Leven met hyperpigmentatie: ‘Het is moeilijk om te ontsnappen aan de idealen die zich in je hoofd nestelen’

‘Respect!’, ‘Mooi vanbinnen en vanbuiten!’, ‘Straf dat je dit doet’. Dat zijn de commentaren die binnenstromen na een make-up- en filterloos zelfportret op Facebook. Na meer dan een decennium zorgvuldige camouflage wil ik mijn hyperpigmentatie niet langer verstoppen. Die houding past in een globale beweging, die op kousenvoeten aan een opmars bezig is.

Pigmentvlekken, een zwangerschapsmasker, sproeten op steroïde…De termen die verwijzen naar hyperpigmentatie zijn bijna even divers als de huidaandoening zelf. Toch wordt er nog te weinig over gesproken. En tot voor kort was het bijna ondenkbaar om de huidvlekken aan de buitenwereld te laten zien. Het spontane idee om mezelf, inclusief hyperpigmentatie, open en bloot op Facebook te tonen past echter in onze moderne tijdsgeest. Eentje waarin mannen en vrouwen eisen om voor de dag te mogen komen zoals ze zijn.

Hormonenhuishouding

Hyperpigmentatie treft vooral vrouwen omdat de oorzaak vaak hormonaal is. Soms zijn de donkere vlekjes de restanten van een ontsteking. Deze variant is de ‘gemakkelijke’, want post-inflammatoire hyperpigmentatie is relatief goed te behandelen. Met de juiste reiniging, herstellende serums en toners en een stevige portie geduld kom je al een heel eind. Na ongeveer een half jaar bestaat de kans dat de vlekken zichtbaar vervagen en zelfs helemaal verdwijnen.

De hormonaal geïnduceerde variant is een ander paar mouwen. Het komt eigenlijk hierop neer. Een vrouw met te veel mannelijke hormonen (androgenen) krijgt last van acne. Raast de storm der geslachtshormonen (oestrogeen en progesteron) door je lijf, dan krijg je donkere vlekken door de overproductie aan melanine. Vrouwen die de pil slikken of zwanger zijn behoren tot de risicogroep, zeker wanneer ze een genetische aanleg hebben.

Hoe het begon

Voor het begin van mijn hyperpigmentatie moeten we terug naar 2007. Blinkend als een opgepoetste bowlingbal liep ik over een festivalweide en stond met gezette regelmaat mijn vette huid te deppen en bepoederen. Dagen later doken de eerste ontstoken puistjes op. De dokter besloot dat de acne en vette huid gelinkt was aan mijn hormonenhuishouding en schreef de Diane-35 pil voor. Drie maanden later had ik tot mijn grote vreugde een quasi puistvrije huid.

Ik kraaide te vroeg victorie. Na amper een jaar verscheen een eerste donkere vlek op mijn bovenlip, gevolgd door een vlekje in het midden van mijn voorhoofd. Een paar maanden later doken er donkere schaduwen op ter hoogte van mijn jukbeenderen. ‘Heb je slaag gekregen?’, vroeg een collega me al lachend.

Die eerste onschuldige vlekjes waren het startsignaal voor een koop-, smeer-, en leesmarathon over hyperpigmentatie. Ik gaf honderden euro’s uit aan make-up, supplementen en crèmes die me beterschap beloofden. Tot ik zwanger werd en de helft van de crèmes en peelings niet meer mocht gebruiken wegens te toxisch. Tijdens mijn zwangerschap verergerde het probleem. Ik kreeg nog een streep op mijn neus erbij en mijn wangen en voorhoofd kleurden donkerbruin, als een soort ongewenste en misplaatste contouring.

Aanvaardingsproces

In het begin wilde ik de plekken koste wat het koste van mijn huid verwijderen. Dat proces begon met laserbehandelingen. De laser erop zetten was een soort van break-even operatie. Het oorspronkelijke vlekje verdween weliswaar, maar prompt ontwikkelde zich een nieuw exemplaar. De reden? Post-inflammatoire hyperpigmentatie.

Ik ging nergens naartoe zonder mijn make-uptas, die als een trouwe hond onder de passagiersstoel van mijn auto meereisde. Wanneer mensen me met een nieuwsgierige of onderzoekende blik bekeken, was mijn eerste reflex: ‘Oei, mijn vlekken’. Gevolgd door: ‘Die zal denken, wat een schminkpop is dit …’ Die onzekerheid werd soort van terroristische aanslag op mijn zelfbeeld.

