Samenblijven of toch scheiden? ‘Het proces van twijfel kan soms jaren duren’

Wat als het liefdesvuur tussen jou en je partner volledig gedoofd lijkt? Je speelt met het idee om een punt achter je relatie te zetten, maar officieel scheiden na jarenlang samenleven is makkelijker gezegd dan gedaan. Drie getuigen vertellen over hoe moeilijk het is om de knoop door te hakken.

Als we het Belgische statistiekbureau Statbel mogen geloven, dan blijft het aantal echtscheidingen in ons land al zeker drie jaar stabiel: in 2018 beëindigden 23.135 mensen officieel hun relatie. Dat die mensen niet allemaal over één nacht ijs gingen, klinkt logisch. Vaak is het wikken en wegen: een relatie biedt nu eenmaal zekerheden die je niet zomaar wil opgeven. Maar wat zijn nu juist de factoren die het beslissingsproces beïnvloeden?

Als familiaal bemiddelaar zorgt Lieselot Steenbeke dat het vaak pijnlijke scheidingsproces zo goed mogelijk verloopt en beide partijen elkaars kant leren begrijpen. ‘De neutrale rol van een therapeut of bemiddelaar is belangrijk’, klinkt het. ‘Wij zorgen ervoor dat koppels opnieuw naar elkaar leren luisteren en we helpen hen de boodschap juist te verwoorden.’

‘Mensen beslissen niet van de ene op de andere dag om te scheiden: het proces van twijfel kan soms wel jaren duren. Dat komt omdat scheiden automatisch geassocieerd wordt met verlies: met twee sta je financieel sterker dan alleen, dus als je beslist uit elkaar te gaan moet je een stukje inkomen inleveren en misschien wel inboeten aan wooncomfort. Of je kan de kinderen niet zo vaak meer zien als vroeger: ook dat is verlies. Of wat met de schoonfamilie waar je in de loop der jaren zo’n goede band mee hebt opgebouwd? Het idee dat hun gewaarborgde stabiliteit plots wegvalt, is voor veel mensen beangstigend. Ook kunnen de meeste mensen niet goed alleen zijn en verkiezen daarom om toch samen te blijven.’

Het idee dat hun gewaarborgde stabiliteit plots wegvalt, is voor veel mensen beangstigend

‘Het is dus volledig normaal om gemengde gevoelens te hebben: ik ken een koppel dat bijna twintig jaar samen was en zes maanden voor ze uit elkaar gingen, wilde een van de twee nog trouwen. Dat bewijst hoe erg deze twijfelgevoelens in ups en downs kunnen gaan. Wel merk ik uit mijn ervaring als bemiddelaar dat er altijd één iemand is die sneller is in het proces. Wanneer diegene overweegt om te scheiden, komt het proces vaak in een stroomversnelling. Meestal is een hele grote ruzie de druppel die de emmer doet overlopen. Blijf daarom praten met elkaar en sluit je niet af van je partner.’

Relatietherapeut Jef Slootmaeckers benadrukt hierbij een belangrijke nuance: ‘De meeste mensen die de wens uiten om te scheiden van hun partner willen niet écht weg, maar willen hun partner wakker schudden. Het is de laatste ultieme poging om de ander duidelijk te maken dat er iets grondig mis is in de relatie, een soort alarmbel in de hoop een reactie te krijgen. Ze willen dat hun partner bevestigt dat er wél nog liefde is. In de praktijk leidt dit echter tot een situatie waarin de ander dichtklapt, want de manier waarop die boodschap wordt overgebracht voelt vaak bedreigend aan. De onderliggende reden dringt niet door maar de afwijzing wel. Vaak sluit de partner zich dan emotioneel af om het conflict te vermijden en de pijn niet te voelen. Zo ontstaan er drama’s.’

