De smaken van de Seefhoek: op culinaire expeditie met ontwerper Jan-Jan Van Essche

Van de Afghaanse buurtwinkel tot een Eritrees restaurant: met ontwerper Jan-Jan Van Essche gaan we in de Seefhoek langs zijn favoriete culinaire adressen en proeven we van nieuwe, verrassende smaken. “Qua eten is het hier een walhalla.”

Ontwerper Jan-Jan Van Essche woont en werkt al een decennium in de Antwerpse Seefhoek. Zijn atelier ligt tussen de winkels en restaurants van de Turkse, Afghaanse, Surinaamse, Ethiopische en Eritrese migrantengemeenschappen. En dan noemen we nog maar een fractie van de diverse nationaliteiten die er hun thuis hebben gevonden. Als het op eten aankomt, gaat Jan-Jan Van Essche graag op ontdekkingstocht in zijn eigen buurt. Net als ontwerpen is koken voor hem een intuïtief proces: wat hij vindt bij de kruidenier op de hoek bepaalt wat er ’s avonds op tafel komt. Tijdens drukke periodes bieden de vele restaurants in de buurt soelaas.

Wanneer we de ontwerper ontmoeten, is hij net thuis na een passage langs de modeweken in Firenze en Parijs. “Ik ben nog aan het nagenieten van onze allereerste modeshow. Die gaven we in het Santa Maria Novella-klooster in Firenze. Het was fenomenaal hoe alles in elkaar klikte. Ook het publiek heeft genoten. De godmother van de modejournalistiek, Suzy Menkes, kwam me nadien vertellen dat ze nog nooit zoiets had meegemaakt. Na jarenlang te vertrouwen op mijn intuïtie en niet altijd de makkelijkste weg te kiezen, is zo’n compliment een fantastische beloning.”

De smaak van je thuisland

Na een tijd in het buitenland komt Van Essche graag thuis in de Seefhoek, de buurt waar hij al jarenlang woont en werkt. “Tijdens de korte wandeling van mijn huis naar mijn atelier hoor ik minstens vijf verschillende talen spreken. Voor iemand die zich, zoals ik, laat inspireren door culturen van over de hele wereld, is het razend interessant om dagelijks deze input binnen te krijgen zonder ver te hoeven reizen. Op een feestdag zie je hier de meest indrukwekkende outfits en qua eten is het hier een walhalla.”

Jan-Jan Van Essche houdt van koken, voor hem is het de ideale ontspanning. “Mijn hoofd loopt leeg als ik aan het koken ben, ik denk even niet na. Daarom gebruik ik ook nooit recepten. Ik ga naar de winkel om de hoek, kijk wat vers is en ga daarmee aan de slag. En als ik geen tijd heb, kan ik in de buurtrestaurants het meest fantastische eten vinden voor weinig geld.”

Natuurlijk is de Seefhoek niet enkel een fascinerende plek: ze is als migratiebuurt ook uitdagend. “Vele mensen zetten hier hun eerste voet aan de grond in België. Je ziet uitbuiting en armoede, maar ook mensen die dingen opbouwen. Al die kleine winkeltjes en restaurants zijn belangrijk voor de gemeenschappen: ze vinden er de smaken van hun thuisland. Klanten die mijn atelier komen bezoeken neem ik mee naar de gemeenschapsrestaurants uit de buurt. Soms weten ze niet zo goed wat hen overkomt, maar dat is interessant. Ik ga liever naar een authentieke plek waar tradities gekoesterd worden dan naar een onpersoonlijk high-end restaurant.”

Op de eerste rij

Door elke dag door deze buurt te wandelen wordt Van Essche continu gevoed. “Iedereen die hier op straat loopt heeft een verhaal. Mensen proberen een nieuwe thuis te creëren. Ik vind het boeiend om op de eerste rij te zitten bij deze maatschappelijke evoluties. Dit is de wereld waarin wij nu leven. Deze mix van gemeenschappen is de realiteit: we moeten daarmee leren leven want deze beweging zal niet worden teruggedraaid.”

