‘Is veel alcohol drinken echt stoer? Hoog tijd om af te stappen van dit soort machogedrag’

Samenkomen met mannelijke vrienden eindigt nog te vaak in een ordinair drinkgelag. Deze dynamiek haalt verscholen machismo en een gedateerd maatschappijbeeld naar boven. Zijn we dan enkel toleranter geworden op papier?

Het is vrijdagavond en ik zit, zoals gewoonlijk, met vrienden op café. Niet voor het eerst bestel ik een La Trappe ‘met citroentje’. Meteen volgt de opmerking. ‘Man, serieus, met een citroentje? Gay!’ Het is blijkbaar niet mannelijk om een fris biertje te drinken. En voor ik er erg in had werd ook mijn seksuele voorkeur bepaald door mijn drinkgedrag. Drinken heeft bij veel leeftijdsgenoten – de al even vaak verfoeide als opgehemelde millennials – nog steeds iets competitief: hoe meer je kan drinken, hoe cooler je bent. Alsof het stoer is om je lichaam de vernieling in te werken.

Vooral de studentenkringen zijn daar ‘goed’ in. Zo kreeg ik het ooit bijna aan de stok met een medestudent toen ik geen wedstrijdje bier drinken wilde aangaan. ‘Kan jij niet drinken of wat pé,’ kreeg ik te horen. Wel, neen. Ik heb meestal aan zes pinten genoeg om vrolijk te zijn en te blijven. Alles wat er daarna nog binnen gaat, komt er wellicht eerder vroeg dan laat langs dezelfde kant weer uit. Dat wordt als zwak of minderwaardig gezien. Vreemd, neen?

Het is in dat soort situaties dat een dynamiek van machogedrag op gang komt, waar ik het steeds moelijker mee heb. Terwijl er een groep met overslaande stem begint te klagen over ‘die van ons’, wordt aan de andere kant opgeschept over vechtpartijen of bedprestaties. Naarmate de avond vordert, vraag ik me af waar ik beland ben. Hoe komt het dat er na eeuwen van evolutie en decennia van bewustwording nog steeds ongeschreven regels gelden die ingegeven zijn door inhoudsloos machismo. Zijn de maatschappelijke standaarden dan enkel op papier veranderd?

Het antwoord op deze vraag is iets complexer dan simpel ja of neen. Enerzijds wijzen mannen zich nog steeds de norm toe dat ze stoer moeten zijn, risico’s moeten durven nemen en tonen dat ze veel aankunnen. Dit is evolutionair te verklaren: mannen moesten vroeger gaan jagen en het dorp beschermen. Vandaag is dat echter niet meer belangrijk, maar blijven die maatschappelijke standaarden wel nog aanwezig.

Daaronder valt ook het drinken van alcohol. ‘Met veel te drinken toon je dat je veel aankunt en dat je risico’s durft te nemen,’ duidt doctor in de sociale psychologie Loes Meeussen. De verwachtingen voor mannen liggen extreem hoog. ‘Mannelijkheid moet je steeds tonen, en kan snel in vraag gesteld worden,’ aldus Meeussen.

Anderzijds is er effectief al wel verandering te zien. Mannen zijn vaker familiaal betrokken en laten meer hun zachte kant zien. Ook ‘die van ons’ wordt meer en meer bijgestaan bij huishoudelijke taken. Maar er is nog werk aan de winkel. Mannen en vrouwen worden nog te veel in aparte hokjes gestoken, die de nadruk leggen op gedateerde rolpatronen.

Angst voor de groep

Het basisidee achter dit inhoudsloos machismo, is dat mensen groepsdieren zijn. ‘Uit onderzoek blijkt dat uitgesloten worden uit een groep, fysiek en psychologisch pijn doet,’ aldus Meeussen. We conformeren ons aan wat we denken dat de groep verwacht. Maar eigenlijk hebben we daar vaak een fout beeld van. ‘Je denkt misschien dat je de enige op café bent die eens wat minder wil drinken, maar de kans is groot dat anderen dit ook denken,’ duidt Meeussen. Zolang we dit allemaal denken, komen we nergens. Bij die schijnvertoning horen dan ook de mopjes, en het gedrag.

Iedereen streeft misschien iets na dat ze niet willen. ‘Uit onderzoek bij studenten zien we dit ook’, zegt Meeussen. ‘Studenten denken allemaal dat anderen meer drinken dan zij en passen zich dus aan. Het feit dat iedereen dat denkt, toont aan dat het niet waar is. We hebben dus een fout beeld van die norm.’

Wat we echter niet mogen vergeten is dat alcohol de ware aard naar boven brengt. Dat bevestigt ook René Kahn, hoogleraar biologische psychiatrie aan Universiteit in Utrecht. ‘Alcohol doet iets in de hersenen dat de remmingen wegneemt. Hoe meer bier je drinkt, hoe losser je wordt. En dat komt er dus eigenlijk op neer dat je ware aard naar boven komt,’ aldus Kahn.

Oplossing

Het doorbreken van dit soort machismo binnen een groep is niet voor iedereen even gemakkelijk. ‘Het hangt af van je status in de groep,’ zegt Meeussen. De alfa-leeuw heeft meer invloed dan de onderdanige welpjes. Je kan het probleem aankaarten, of tonen dat je durft anders te zijn. Zo blijf je binnen die mannelijke rol. Genderneutraal opvoeden zou ook een oplossing kunnen zijn. Zo worden jongens niet van bij de geboorte ingeprent dat wenen niet aanvaardbaar is, dat zorgtaken voor meisjes zijn en dat stoer zijn de standaard is.

Het belangrijkste is dat we over dit soort dingen kunnen praten. We kunnen verder alleen maar hopen dat hedendaagse maatschappelijke ideeën verder hun intrede doen en een deel van ieders ware aard worden.

Op deze manier worden mijn vrijdagavonden dan misschien iets minder frustrerend en inhoudelijk interessanter. Neem het me niet kwalijk dat ik een diepgaand gesprek over de hongersnood in de Filipijnen verkies boven een discussie over mijn gebrek aan neanderthalereigenschappen.