‘Om koppels in die situatie te helpen, moet ik diep graven: ik zoek uit of er langs beide kanten nog hoop is om de relatie verder te zetten. Als ik merk dat de wil er nog is, onderzoek ik wat ze echt bedoelen en plaats ik hun woorden in context. Door een veilige omgeving te creëren waarin beide partijen zich gesteund en gedragen voelen, hoop ik hen nieuwe inzichten te bieden.’

Liesbeth: ‘Ik vind het moeilijk om te zeggen waar het precies is misgegaan. Johan en ik zijn eerder doeners dan praters, maar tijdens de crisis merkte ik dat het gebrek aan communicatie in onze relatie enorm op me woog. Plots zijn we veel meer op elkaar aangewezen en dat is moeilijk, want emotioneel sluit Johan zich voor me af. We hebben al jaren niet meer gepraat over onze gevoelens, ik krijg nooit te horen dat ik er goed uitzie en hij neemt zelden initiatief om samen een activiteit te ondernemen. Soms vraag ik me af of hij me nog wel graag ziet. Ik heb vaak gedacht: is dit het? Is dit alles wat een relatie te bieden heeft?’

‘Johan heeft nooit geleerd hoe belangrijk het is om te praten. Dat valt me nu extra hard op. Wanneer iets misloopt, dan is er geen ruimte om het uit te praten. De situatie waait als het ware gewoon over. Dat kan geen gezond klimaat zijn. Ik mis affectie en bevestiging van mijn partner en omdat hij me die niet geeft, voel ik ook sneller irritatie tegenover hem.’

Ik heb vaak gedacht: is dit alles wat een relatie te bieden heeft?

‘We hebben jaren samen tennis gespeeld, maar de laatste maanden voor de crisis werd het duidelijk dat we andere verwachtingen hadden. Ik genoot vooral van het samenzijn in open lucht, hij focuste op het perfecte spel. Daardoor kregen we ruzie en dat dreef ons nog verder uit elkaar. De situatie maakt me moedeloos. Het ene moment ben ik er klaar mee, het andere moment wil ik niet bij hem weg. We hebben immers zoveel gedeeld en uit elkaar gaan voelt als opgeven.’

Karina: ‘Al snel na de geboorte van ons eerste kind groeiden we steeds verder uit elkaar. Ik denk dat hij jaloers was op de baby die plots meer aandacht kreeg dan hij. Vandaag is er niets wat ons nog verbindt en leven we naast elkaar. Daarom wil ik graag scheiden, maar Wouter weigert. Toen ik enkele jaren geleden de relatie probeerde te beëindigen, maakte hij me bang en dreigde de kinderen van me af te pakken omdat ik toen nog niet de juiste nationaliteit had. Ik liet me daardoor intimideren en op die manier ben ik gewoon blijven doordobberen. Toen ik drie jaar geleden eindelijk de stap zette en mijn gezin achterliet, verloor ik alles: ik woonde twee jaar op een camping en leefde uitsluitend van de Voedselbank.’

‘Na een tijdje werd ik overgeplaatst naar een woning, maar ik kon de eindjes niet aan elkaar knopen. Dat dwong me om met hangende pootjes terug te keren naar mijn echtgenoot. Door die traumatiserende ervaring besef ik eens te meer dat ik geen sociaal netwerk heb dat klaarstaat om me op te vangen, iets wat volgens mij onmisbaar is als je beslist om te scheiden. Toen ik verhuisde van de camping naar een woning, viel het me op dat anderen geholpen werden door vrienden en familie. Ik was helemaal op mezelf aangewezen en dat zou nu niet anders zijn. Dus ook al wil ik graag weg, ik ben bang om opnieuw vast te lopen.’

