De tirannie van het sixpack: waarom bodypositivity bij mannen nog nergens staat

Meer dan de helft van de mannen zou volgens onderzoeken op een negatieve manier naar zijn lichaam kijken, en toch lijkt de bodypositivity-beweging voor heren allesbehalve dezelfde reikwijdte te hebben als voor vrouwen. Hoe komt het dat mannen zich niet meer uitspreken over de schoonheidsidealen die hun worden opgedrongen? “De relatie met normale lichamen zal alleen maar moeilijker worden.”

Ik was op zoek naar een nieuwe zwembroek om de zomer mee in te duiken. Zoals dat gaat in een internetsamenleving zocht ik de virtuele pashokjes op van het wereldwijde web. Terwijl ik door het aanbod scrolde, bleek algauw dat een heel erg uitgesproken type man de zaak frequenteerde. Groot, slank, gebronzeerd, met een wasbordje en zo’n V die in de broek verdwijnt: een mens zou gaan geloven dat enkel Griekse godheden een nieuwe zwemshort kunnen gebruiken. Na een blik op mijn eigen buik klikte ik de site maar weg. Die oude zwembroek zou nog maar even goed genoeg moeten zijn.

Hoewel ik er niet altijd bij stilsta, krijgt mijn zelfbeeld regelmatig een knauw wanneer ik geconfronteerd word met mijn eigen lichaam. Die relatie is overigens altijd vrij complex geweest. Ik was nooit echt slank, als kind werd ik regelmatig uitgelachen of zelfs gepest omdat ik enkele kilo’s te veel mee sleurde. Vandaag ben ik zeker niet dik, maar heb ik ook verre van het droomlijf dat je ziet wanneer je, godbetert, gewoon een nieuwe zwembroek wilt kopen. Hoewel de juiste outfit me toch enige zelfzekerheid biedt, kan je je in een zwembad bezwaarlijk achter een lapje stof rond je middel verstoppen.

Wanneer je jarenlang in de spiegel niet het lichaam weerspiegeld ziet dat je in reclame, films of sociale media wordt verkocht als Het Ideale Mannenlichaam, doet dat je zelfvertrouwen geen deugd. Dat mijn vriend en ik beiden overwegen om een personal trainer in te schakelen is naast een motivatie om fitter in het leven te staan voor mij ook vooral een manier om een ‘mooier’ lijf te krijgen. Ik besef dat die eerste beweegreden gezond is, de tweede heel wat minder.

Slecht in je vel

Terwijl vrouwen sinds enkele jaren meer zelfliefde prediken en zich met de bodypositivity-beweging wapenen tegen onhaalbare schoonheidsidealen, blijft het aan mannelijke zijde behoorlijk stil. Dat is op z’n minst een beetje vreemd te noemen. Het is immers niet zo dat elke man honderd procent goed in zijn vel zit. Een blik op de cijfers bewijst algauw het tegendeel.

In 2021 polsten Britse onderzoekers bij tweeduizend mannen naar hun zelf- en lichaamsbeeld. Meer dan de helft van de deelnemers, 58 procent om precies te zijn, gaf aan dat de pandemie de manier waarop ze naar hun lijf keken op een negatieve manier beïnvloedde. Slechts 26 procent zei gelukkig te zijn met zijn uiterlijk. 48 procent van de respondenten tussen 16 en 40 jaar gaf aan te worstelen met z’n gevoelens ten opzichte van zijn lichaam. Het onderzoek mag dan wel Brits zijn, we vermoeden dat het aan deze kant van het kanaal niet noodzakelijk beter gesteld is met mannen en hun lichaamsbeeld.

Die negatieve gevoelens tot uiting brengen blijkt voor veel mannen bovendien geen evidentie. 21 procent was niet geneigd om erover te praten met mensen uit hun omgeving, wees het onderzoek uit. Dat verbaast psychologe Gudrun Hespel allerminst. “We weten uit onderzoek dat mannen over het algemeen minder gemakkelijk over hun gevoelens praten, hoe stereotiep dat beeld jammer genoeg ook is. Ik weet uit de praktijk dat veel mannen die nood nochtans voelen, maar de meesten zullen die emoties vaak weglachen onder vrienden. Met jezelf spotten is in zekere zin een coping mechanism.”

Dat het zelfbeeld bij veel mannen ook wel degelijk een probleem blijkt te zijn, had de psychologe eveneens zien aankomen. “De pandemie heeft ervoor gezorgd dat we onszelf veel meer op beeld zijn gaan zien. We zagen onszelf meer digitaal dan ’s ochtends in de spiegel. We leven in een digitale wereld waar je bij wijze van spreken elke minuut camera ready moet zijn. Op andermans Instagram Stories, via Zoom of Teams: je wordt regelmatig met je uiterlijk geconfronteerd. Ik ben ervan overtuigd dat dit vroeger helemaal anders was. Mannen moesten zich heel lang veel minder met hun uiterlijk bezighouden omdat dit in het klassieke man-vrouwhuishouden veel minder aan de orde was, terwijl voor vrouwen altijd al het sois belle en tais-toi-principe gold.”

