Eerste hulp bij liefdesverdriet: een weekend in het allereerste Heartbreak Hotel

Heelt een gebroken hart sneller in groep? Wij boekten een kamer in het Heartbreak Hotel, waar mensen met liefdesverdriet samen kunnen uithuilen, en trokken een klinisch seksuoloog aan de mouw. ‘Het onderdrukken van je verdriet kan je letterlijk ziek maken.’

In de auto, aan de schoolpoort, op restaurant: er zijn weinig plekken waar Greet (41) nog niet gehuild heeft. ‘Ik ben zelfs al geknuffeld door een wildvreemde in de supermarkt. Je huilt alsof er emmers vuil uit je lichaam moeten. Ook toen ik over dit weekend las, was ik aan het huilen op mijn werk. Ik had niet gedacht dat mijn liefdesverdriet mij zo zou raken.’

Er waait een gure wind door Mont, een dorpje op een steenworp van Houffalize. Behalve een rode hartjesballon aan de voordeur, die stevig knokt tegen de onverwachte lentegrillen, is er niets aan de omgebouwde hoeve dat verraadt wat er zich binnen de muren afspeelt. Terwijl Greet haar gebroken hart op tafel legt, luisteren zes lotgenoten nauwlettend. Er wordt instemmend geknikt. Stofjes worden uit ogen gewreven.

Dit is het openingsweekend van het Heartbreak Hotel, een gloednieuw retraiteconcept van coaches Carlien Cavens (32) en Elisabeth Verwaest (38). Drie dagen lang zal het duo aan de hand van opdrachten, praatsessies en meditatiemomenten proberen om de deelnemers bij te staan bij hun gemeenschappelijke probleem: een allesoverheersend liefdesverdriet. ‘Na mijn eigen relatiebreuk merkte ik hoe weinig ruimte er in onze maatschappij is om van je liefdesverdriet te herstellen’, vertelt Verwaest. ‘Het wordt gezien als een teken van zwakte als het te lang aanhoudt, terwijl je heel erg kunt afzien van een gebroken hart. Wij willen daarom vooral luisteren en de groep tonen welke stappen ze zullen moeten zetten.’

Er zijn helaas geen gouden tips, weet Cavens. ‘Wel kunnen we inzichten bieden en hun zelfvertrouwen proberen opkrikken. Liefdesverdriet wordt helaas niet altijd serieus genomen, hoewel het even pijnlijk of langdurig kan zijn als een burn-out. Een Japans cosmeticabedrijf geeft zijn personeelsleden enkele dagen verlof om van liefdesverdriet te bekomen, hier durven we dat idee zelfs niet te opperen.’

Lekkend hart

‘Aanvankelijk leek het mij een stom concept’, bekent de 31-jarige Jens met lichte schroom. Nadat op korte tijd zijn hart twee keer gebroken werd, besloot de jongste deelnemer zich toch in te schrijven voor het weekend. ‘Ik zat echt diep in de put. Sessies bij een psycholoog hielpen wel een beetje, maar niet voldoende.’ Zijn relatiebreuken hebben drastisch ingehakt op zijn zelfbeeld, deelt hij met de groep. ‘Het feit dat twee vrouwen mij te min vonden om er helemaal voor te gaan, maakt mij heel onzeker. Ik huil vaak, lig uren wakker en heb dikwijls geen zin om dingen te doen, ook al weet ik dat het mijn gedachten zou verzetten. Op een bepaald moment heb ik na een avondje stappen zelfs even overwogen om in de Dijle te springen. Gelukkig zag ik snel genoeg in dat dat geen oplossing is en had ik de reflex om naar een bevriende psychologe te bellen.’

De impact van een gebroken hart valt niet te onderschatten, antwoordt klinisch seksuoloog Hubert Van Puyenbroeck wanneer we hem na het weekend het verhaal van Jens voorleggen. ‘Je hebt het gevoel dat je wereld instort. Dat heeft voor een groot deel te maken met het feit dat je een toekomstbeeld had gevormd voor jullie samen. En dan bedoel ik niet alleen op lange termijn. Zelfs de manier waarop je een gemiddelde weekavond of weekend doorbrengt, valt plots weg.’ Van Puyenbroeck vergelijkt het daarom met een rouwproces. Je raakt onthecht van iemand die emotioneel betrokken was in je leven. Wanneer dat partnerschap plots wegvalt, zorgt dat ook voor een hormonale schommeling, legt de klinisch seksuoloog uit.