In zijn werk haalt Jan-Jan Van Essche veel inspiratie uit traditionele kleding van over de hele wereld. “Ik ga niet zozeer op zoek naar de verschillen, maar ben vooral gefascineerd door de gelijkenissen tussen verschillende culturen. Een middeleeuwse tuniek die gelijkenissen vertoont met een gewaad uit Centraal-Azië en een kledingstuk uit Japan: hoe komt dat? Is dat het menselijke creatieve brein dat overal op dezelfde manier werkt? Door te zoeken naar parallellen wil ik ervoor zorgen dat we elkaar beter begrijpen, dat we evolueren van ‘wij’ en ‘zij’ naar ‘ons’. Ik werk rond deze thema’s zonder te preken: ik schrijf geen pamfletten, maar verwerk deze ideeën in een mouw of een broek. Daarom stap ik ook zo graag binnen in restaurants en buurtwinkels: ik wil niet opgesloten zitten in mijn eigen kringetje, maar de dialoog aangaan met iedereen rondom mij.”

Jan-Jan Van Essches favoriete adressen

Mosob

Van Essche: “Dit Eritrese restaurant is gevestigd in een voormalige parochiezaal. In het weekend zit het hier stampvol. Hoe langer je blijft plakken, hoe meer je in een groot feest belandt met een dj die graag Beyoncé speelt. (lacht) Traditioneel Eritrees eten lijkt erg op de meer gekende keuken van Ethiopië: centraal staat injera, een gefermenteerde pannenkoek gemaakt van teff. Hierbij worden verschillende kleine gerechten geserveerd. Wat je er altijd bij krijgt is shiro, een saus op basis van kikkererwtenmeel, kruiden en tomaat. Je deelt samen één grote schotel en eet met je handen. De keuken is verrassend licht en fris. Omdat Eritrea een grote orthodoxe gemeenschap heeft, kun je hier goed vegetarisch eten: er zijn veel vastendagen waarop er geen vlees of vis gegeten mag worden.”

Mosob, Diepestraat 127, 2060 Antwerpen

Afghan Snack

Van Essche: “Afghan Snack is een van de eerste Afghaanse restaurants in de buurt. Het is een levendige plek waar veel families komen eten. Ik kende de keuken totaal niet, maar hij blijkt een bijzondere mix van Europees en Aziatisch: het land ligt tussen India en Iran in. Je proeft er zowel Indische invloeden in van curry’s of korma’s, maar ook Turkse elementen zoals yoghurtsausjes en gedroogde munt. Mijn lievelingsgerecht hier is een ravioli van prei met rode boontjes. In de zomer kun je hier spectaculaire ijscoupes eten met zelfgemaakt ijs.”

Afghan Snack, Diepestraat 129, 2060 Antwerpen

Sunu

Van Essche: “Sunu is een Senegalees restaurant om de hoek van waar ik woon. In 2021 bracht ik een collectie uit met dezelfde naam. Het woord betekent ‘onder ons, van ons, wat we delen’ in het Senegalees. Mijn goede vriend en collega Lamin komt uit Senegal. Hij maakt onze handweefsels en hij vertelde mij hoe belangrijk dit woord is in de Senegalese cultuur. Ik heb zelf een sterke band met het land omdat ik ernaartoe gereisd ben en er veel vrienden heb gemaakt. Soms verlang ik naar de smaken van daar. Ik zit er meestal tussen een heleboel vrijgezelle mannen die zelf niet koken en net als ik verlangen naar de smaken van hun thuisland. Yassa is dé bereiding die je overal in Senegal vindt. Het is een saus van ui en mosterd die wordt geserveerd met gemarineerde kip of vis.”

Sunu, Dambruggestraat 170, 2060 Antwerpen

Jan-Jan Van Essches favoriete buurtwinkels

Raina Habesha

“Ethiopische winkel waar je alle ingrediënten kunt vinden om zelf Ethiopisch of Eritrees te koken, zoals teff-meel voor de pannenkoeken (al kun je er ook kant-en-klare pannenkoeken kopen als je een shortcut wilt nemen) of shiropoeder om shirosaus mee te maken. Ook berbere, een pittige kruidenmix, tik je hier op de kop. Ethiopië heeft een sterke koffiecultuur: je vindt hier dan ook groene koffiebonen die de Ethiopiërs thuis zelf roosteren. Ook de prachtige zwarte aardewerken koffiepotjes waar traditioneel koffie in wordt geserveerd staan hier uitgestald.”

Lange Beeldekensstraat 108, 2060 Antwerpen

Zon Firat

“In deze gigantische Turkse supermarkt vind je alle bonen die je maar kunt bedenken.”

Diepestraat 18, 2060 Antwerpen

Ansari

“Deze Afghaanse winkel heeft een duizelingwekkend aanbod aan noten en rozijnen: van bijzondere langwerpige amandelen in de dop tot de beste pistaches.”

Sint-Gummarusstraat 46, 2060 Antwerpen