden er hun waar aan. Wie alles wil proeven, kan aan de ingang een plankje kopen waar elke marktkramer zijn specialiteit op legt. Het terras met zicht op het water en hotel New York (waar in de negentiende eeuw de boten van de Holland-Amerika Lijn vertrokken richting het beloofde land) is de perfecte plek om al dat lekkers op te eten, samen met een Rotterdams biertje van de Kaapse Brouwers.

Veerlaan 19D, 3072 AN Rotterdam, fenixfoodfactory.nl

Drijvende koeien

Floating Farm opent midden 2018 in de oude fruithavens van Rotterdam. Op deze drijvende boerderij zullen zo’n veertig koeien worden gehouden. De verse melk zal worden verwerkt tot boter, yoghurt en kaas. De productie moet zo circulair mogelijk worden zodat energie, water en voedsel niet wegvloeien, maar opnieuw worden gebruikt. Het idee achter deze drijvende boerderij: de wereldbevolking groeit en steden groeien, maar de ruimte om voedsel te verbouwen – zeker in de buurt van steden – neemt af. Daarom gaan de initiatiefnemers het water op. Wie deze spectaculaire wereld- primeur al eerder wil ontdekken: het bezoekerscentrum is open.

Marconistraat 90, 3029 AK, Rotterdam, floatingfarm.nl

Bedankt, buurvrouw

Alia Azzouzi is geboren en getogen in Rotterdam-West. In haar zaak Espresso Dates serveert ze gezonde voeding aan zoveel mogelijk mensen, in een buurt waar dat niet altijd zo evident is. Het lokale talent krijgt in haar bar een podium. Zo verkoopt Alia taart van de buurtvrouw, pannenkoeken van de lokale bakker en honing van de stadsimker. Ze is het gelukkigst als haar vader een kruidige Marokkaanse koffie komt drinken met zijn vrienden en naastnaast de jonge freelancers gaat zitten die er op hun computer zitten te werken.

Middellandplein 21B, 3021 BV, Rotterdam, espressodates.nl

Rotterdammers aan de bak

Katendrecht is een schiereilandje in Rotterdam waar je omringd wordt door water. Sinds de komst van de Feniks Food Factory is het oude zeemanskwartier opnieuw in trek en openen er almaar meer restaurants en cafeetjes. In deze buurt vind je ook Bakkerswerkplaats, een sociale onderneming waar de bakkersstiel wordt aangeleerd aan buurtbewoners en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Initiatiefneemster Lisette Magis is ervan overtuigd dat brood een perfect middel is om mensen opnieuw vertrouwen te laten krijgen in hun kunnen. Met je handen bezig zijn en een ambacht leren, daar word je blij van. Plezierig is het in elk geval in de drukke werkplaats waar ambachtelijk brood wordt gemaakt met Nederlands meel, naast koekjes en gebak. Je kunt ter plaatste terecht in het winkeltje, maar de producten van de Bakkerswerkplaats zullen binnenkort ook in vele andere horecazaken in Rotterdam opduiken.

Sumatraweg 20-22, 3072 ZS Rotterdam, bakkerswerkplaats.nl