‘Uit alle onderzoeken die we kennen blijkt dat een relatiebreuk een ernstige stressfactor is met een diepe negatieve impact op je welbevinden. De onzekerheid over de toekomst en het feit dat je er weer alleen voor staat leiden tot een verhoogde productie van stresshormonen, zoals adrenaline en cortisol. Die hormonen helpen je om alert te blijven en het hoofd te bieden aan de bedreigende situatie die het lichaam ervaart. Daarenboven valt ook definitief het doek over het fysieke samenleven met een partner, het strelen, vrijen, zoenen. Je lichaam mist dus ook het levensnoodzakelijke huid- en oogcontact. Dat betekent dan weer een verminderde productie van oxytocine, het ‘knuffelhormoon’, dat ons het geluksgevoel brengt in de verbondenheid en hechting met onze geliefde. Het wegvallen leidt tot gevoelens van depressie en uitputting, wat dan weer niet bevorderlijk is voor het opbouwen van een gezond relationeel en seksueel leven. Zo beland je bij een relatiebreuk vaak in een vicieuze negatieve cirkel: eenzaamheid, verdriet en reële fysieke klachten’, legt de klinisch seksuoloog uit. ‘De breuk heeft niet alleen een emotionele, maar ook een fysieke impact. Je kunt het hartzeer dan ook levendig ervaren.’

Dat gevoel herkent Greet maar al te goed. ‘Onlangs ontdekte de cardioloog een lekkende hartklep. Hoe onnozel dat ook mag klinken, ik ben er zeker van dat het iets met mijn liefdesverdriet te maken heeft.’ Na een huwelijk van achttien jaar liep de relatie van de 41-jarige vrouw op de klippen. Ze beschrijft de breuk als het loslaten van een droom waarin ze ontzettend veel investeerde. ‘Het is fysiek en emotioneel een hel. Ik verlies geregeld mijn concentratie of hyperventileer bij momenten. Het voelt alsof iets keihard op mijn borstkas drukt. Je verdwijnt in een soort bubbel waar niemand lijkt binnen te raken.’ Het is gek om zo gevloerd te worden door iets wat je eigenlijk wel zag aankomen, gaat de vrouw verder. ‘Toen ik in mijn tienerjaren zo heftig afzag van liefdesverdriet, dacht ik dat het door de leeftijd kwam. Een overdreven kalverliefde, zeg maar.’ Ze haalt haar schouders op. ‘Het blijkt op elke leeftijd evenveel pijn te doen.’

Fuck you

Zaterdagochtend, halfacht. De velden naast de hoeve worden voorzichtig gewekt door een dunne laag sneeuw. Het weer lijkt begin mei net zo ontregeld als het groepje gebroken harten. Binnen zijn de coaches en hun deelnemers druk in de weer. Tafels worden aan de kant geschoven en yogamatten uitgerold, terwijl de kokkin een lading verse broodjes in de oven laadt. Het lichte gekreun tijdens de ochtendlijke yogatraining wordt moeiteloos overstemd door de geluiden uit de keuken. De gesprekken van gisteren hebben duidelijk indruk gemaakt. Aan de ontbijttafel is het opvallend stiller dan vrijdagavond. Al kan dat ook aan het vroege uur liggen.

Het gekras van pennen weerklinkt doorheen de leefruimte. De deelnemers kregen van hun coaches de opdracht om een shitbrief te schrijven aan de persoon die hun hartzeer veroorzaakte. ‘Wat verwijt jij je voormalige partner?’ vragen Cavens en Verwaest. Op de achtergrond verwenst Lily Allen al zingend haar ex-lief: Fuck you. Fuck you very, very much. So, please don’t stay in touch.

‘Het kan nooit kwaad om je gevoelens in woorden te vertalen’, reageert klinisch seksuoloog Van Puyenbroeck. ‘Het is een veelgebruikte vorm van narratieve therapie. Als je je verdriet onder woorden kunt brengen, maak je het vatbaar. Waar ik wel mee zou uitkijken is de veronderstelling dat je boos moet zijn. Dat zou geen recht doen aan de diversiteit van emoties die gepaard gaan met een breuk. Niet iedereen is boos. Soms zijn we ook gewoon intens verdrietig.’

‘Ik vraag niet om gelukkig te zijn. Gewoon niet meer ongelukkig’, huilt de vijftigjarige Martine. ‘Het is alsof er een gapend gat in mij zit dat ik maar niet gevuld krijg.’ Na een relatie van anderhalf jaar trok haar vriend de stekker eruit. De afgelopen vier maanden ging ze er bijna aan onderdoor. Het was op aandringen van haar kinderen dat Martine zich inschreef bij Heartbreak Hotel. ‘Ik moest iets doen, want alleen raak ik er niet uit. Ik ben misselijk als ik opsta en huil overal. Ook al weet ik dat ik me nadien beter voel, ik probeer het zoveel mogelijk te verbijten als ik in gezelschap ben. Mensen zouden het niet begrijpen.’

Pijn met een deadline

Martine is niet de enige die aangeeft dat haar omgeving slechts tot op bepaalde hoogte haar liefdesverdriet erkent. ‘Er is weinig ondersteuning voor mensen met een gebroken hart’, vertelt Greet. ‘Mensen geven wel veel liefde, maar ze geven je weinig tijd. Het moet allemaal snel gaan, waardoor veel mensen volgens mij niet voldoende tijd krijgen om te helen.’

