Sterontwerper Philippe Starck: ‘Ik ben voor mijn kinderen een spookvader, hopelijk kan ik mijn engagement ook via mijn werk aan hen doorgeven’

Philippe Starck (75) is geboren in Parijs en is de bekendste en veelzijdigste ontwerper van zijn generatie. Zijn actieterrein gaat van architectuur, interieurdesign en jachten tot tandenborstels en biologische voeding. Naar aanleiding van de honderdzestigste verjaardag van Perrier hertekende hij onlangs de bekende groene fles van het watermerk.

Fantasie

‘Als kind begreep ik niets van de wereld. Ondertussen weet ik dat ik neurodivergent ben en een lichte vorm van asperger heb, maar destijds was ik zo ongelukkig dat ik het liefst alleen was, weg van alles en iedereen. De fantasie die ik als eenzaat ontwikkelde, was mijn redding. Maar het was mijn vader, een luchtvaartingenieur, die me deed inzien hoe ik de stap naar creativiteit kon zetten. Ja, verbeelding schonk ons vliegtuigen. Maar het is kunde die ze in de lucht houdt.’

Overlever

‘Als je bijna verdrinkt in de oceaan, maakt het niet uit waar je aankomt, dan zwem je gewoon. Omdat alles zo moeilijk was voor mij, ben ik er in mijn jeugd nooit toe gekomen om na te denken over mijn toekomst of het soort leven dat ik wilde leiden, laat staan dat ik ambities had. Ik ben gewoon een overlever die deed wat hij kon, en in mijn geval was dat een potlood vastnemen en tekenen. Maar beslissingen nemen en je leven sturen, daarvan wist ik niet eens dat je dat kon.’

Kwaliteit

‘Tegenwind dwingt je om je ideeën scherp te stellen. De eerste twintig jaar van mijn carrière kon ik de eindjes nauwelijks aan elkaar knopen. In Frankrijk waren designers immers zeldzaam, en daarbuiten was alles in handen van enkele grote Italiaanse namen. Toch is die moeilijke start de kwaliteit van mijn werk alleen maar ten goede gekomen, net omdat ik mezelf moest bewijzen. Vandaag houden sommige mensen van mijn ontwerpen en andere niet, maar niemand kan hun deugdelijkheid betwisten.’

Levensverbetering

‘Ik ben niet trots op producten of ruimtes, maar op wat ze betekenen voor anderen. Welke voordelen bieden ze? Welke ervaringen maken ze mogelijk? Daar ligt voor mij de plicht van een ontwerper: niet in het creëren van schoonheid, want dat interesseert me niet, maar in het leven beter en gemakkelijker maken. Het betekent veel voor me wanneer mensen me bijvoorbeeld bedanken omdat ze de liefde van hun leven hebben ontmoet in een van de hotels die ik heb ontworpen. Dan heb ik het gevoel dat ik mijn werk goed heb gedaan.’

Siliconenlaag

‘Verdriet is een obstakel voor een ontwerper. Muzikanten, schrijvers en kunstenaars kunnen hun pijn nog altijd in een meesterwerk vertalen, maar in mijn vak moet je hoofd vrij en onbezorgd zijn om te creëren. In die zin is mijn neurodivergentie soms een voordeel, omdat mijn privé- en werk­leven vaak parallelle werelden lijken, met daartussen een siliconenlaag die verhindert dat de twee in elkaar overlopen. Zelfs op de pijnlijkste momenten van mijn leven was er niet één dag dat ik niet de moed vond om aan de slag te gaan.’

Fatalisme

‘De mens is een buitengewoon genie, en tegelijk een groot kind. We zijn tot de meest ongelofelijke dingen in staat, maar we vinden onze uitvindingen zo fascinerend en amusant dat we vaak een oogje dichtknijpen voor de problemen die ze kunnen veroorzaken. Of we denken dat we zo geniaal zijn dat we die wel kunnen oplossen. Alleen doen we daar zo lang over dat er onherstelbare schade is. Mijn optimistische kant zegt dat we er nog altijd zijn. Ergens moeten we dus meer goed dan slecht gedaan hebben. Maar mijn kennis van de geschiedenis zegt me dat we op hetzelfde fatale punt staan als vorige beschavingen, vlak voor ze verdwenen.’

‘Moeilijk’

‘Mijn enige drug in het leven is oplossingen vinden: de confrontatie met een wit blad papier aangaan en een antwoord formuleren op een vraag of een probleem. Hoe groter de uitdaging, hoe meer ik me amuseer. ‘Moeilijk’ is een woord dat ik weiger te gebruiken. Iets is mogelijk of totaal onmogelijk, maar als je iets ‘moeilijk’ vindt, ben je gewoon lui of doe je niet genoeg je best.’

Waarden

‘Leven ten dienste van creativiteit laat weinig ruimte voor anderen. Zo ben ik voor mijn kinderen eerder een spookvader – zelfs wanneer ik niet op reis ben, zit ik ergens anders met mijn gedachten. Ik zorg ervoor dat ze niets tekortkomen, maar ik ben niet degene die hen helpt bij hun huiswerk of advies biedt voor het dagelijkse leven, want daarvoor worstel ik door mijn neurodivergentie zelf te veel met de dingen. Wat niet wegneemt dat mijn kinderen elke dag zien welke waarden ik verdedig en voor welke projecten ik wel of niet wil vechten. Hopelijk kan ik mijn visie en engagement ook via mijn werk aan hen doorgeven.’