Toen ik de relatie probeerde te beëindigen, dreigde hij de kinderen van me af te pakken

‘Ook op financieel vlak ben ik onderworpen aan Wouter. Sinds kort heb ik terug vast werk. Ik verdien niet veel en zou er niet zelfstandig van kunnen leven, maar het bezorgt me wel de nodige afleiding. Ik ben niet handig met de computer, dus Wouter moet me helpen en heeft makkelijk toegang tot mijn privédocumenten. Zo behoudt hij de controle. Hij is ervan overtuigd dat vrouwen niets kunnen en zo behandelt hij me ook. Met iemand samenleven die zo denkt is op z’n zachtst uitgedrukt lastig. Dat is geen leven, maar overleven.’

‘Ik eet, drink en slaap omdat ik mezelf anders evengoed van het leven zou kunnen beroven, maar dat doe ik niet. Liever een slecht leven dan geen leven. Wanneer ik mijn verhaal vertel aan iemand en die persoon ontmoet Wouter, dan verandert hij in iemand helemaal anders. Zo wordt hij plots een hele grote prater en dan krijg je reacties als: wat is hij geleerd en welbespraakt! Terwijl Wouter thuis, tegenover mij, iemand totaal anders is. Dat gelooft natuurlijk niemand. Als ik een gelukkig koppel over straat zie lopen dan kan ik het niet laten om te denken: waarom heb ik dat niet? En vooral: waar ging het mis?’

Maïté: ‘Het idee dat ik mijn geliefden zou kwetsen, dat was voor mij het zwaarst. Ik wilde niemand pijn doen, maar tegelijk wilde ik scheiden omdat ik anders ongelukkig zou blijven. En wat is daar de waarde van? Yvo en ik waren vijftien jaar getrouwd en het was vooral in de laatste jaren dat ik het gevoel had dat onze relatie mij niet meer gaf wat ik nodig had. Ik verdrong die gedachte tot op het punt dat het onvermijdelijk werd. Met twee tieners in huis die je steeds minder nodig hebben, word je opnieuw met elkaar geconfronteerd.’

‘De kloof tussen Yvo en mij werd steeds groter. Ik was bezig met persoonlijke ontwikkeling en nam hem daar niet in mee, totdat onze werelden als dag en nacht van elkaar verschilden. Ik had mijn bezigheden, hij de zijne. Ik ben ervan overtuigd dat mensen blijven evolueren en je het te allen tijde moet blijven voelen met elkaar. Voor mij gaat dat verder dan samen naar de bioscoop gaan, ik heb een connectie nodig op een dieper niveau.’

Het idee dat ik mijn geliefden zou kwetsen, dat was voor mij het zwaarst

‘Toen de twijfel na zes maanden nog steeds in mijn hoofd rondspookte, besloot ik om Yvo ermee te confronteren. Hij onderging mijn boodschap erg beheerst, maar de dag erna brak hij. Omdat hij onze relatie nog wilde redden, gingen we een tijdje naar een therapeut, elk met onze eigen verwachtingen: hij in de hoop de brokken te lijmen, ik die wilde snappen hoe het zover had kunnen komen. Ondanks dat we er niet samen zijn uitgekomen, hebben die babbels me wel gesterkt in het nemen van mijn beslissing.’

‘Pas een jaar later durfde ik de stap zetten om naar de notaris te gaan. Officieel scheiden is nodig om de situatie af te sluiten. We wonen nog steeds samen en dat blijft waarschijnlijk zo. Yvo heeft enorm veel in ons huis geïnvesteerd en daarom gun ik het hem ook. We gaan wel een stukje renoveren zodat we op termijn elk onze eigen unit hebben. Zo behouden onze kinderen hun veilige plek en kan Yvo er oud worden, zoals hij wenst.

‘Gescheiden samenleven vergt vooral duidelijke afspraken: wanneer eten we samen en wanneer niet, wie krijgt welke ruimtes? Hoewel er moeilijke momenten zijn, ben ik opgelucht dat ik de stap heb gezet. Iedereen weet waar hij of zij staat en dat is belangrijk om verder te kunnen met ons leven. Een stukje met, en een stukje zonder elkaar.’