‘Ik heb het gevoel dat mijn verdriet best niet te lang meer duurt’, zucht Jens. ‘Of ik ga vrienden verliezen. Na pakweg een maand wordt er toch stilaan verwacht dat je erover bent, zeker als man. Zelfs mijn jongste zus zei me dat ik het er niet telkens opnieuw over moest hebben omdat mijn vrienden dat na verloop van tijd beu zouden raken.’

Er rust nog een zeker taboe op liefdesverdriet, stellen Cavens en Verwaest. Die maatschappelijke mentaliteit was voor hen dan ook een belangrijke motivatie om hun retraite op poten te zetten. ‘Liefdesverdriet wordt gezien als een teken van zwakte als het te lang aansleept, hoewel de meeste mensen niet eens weten wat het inhoudt.’

Grote maatschappelijke veralgemeningen wil Van Puyenbroeck liever niet maken. ‘Wel voelt het voor veel mensen in mijn praktijk alsof hun verdriet vaak teniet wordt gedaan door goedbedoelde opmerkingen of ongevraagde adviezen. ‘Hij is het niet waard’ – ‘Jij verdient beter’ of ‘Er zijn nog genoeg andere vissen in de zee’: echt helpen doen die opmerkingen niet.’ De eerste stap is het verdriet laten bestaan, meent de klinisch seksuoloog. ‘Er staat geen tijd op hoelang iemand kan rouwen. Je kunt je gevoelens niet in een vingerknip overboord gooien. Het is belangrijk dat je de ruimte krijgt om dat proces door te gaan. Het onderdrukken van die gevoelens kan je anders letterlijk ziek maken. Dat wreekt zich hoe ook op een gegeven moment, net als het onderdrukken van andere emoties. Zoek daarom mensen die je de nodige steun geven. Dat hoeven er geen twintig te zijn, zolang je maar bij enkele vrienden, collega’s of familieleden terechtkunt.’

Gedeelde smart

En wat met zelfhulpgroepen? Welke rol kunnen samenkomsten of retraites met lotgenoten spelen in het verwerken van je verdriet? Alles hangt af van de juiste begeleiding, stelt Van Puyembroeck. ‘Lotgenotengroepen hebben zeker een meerwaarde, op voorwaarde dat de deelnemers elkaar niet mee de dieperik in trekken. Wel kan de erkenning en herkenning ervoor zorgen dat mensen hun verdriet een plek kunnen geven. De grootste kanttekening die ik wil maken bij dergelijke weekends is dat het geen therapie op zich kan zijn. Het kan een aanvulling zijn op de steun die we krijgen uit onze omgeving, maar kan die support niet vervangen.’

Voor coaches Carlien Cavens en Elisabeth Verwaest was het samenbrengen van lotgenoten een zeer belangrijke factor om hun Heartbreak Hotel te doen slagen. ‘Omdat de deelnemers elkaar niet kennen, heerst er een gevoel van veiligheid’, zegt Cavens. ‘Dat maakt het praten soms gemakkelijker dan met vrienden of familie. Er is een reden waarom groepen als de AA (Anonieme Alcoholisten, red.) zo goed werken: er ontstaat een bepaalde magie wanneer mensen met dezelfde rode draad doorheen hun leven elkaar hun verhaal vertellen. Zo kunnen ze een lichtpunt zijn voor elkaar.’ ‘Mensen denken te vaak dat ze anders zijn dan anderen,’ vult Verwaest aan, ’terwijl het vaak over dezelfde thema’s gaat. Iedereen zit gewoon op een ander punt in hetzelfde proces.’

Hoewel het praten in groep haar in het begin van de retraite eerder afschrikte, voelt Martine zich op het einde van het weekend veel beter, geeft ze toe. ‘Ik heb getwijfeld om mee te gaan omdat het voor mij een grote stap was om hierover te praten. Maar luisteren naar anderen heeft mij hoop gegeven. Ik zou me zo opnieuw inschrijven.’

‘Het samenzijn met lotgenoten schenkt troost’, beaamt Jens. ‘Op zich denk ik dat de oefeningen daarvoor zelfs niet nodig zijn. Ook al hebben we elk ons eigen verhaal, we zitten allemaal in hetzelfde schuitje. Gedeelde smart is halve smart.’ Ook Greet blikt tevreden terug op de ervaring. ‘We hebben echt allemaal onze ziel blootgegeven. Het doet deugd om te horen dat je niet alleen bent. Ik ben hier aangekomen als een klein wrak en kan vertrekken met de wetenschap dat dat normaal is en ik er niet alleen voor sta’, lacht ze. ‘Misschien zie ik het licht aan het einde van de tunnel nog niet, maar nu weet ik tenminste dat het er is.’ Buiten waait er nog steeds een felle wind door Mont, zij het iets zachter dan vrijdag. Een rode hartjesballon hangt uitgeteld aan de Ardeense villa. In de velden smelt de laatste sneeuw.