“In de moderne maatschappij zie je mannen alleen maar onzekerder worden,” zegt Hespel, “zeker als je kijkt naar de huidige generatie tieners. Op TikTok gaat het alleen maar de slechte kant uit: je hebt er ontelbare accounts van jongens met miljoenen volgers die gewoon in de camera kijken en thirst traps posten (post op social media die bedoeld is om kijkers seksueel te verleiden of bevestiging te krijgen, red.). Als dat het beeld is dat jonge gasten meekrijgen, zal de relatie met normale lichamen alleen maar moeilijker worden.”

Ongemakkelijk dansen tussen kleerkasten

Hoewel er initiatieven bestaan, zoals het modellenbureau No Babes, die bewust mannen in alle maten scouten, blijven we voorlopig kijken op steeds dezelfde gespierde, brede lijven. Die zorgen niet alleen bij mannen met een maatje meer soms voor onzekerheden. “Mijn bovenlichaam is niet zo gespierd of breed”, vertelt Tim (27). “Ik merk het vooral wanneer ik kleren ga kopen: bijna elke broek is te groot. Je merkt algauw dat mannenkleren vaak gemaakt zijn voor het ‘ideale mannenlijf’. Wanneer je je trendy probeert te kleden, is dat niet altijd gemakkelijk.”

De twintiger vindt zijn lichaam in principe goed zoals het is, maar voelt zich er bij momenten toch onzeker over. “Onlangs was ik bijvoorbeeld op een festival. Het was superwarm, dus alle mannen rondom me deden hun T-shirt uit. Ik heb het een tijdje aangehouden ondanks de warmte, omdat ik niet met mijn bovenlichaam tussen al die gespierde gasten wilde staan. Uiteindelijk deed ik mijn T-shirt wel uit, maar ik kan niet zeggen dat dat gemakkelijk was voor mij.” Tim sportte een tijd intensiever toen hij na een schouderoperatie opnieuw spiermassa moest opbouwen. “Dan merk je wel dat je breder wordt, maar ook niet bepaald een bodybuilder. (lacht) Ik weet dat als ik echt een gespierder lichaam wil, ik gewoon veel vaker naar de fitness moet, maar dat zou me ook niet echt gelukkig maken.”

Werken aan de doelen, niet per se aan de kilo’s

Sporten met als enige beweegreden aan je uiterlijk werken, is volgens Gudrun Hespel geen goed idee. Naast psychologe is ze personal trainer en oprichter van de eerste bodypositive gym in Antwerpen: Re.Charge. “Daar heb ik ook verschillende mannen als cliënt. Er zijn er velen die aangeven dat ze bij een andere fitness meteen op de weegschaal worden gezet, met als doelstelling die kilo’s wegwerken. Als man kan je echter evenwel werken aan je fitheid zonder dat het over extra kilo’s of sixpacks hoeft te gaan. Wij zullen onze klanten nooit op de weegschaal zetten. Je gewicht kan me niet schelen.”

“Mijn doel als personal trainer is je gezond en fit doen voelen, zodat je achter je kinderen kan lopen, iets zwaars kan heffen zonder gevolgen, of geen rugpijn hebt achter je bureau”, stelt Hespel. “We hebben klanten met enkele kilo’s te veel, maar dat ze al een aantal weken geen rugpijn hebben is toch veel belangrijker? Het kan zijn dat je door het sporten afvalt, maar dat hoeft je focus niet te zijn. Heel wat mannen denken dat ze breed moeten zijn volgens de maatschappelijke verwachtingen, maar veel gelukkiger word je daar meestal niet van. Je moet niet bewegen om je lijf te veranderen, maar voor de voordelen die vaker bewegen je oplevert.”

Grote kuis op sociale media

Wat kan je als man doen wanneer je je toch slecht in je vel blijft voelen? “Probeer dan toch uit die comfortzone te stappen”, moedigt Hespel aan. “Praat met iemand waarvan je denkt dat die begrip voor je gevoelens heeft. Is het niet met een van je vrienden of je partner, dan vind je wel iemand anders. Probeer bij je vrienden een omgeving te creëren waarin gepraat kan worden, zo nodig je ze uit om hetzelfde te doen.”

Ook je sociale media pas je volgens de psychologe best aan. “Ontvolg de profielen die je een onzeker gevoel bezorgen. Volg je die ene sporter enkel in de hoop ooit zelf zo’n lichaam te hebben, maar zorgt het er alleen maar voor dat je je er slecht bij voelt? Weg ermee. Waarom zou je het jezelf zo moeilijk maken? Dan volg je beter enkele influencers die net op een gezonde manier met hun lichaam omgaan. Enkele voorbeelden daarvan zijn @kelvindavis, @zachmiko of @drjoshuawolrich.”

Het belangrijkste volgens Hespel is proberen om de focus te verleggen van je lijf naar andere levensdomeinen. “Wat maakt je wel gelukkig?” De wereld is ook groter dan je computerscherm, knipoogt ze. “Kijk bewuster om je heen, dan zie je dat de gemiddelde man in de supermarkt of op het strand er wellicht niet veel anders uitziet dan jij. Besef dat misschien maar vijf procent eruitziet als in de boekskes. En dat is helemaal prima. Het enige wat jij moet doen is je goed voelen in een comfortabele zwembroek.”

Misschien toch nog eens uitkijken naar een nieuw model. Mijn huidige begon wat te spannen. En dat is oké. Tenminste, ik werk eraan om dat te geloven.