Een viertal jaar geleden heb ik leren aanvaarden dat er medisch gezien geen definitieve oplossing is voor mijn hyperpigmentatie. Mijn conclusie? Ik zal het huis nooit verlaten zonder make-up. De vlekken gewoon aanvaarden was op dat moment nog geen optie. Zelfs ongeschminkt de deur openen voor de postbode deed ik niet. Het is pas nu, na tien jaar, dat ik die houding langzaam maar zeker kan loslaten. Ik leerde iemand kennen en besloot, door de aard van onze relatie, door zijn ‘zijn’, dat ik niet langer stiekem zou opstaan om mijn huid dicht te plamuren. Ik wilde me tonen, helemaal.

Een klein jaar geleden paste ik om verschillende redenen mijn eetgewoontes aan. Zo zet ik maximum één portie vlees per week op het menu en eet ik voornamelijk biodynamisch gekweekte groenten en fruit. Korte tijd later ben ik gestopt met anticonceptie. Dat leek een groot risico, maar ik had genoeg van al dat vergif in mijn lijf. Ook de niet-hormonale koperspiraal zadelde me met problemen op. En wat blijkt? De vlekken op mijn huid zijn sinds enkele maanden zichtbaar bleker geworden.

Online striptease

Op dit moment probeer ik als ‘mezelf’ naar buiten te treden. Dat begon met de Facebook-post, die de aanleiding vormt van dit artikel. Een soort online testritje, zeg maar. De reacties op deze gezichts-striptease waren absoluut geweldig. Dat ik die vlekken al die jaren zo nauwgezet wilde onttrekken aan het zicht, en het label van ‘schminkpop’ verkoos boven dat van vrouw-met-vlekken heeft veel te maken met het onbewust nastreven van de ideaalbeelden die ons aangesmeerd worden door glossy magazines en Instagram-filters.

Het streven naar perfectie wordt er enorm ingehamerd, bijna als een doctrine. Je figuur moet slank zijn, je borsten vol en rond, je kleren volgens de laatste trends en je huid zo gaaf en egaal mogelijk. Om dit te verwezenlijken worden er producten en tutorials allerlei aangeboden, op zowat elk online en offline kanaal. Er is geen ontkomen aan, zelfs als je nauwkeurig de media selecteert die je wil lezen of volgen. Het idee dat we moeten voldoen aan uiterlijke idealen om succesvol te zijn nestelt zich in je hoofd, zoals de worm op de bodem van de fles tequila.

Tegenstemmen

Maar met het verglijden van de tijden, zo ook de attitudes. Vrouwen gooien nu bijvoorbeeld wereldwijd hun beha over de haag. De #nobra-beweging wint elke dag aan terrein en klopt tepelpreutsheid de grond in. Uit verschillende hoeken klinkt protest. Een beha is eigenlijk niet zo goed voor je en neen, er geen dragen zorgt niet voor hangborsten. Mannen mogen al eens een buikje laten groeien, sneakers gaven stiletto’s the boot. Ook okselhaar kan weer en de omgeving van je venusheuvel hoeft er niet meer per se als een kaalgeplukte kip uit te zien.

De meest recente en tegelijk meest opvallende beweging komt uit het land van Oz op vlak van schoonheidsproducten en -standaarden. De vrouwen van Zuid-Korea, met Seoul als onbetwistbare globale hoofdstad van de plastische chirurgie, revolteren tegen het keurslijf van de beauty-industrie. Die dicteerde onder andere verzorgingsroutines die tot twee uur per dag in beslag namen. Uit protest knippen vrouwen op sociale media nu hun haar kort en vernietigen op dramatische wijze hun beautyproducten.

Of ik morgen effectief zo ‘naakt’ de deur uit ga, dat weet ik nog niet. Wellicht moet ik het afbouwen, zoals een verslaafde die van de drugs afkickt. Want tien jaar smeren en bedekken, dat is lang. Dat is een gewoonte, zoals je ondergoed aantrekken.

Maar de eerste stap is gezet en mijn huid is me nu al voelbaar dankbaar. Qua motivatie kan dat tellen. Een nieuw jaar, een nieuwe ik? Hmm, liever: een nieuw jaar, de echte ik.