Fotograaf Tom D. Jones brengt Afrika in beeld: ‘Ik wilde enkel werken met dieren die in totale vrijheid leven’

Wat gebeurt er als een meester in verstilde kustlandschappen offroad gaat in de nationale parken van Afrika? Internationaal gelauwerd kunstfotograaf Tom D. Jones gunt ons een exclusief voorproefje van zijn boek- en tentoonstellingsproject True Wildlife.

De zee blijft hem inspireren, zegt kunstfotograaf Tom D. Jones (52). Maar hij houdt ook van een uitdaging. Zijn nieuwste reeks speelt zich dan ook niet af aan de hem zo vertrouwde kustlijn van Knokke-Heist tot de Groese Polders, maar in de ongerepte wildernis van Afrika. Zijn zwart-witbeelden van het dierenleven ter plaatse – Jones maakte van 2017 tot dit voorjaar meer dan een dozijn lange reizen naar Kenia, Rwanda, Oeganda, Tanzanië en Namibië – prijken over enkele weken in een beklijvend boek, en vervolgens op groot formaat in Cultuurcentrum Scharpoord. Het resultaat is fascinerend, en sterk verschillend van klassieke wildlifefotografie. Er is de verstilling die Jones op de kaart zette in de galerie- en de fotografiewereld, maar ook de intimiteit van portretfotografie, en het gevoel dat je midden in de actie zit.

“Alles is begonnen met een verblijf in Tanzania in 2012”, vertelt Jones, in 2012 de eerste Belgische fotograaf die de titel van Hasselblad Master ontving. “De uitgestrektheid en rustgevende landschappen raakten me zo dat ik me op wildlifefotografie ging toeleggen, maar dan vanuit mijn achtergrond in de portretfotografie waarmee ik eind jaren negentig samen met mijn vrouw Sylvia van start ging op de Lippenslaan. Elk beeld moest een kunstwerk op zich zijn en je op de een of andere manier aangrijpen.”

In tegenstelling tot vele anderen werkte Jones dan ook nauwelijks met telelenzen, maar naderde hij de dieren zo dicht mogelijk, tot hij er haast oog in oog mee stond. “Mijn kwetsbaarheid deed me eerder nederigheid dan angst voelen, maar ik kan je verzekeren, de eerste keer dat de metershoge matriarch van een olifantenfamilie je met haar slurf komt besnuffelen of dat slechts enkele meters je scheiden van een neushoorn, staan je zenuwen gespannen en vertrouw je op je gidsen, die eventuele waarschuwingssignalen van de dieren goed herkennen.”

Titanenwerk

Wildlifefotografie is logistiek titanenwerk en een groeiproces, benadrukt Jones. “Ik wilde enkel werken met dieren die in totale vrijheid leven, maar daardoor was dit mijn zwaarste en duurste project ooit. Elk aspect was moeilijk, van het verkrijgen van toelatingen om offroad te gaan in nationale parken en het onderhoud van mijn apparatuur in de stoffige omgeving, tot het vinden van binnenin helemaal ontmantelde jeeps die me alle vrijheid gaven om te werken. Bovendien kun je niets plannen of ensceneren: je moet het doen met wat zich op het moment zelf aandient. Soms zocht ik samen met mijn gidsen en drivers dagenlang naar dieren, zonder dat ik ook maar één beeld kon schieten. Gelukkig wist ik gaandeweg beter wanneer ik moest reizen om bijvoorbeeld meer bewolking of bepaalde situaties aan te treffen. De oversteek van de Mara-rivier door de gnoes in augustus, de geboorte van leeuwenwelpen in februari: die kennis vergaarde ik al doende. Mijn passie voor dieren en kennis van hun gedrag zijn enorm toegenomen door ter plaatse te gaan, maar ik ben geen wildlifefotograaf, en al helemaal geen dierenexpert.”

Zijn beelden zijn geen activisme pur sang, zegt Jones. Toch hoopt hij dat zijn bijzondere perspectief het publiek zal sensibiliseren. “Door toedoen van de mens wordt de habitat van deze dieren steeds kleiner en sterven soorten uit, terwijl ook de klimaatverandering enorm ontwrichtend is. Hier leeft vaak het idee dat de problemen zich pas in de toekomst zullen stellen en dat we het tij nog kunnen keren, daar besef je dat we hopeloos achterlopen op de feiten.”