‘Laat kinderen échte naakte mensen zien in plaats van porno’

Controverse overspoelt het Deense kinderprogramma Ultra Strips Down dat kinderen met naakte volwassenen confronteert. ‘Vulgair’, klinkt het onder andere bij critici die de kinderen te jong vinden. ‘Naïef’, vindt seksuologe en Open Vld-politica Goedele Liekens dat. ‘Kinderen zien continu seksueel getinte, zelfs pornografische beelden online. Dit is een beter alternatief.’

Kinderen en jongeren worden op sociale media gebombardeerd met beelden van het perfecte lichaam. Onzin natuurlijk, want het perfecte lichaam bestaat niet. Dat weet het Deense TV-programma Ultra Strips Down ook. Daarin tonen volwassenen van alle leeftijden, vormen, maten en gender hun naakte lichaam aan elf- tot dertienjarigen. Een belangrijke stap in de strijd tegen body shaming en voor body positivity. De reeks werd terecht bekroond tot beste kinderprogramma op de Deense televisie in 2019.

Laat kinderen échte naakte mensen zien in plaats van porno

Toch zorgt het tweede seizoen wereldwijd voor controverse. In Denemarken zelf kwam de eerste kritiek uit rechtse hoek van Volkspartij-politicus Peter Skaarup. Opmerkelijk als je weet dat hij tien jaar geleden nog blote borsten in de strijd wilde gooien tegen moslimfundamentalisten. ‘Blote borsten tonen dat wij ruimdenkend zijn en dat kan meehelpen om extremisten af te schrikken’, citeerde Trouw hem destijds. Die ruimdenkendheid is nu ver te zoeken. ‘Vulgair’, noemt Skaarup het controversiële kinderprogramma. Want, zo meent hij, kinderen moeten zulke beelden en informatie op een gepaste leeftijd meekrijgen van hun ouders of op school.

Dat is naïef. Niet alleen schiet seksuele opvoeding in het onderwijs tekort, maar kinderen zien online continu seksueel getinte, zelfs pornografische beelden. En dat heeft een schadelijke impact.

Verschillende studies geven aan dat geseksualiseerde mediacontent bij kinderen de bovenhand krijgt op ouders en onderwijs als bron van seksuele informatie. Volgens Child Focus zijn in België ongeveer 40 procent van de kinderen tussen negen en twaalf jaar oud actief op sociale media. In hun tienerjaren stijgt dat tot bijna de volle 100 procent. Zo’n 40 procent van acht- tot twaalfjarigen komen bovendien online vaak in contact met gewelddadige of geseksualiseerde beelden, zonder er zelf naar op zoek te gaan.

De puberteit is een belangrijke periode in de ontwikkeling van de seksuele identiteit en bewustzijn van kinderen

Kinderen en tieners worden dus overspoeld door seksuele content en hoe meer ze daarmee in contact komen, hoe meer ze seksueel actief zullen zijn, blijkt ook uit onderzoek. Ik heb het over seksueel getinte, soms pornografische beelden in media van magazines tot advertenties op sociale netwerken. Het zijn die beelden die jongeren vaak eerst ongevraagd te zien krijgen, die daarna wel hun actieve zoektocht sturen naar nieuwe informatie rond seks en relaties.

Het verbaast dus niet dat kinderen zelf aangeven dat het bekijken van pornografische beelden typisch is voor elf- tot veertienjarigen. Of dat bijna de helft van de kinderen in diezelfde Britse studie van het Institute for Public Policy Research (IPPR) in 2014 al vond dat sexting bij het dagelijkse leven van tieners hoort.

Porno bleek voor een aanzienlijk aantal jongeren een van de voornaamste manieren om over seks en relaties te leren. Al zeiden die kinderen tegelijk dat ze het liever anders zagen. Net dat element verdient onze aandacht. Als kinderen zelf aankaarten dat de beelden die ze online te zien krijgen niet realistisch zijn en hen onder druk zetten om te voldoen aan een bepaald gedrag of uiterlijk, moeten wij alternatieven kunnen bieden.

De puberteit is een belangrijke periode in de ontwikkeling van de seksuele identiteit en bewustzijn van kinderen. Maar als die periode getekend wordt door geseksualiseerde, eenzijdige beeldvorming in de media – welke media ook – vormt dat een probleem.

Wat de kinderen in dit Deense programma te zien krijgen is meer representatief dan waar ze vaak ongevraagd online mee geconfronteerd worden

Jongens worden angstig over seksuele prestatie, meisjes gaan diëten en zich ontharen en ontwikkelen een verstoord zelfbeeld. Seksueel getinte onlinebeelden volgen de beperkte genderrepresentaties die we in populaire media al aanklagen. Naakte lichamen zijn het probleem niet, de context wel: de slanke vrouw als lustobject, de sterke op seks beluste man. Het wordt problematisch wanneer naaktheid geseksualiseerd, geïdealiseerd en geobjectificeerd wordt en we vastroesten in stereotiepe genderrollen. Daar is Ultra Strips Down een echte verademing. Zoals de lichamen in het programma getoond worden, heeft niets met seks te maken. Het is natuurlijk. Zoals de kinderen hun eigen lichaam zien. Voor de duidelijkheid staat de veiligheid van de kinderen centraal in de productie. De kinderen worden bijvoorbeeld nooit met de naakte volwassenen in beeld getoond.

Wat de kinderen in dit Deense programma te zien krijgen is meer representatief dan waar ze vaak ongevraagd online mee geconfronteerd worden. In die veilige ruimte kunnen de kinderen de volwassenen ook spontaan vragen stellen over ‘ons haar daar beneden laten staan’ of ’tevreden zijn over je geslachtsdelen’ – zaken die seksuele onlinebeelden beantwoorden met een oorverdovende stilte.

We moeten de werkelijkheid tonen zoals die is. Laat kinderen échte naakte mensen zien in plaats van porno.