Het gevaar van ‘natuurlijke’ zonnebescherming: waarom steeds meer influencers weigeren zonnecrème te smeren

Op sociale media wemelt het van influencers die zonnecrèmes en zonnebrillen afzweren om ‘alle voordelen van de zon te kunnen uithalen’. Een gevaarlijke trend, volgens experts en critici.

‘Ik ben geen dokter,’ zegt influencer Shannon Fairweather, die 45.000 volgers op TikTok heeft. Ze nuanceert hiermee haar betoog waarin ze uitlegt waarom ze geen zonnecrème en zonnebril gebruikt. Ze wil geen ‘chemische producten’ op haar huid aanbrengen en gelooft in de genezende voordelen van zonnestralen. Deze overtuiging op sociale media is echter niet zonder risico: het kan leiden tot een nog grotere toename van huidkanker in de komende jaren.

Samengevat: de jonge vrouw gebruikt kokosolie, draagt geen zonnebril omdat, volgens haar, ‘je ogen gedurende de dag zonlicht absorberen en melanine produceren om je huid te beschermen’. Waarschijnlijk is dit een verkeerde interpretatie van een studie die wijst op huidfotoreceptoren die de melanineproductie zouden stimuleren. Ze gaat in de schaduw, zwemt, beschermt zich met kleding en hoeden, en kijkt naar zonsopgangen en zonsondergangen. Volgens haar omdat dit je lichaam zou aangeven wat het nodig heeft en je zou helpen tegen zonnebrand. Ze zegt dat het vermijden van zonnebescherming, ‘voor zowel huid als ogen, haar algehele gezondheid, spijsvertering, huid en humeur heeft verbeterd’.

Moeder natuur?

Deze vermeende verbetering van de gezondheid en herverbinding met zichzelf is het belangrijkste argument van deze jonge influencers in de #antisunscreen-beweging. Volgens hen zou blootstelling aan de zon voldoende zijn om van alles te genezen. Enkele jaren geleden zagen we zelfs de opkomst van een trend die zowel grappig als gevaarlijk was: het ‘butthole’ of ‘perineum sunning’, waarbij mensen hun genitaliën aan de zon blootstelden om vitamine D op te doen.

Deze trends, die op een grap lijken, evenals Shannon’s kleine toespraak, lijken misschien onschuldig. Vooral omdat de TikTokker in kwestie ook elementen van gezond verstand opsomt zoals in de schaduw gaan en zich beschermen met kleding. Maar deze houdingen flirten gevaarlijk met een van de grote principes van New Age spiritualiteit: het idee dat Moeder Natuur, ‘Gaia’, per definitie goed voor ons is. Afzien van vaccins, medicijnen, cosmetica en zelfs voorwerpen zoals een zonnebril zou ons opnieuw verbinden met onszelf en de natuur, zonder rekening te houden met de mogelijke gevolgen van deze praktijken, zoals huidkanker. Marisa Hope, welzijnscoach voor vrouwen met 82.500 volgers op Instagram, vertelt in een post dat ze zich nog nooit zo goed heeft gevoeld sinds ze – naast andere gewoonten – rundvet op haar gezicht smeert en geen zonnebril draagt. Zeer new age hippie, allemaal.

Vergrijzing

De argumenten van voorstanders van geen zonnecrème omvatten het idee dat huidkanker een recent verschijnsel is, aangezien onze voorouders zonder bescherming buiten leefden en gezond bleven. Deze opvatting is echter makkelijk te weerleggen. Hoewel het aantal gevallen van huidkanker inderdaad is toegenomen, komt dit vooral door betere diagnose, veranderingen in levensstijl zoals meer reizen naar warmere klimaten en het dragen van lichtere kleding, en de vergrijzing van de bevolking. Onze voorouders hadden doorgaans een kortere levensverwachting dan wij, dus het idee dat zij nooit ziek waren, gaat niet op.

In een recent interview met Knack Weekend legt dermatoloog Dr. Thomas Maselis uit dat zonneschade cumulatief is en zich pas na vele jaren manifesteert. ‘Met de vergrijzing van de bevolking worden nu pas de gevolgen zichtbaar. Daarnaast draagt de stijgende levensverwachting bij aan het verhoogde risico, omdat onze huid ouder wordt en daarmee de kans op kankerveranderingen toeneemt.’ Hij wijst er ook op dat het gebruik van medicatie die het afweersysteem onderdrukt, zoals bij mensen met een transplantorgaan, auto-immuunziekten of artritis, het risico op huidkanker verder kan vergroten.

‘Hoewel de zon enkele gezondheidsvoordelen biedt, zoals het stimuleren van hormonale processen die ons een goed gevoel geven, kunnen we de serieuze nadelen niet negeren. Overmatige blootstelling aan de zon kan leiden tot snelle veroudering van de huid en een aanzienlijk verhoogd risico op huidkanker. Vroeger werd gedacht dat alleen UVB-licht kanker kon veroorzaken, maar inmiddels is bewezen dat ook UVA-straling dieper in de huid doordringt en op de lange termijn kankerverwekkend kan zijn.’

Dat kun je preventief aanpakken, en dat kan enkel en alleen met het gebruik van zonnecrèmes. ‘Om effectief te zijn, moet zonnecrème royaal worden aangebracht: ongeveer twee milligram per vierkante centimeter huid. Regelmatig opnieuw aanbrengen, vooral na zwemmen of zweten, is cruciaal voor continue bescherming. Het beschermen tegen de zon is geen kwestie van huidskleur. Hoewel mensen met een donkerdere huid over het algemeen een lager risico lopen op melanoom vanwege hun natuurlijke beschermingsmechanismen tegen uv-straling, moeten ook zij zich beschermen.’

#Naturalliving

De realiteit in cijfers is dat het aantal huidkankers verontrustend stijgt. Jaarlijks worden er in België meer dan 50.000 nieuwe gevallen van huidkanker vastgesteld. De toename treft alle leeftijdsgroepen, inclusief jongeren van 16 tot 25 jaar.

Volgens een studie van de vereniging Euromelanoma, uitgevoerd onder bijna 400.000 Europeanen, verhoogt ernstige zonnebrand vóór de leeftijd van 18 jaar het risico op het ontwikkelen van verdachte huidlaesies op volwassen leeftijd met bijna twintig procent. Véronique del Marmol, dermatoloog aan het Erasmusziekenhuis en voorzitter van Euromelanoma, benadrukt dat dit type zonnebrand erg pijnlijk is, één tot twee dagen aanhoudt en vaak blaren veroorzaakt, waardoor het risico op huidschade significant toeneemt.

Wat betreft de ogen, kan overmatige blootstelling aan UV-straling leiden tot oogproblemen zoals hoornvliesverbrandingen en netvliesbeschadigingen, conjunctivitis, en het kan bijdragen aan de ontwikkeling van ernstige ziekten zoals cataract, leeftijdsgebonden maculaire degeneratie (LMD) en zelfs oogkanker. Uiteindelijk riskeert men onomkeerbare gezichtsproblemen. Zonnecrème en een zonnebril zijn dus – op z’n zachtst uitgedrukt – onmisbaar.