Fotograaf Rob Walbers (44) verhuisde vijftien jaar geleden van België naar Japan. Hij werd er verliefd op de cultuur en op zijn vrouw. Samen met journalist Ringo Gomez-Jorge bracht hij recent het boek ‘Shosa’ uit, over de schoonheid van Japanse ambachten. Daarnaast maakte hij ook de foto’s voor Bent Van Looys boek ‘Mijn Parijs’ en is hij een van de vaste huisfotografen van Rock Werchter.
Horizon verruimen
‘Voor de liefde moet je durven springen. Op mijn dertigste wilde ik verhuizen naar New York om mijn horizon te verruimen. Samen met enkele vrienden boekte ik eerst nog een reis naar Japan. Het was op een feestje in Osaka dat ik Asuka leerde kennen. Om vijf uur ’s ochtends hebben ze ons letterlijk moeten buitenvegen. Nadat we later opnieuw hadden afgesproken, kreeg ik haar niet meer uit mijn hoofd. Toen ik mijn moeder over de reis vertelde, vroeg ze me: ‘En wanneer verhuis je naar Japan?’ Ze voelde dat er iets veranderd was. Ik belde Asuka en vertelde het nieuws. Ze verklaarde me voor gek, maar is me drie maanden later op de luchthaven komen halen. Vijftien jaar later wonen we nog steeds samen in Tokio.’
Cultuurschok
‘Het is verrassend hoe ver van huis je kunt thuiskomen. Ik ben van nature vrij introvert, verlegen zelfs. De sereniteit en bedachtzaamheid die in de Japanse cultuur zitten, zorgden meteen voor een soort comfort. Intussen spreek ik de taal nog altijd niet honderd procent, maar ga ik hier toch veel gemakkelijker met iemand in gesprek, omdat je ook de tijd krijgt om je verhaal te doen. De cultuurschok is net groter wanneer ik terug in België ben, dan overvalt het mij altijd weer hoe slecht ik ben in smalltalk.’
Vuilbakken vind je niet in Japan, omdat iedereen netjes zijn afval mee naar huis neemt in een speciaal zakje in z’n tas. Die manier van leven valt moeilijk uit te leggen aan buitenstaanders.
Zonder nadenken
‘Er zit een schoonheid in automatische handelingen. De Japanners noemen dat shosa. Van de ingebakken regeltjes bij een theeceremonie, tot een keramist of wever die opnieuw en opnieuw dezelfde beweging maakt: het zijn natuurlijke dingen waar ze niet meer over na hoeven te denken. Deze ongedwongen handelingen zitten bij hen in vele kleine dingen. Wij zouden een snoeppapiertje verfrommelen, een Japanner strijkt het eerst mooi glad, rolt het dan op en legt er een knoopje in voor hij het weggooit. Dat is toch mooi?’
Lees ook: Poolreiziger Alain Hubert: ‘Onze maatschappij wordt verlamd door faalangst’
Eerste indrukken
‘Een eerste indruk vertelt nooit het volledige verhaal. Mijn vrouw en ik hebben de traditie om het eindejaar telkens in een ander land te vieren. Tien jaar geleden reisden we naar Mongolië, nadat ik een documentaire had gezien over het einde van lokale nomadenstammen. Elke dag sliepen we bij een andere familie. Aanvankelijk was het vooral hun levensstijl die opviel: ze leven in joerten, omringd door hun koeien, geiten of schapen. Op dezelfde matten waar ze met hun besmeurde laarzen over lopen wordt gegeten en geslapen. Ik ben sindsdien regelmatig teruggegaan om hen in beeld te brengen en dieper te graven. Elke keer krijg ik nieuwe, soms pijnlijke inzichten, over hoe deze nomaden nu moeten leren overleven in de stad of in illegale steenkoolmijnen belanden voor een schamel inkomen.’
Ik ben van nature vrij verlegen. De bedachtzaamheid die in de Japanse cultuur zit, zorgde meteen voor een soort comfort.
Geen oogkleppen
‘Als fotograaf moet je zonder oogkleppen leven. Veel fotografen willen meteen een niche, terwijl ik mijn blik altijd zo ruim mogelijk heb gehouden. Ik zie mezelf het liefst als een verhalenverteller, of dat nu via portretten is of via modefotografie. Persoonlijk vind ik ook dat we af moeten van het neerkijken op commercieel werk, omdat dat je als creatieveling net de vrijheid geeft om te zoeken naar de verhalen die je echt wilt vertellen. Ik heb vrede met die balans.’
Kracht van respect
‘De kracht van respect wordt onderschat. Toeristen benoemen vaak de orde en stiptheid hier in Tokio. Treinen komen op tijd omdat de machinist respect heeft voor zijn baas en zijn klanten. Passagiers gedragen zich respectvol zodat iedereen op tijd op zijn bestemming raakt. Vuilbakken vind je hier niet, omdat iedereen gewoon netjes zijn afval mee naar huis neemt in een speciaal zakje in z’n tas. Het is een vanzelfsprekende manier van leven die moeilijk uit te leggen valt aan buitenstaanders.’
Schoonheid in het onverwachte
‘Mensen zijn het verleerd om echt te kijken. Ik vind het altijd moeilijk om te zien hoe mensen vastgekluisterd hangen aan hun scherm. Wie af en toe opkijkt, ziet nu eenmaal meer van de wereld. In de stad mijd ik de ondergrondse trein en probeer ik zoveel mogelijk te fietsen. Onlangs hield ik halt omdat het licht echt heel mooi viel op een leeg bierkrat. Mensen rondom mij vonden het duidelijk gek dat ik juist dat wilde fotograferen, maar ik vind dat net in die onverwachte momenten enorm veel schoonheid zit.’
