Deze prille dertiger vroor haar eicellen in: ‘Ik wil in alle vrijheid kunnen verkennen wat en wie ik wil’

Eicellen laten invriezen om een kinderwens veilig te stellen: het lijkt iets voor vrouwen die het einde van hun vruchtbare periode zien naderen. Toch doen ook steeds meer jonge vrouwen het. De net dertig geworden Eef Lommelen vertelt waarom.

Het stond op haar lijstje met to do’s voor haar dertigste, net onder ‘ogen laten laseren’: twee weken voordat Eef haar verjaardagstaart aansneed, liet ze enkele van haar eicellen invriezen. De techniek wordt in België overwegend gebruikt door wat oudere vrouwen, of vrouwen die hun vruchtbaarheid in het gevaar zien door bijvoorbeeld een kankerbehandeling. In de Verenigde Staten, Spanje en het Verenigd Koninkrijk is het echter ook al bekend onder jonge, gezonde vrouwen en die groeiende populariteit zou wel eens kunnen overwaaien naar ons land. Is eicelvitrificatie de ideale kruisbestuiving tussen de hoge verwachtingen die deze generatie koestert over het leven en de leuze ‘een slimme meid krijgt haar kind op tijd’?

Voor Eef, seksuologe, alleszins wel. ‘Hiermee heb ik vrijheid en tien jaar tijd gekocht. Doordat er ergens gezonde, jonge eicellen in een vriezer liggen, voel ik minder druk in een relatie of in mijn leven in het algemeen. Zo kan ik in alle vrijheid rustig verkennen wat en wie ik wil.’

Eef is net dertig geworden. Het is een leeftijd waarop de ademtocht langs verjaardagskaarsjes regelmatig een sluimerend vlammetje doet opflakkeren: wat immers met die biologische klok? Net zoals veel andere vrouwen, zag Eef bij het naderen van die symbolische verjaardag steeds vaker die ene grafiek voor zich, waarop te zien is hoe de vrouwelijke vruchtbaarheid daalt naarmate de vrouw in kwestie ouder wordt. Zonder relatie of vooruitzichten daarop kwam ze te weten dat er iets bestond als het invriezen van je eicellen om later te gebruiken, alsof je je vruchtbaarheid zelf even bevriest. ‘Na een pak research maakte ik een afspraak om te zien wat dat met mij deed. Voor ik het goed en wel besefte, was ik begonnen aan het traject. Dat was geen groot ‘ding’.’

Taboe versus enthousiasme

Meer dan een verkennend gesprek, de betaling, enkele onderzoeken en een gesprek bij een psycholoog heb je niet nodig om eraan te beginnen. Maar, zo zegt Eef, ‘veel mensen weten niet eens dat het bestaat. Verschillende van mijn vrienden hadden er nog nooit over gehoord, maar reageerden wel erg enthousiast als ik erover vertelde. Dit is dan ook een erg relevant verhaal voor mijn leeftijdsgenoten.’ Die laatste drie woorden benadrukt Eef, want ze merkt wel een zeker taboe bij een oudere generatie. ‘Sommige mensen raadden me aan hier niet over te praten, omdat anderen me dan raar zouden vinden. Dat is best wel bijzonder, want als seksuoloog heb ik voor het abortuscentrum gewerkt en heb ik via heel wat projecten seks uit de taboesfeer geprobeerd te halen. Maar net hiervan zeggen ze dan dat ik het tegen niemand moet zeggen.’

En dat terwijl Eef net vindt dat ze de beste keuze maakt die ze op dit moment kan maken: ‘Kiezen voor kinderen is een grote verantwoordelijkheid en ik heb nu kwalitatievere eicellen dan over enkele jaren. Als ik er vandaag voor kan zorgen dat later iemands leven beter wordt, vind ik dat ik bijna verplicht ben om dat te doen. Veel vrouwen met een kinderwens wachten met dit soort ingrepen tot ze ouder zijn, maar de kans dat kinderen geboren worden met chromosomale defecten bij moeders ouder dan 35 is veel groter. Dan denk ik dat het toch een betere investering is om te doen wat ik nu doe. Ik kan niet helemaal voorkomen dat er ooit iets misgaat, maar ik kan er wel alles aan proberen doen om de kans zo klein mogelijk te maken.’

Obstakels

Eef was dus gemotiveerd, en dat is ook belangrijk voor een intensief proces als eicelvitrificatie. Het traject ligt namelijk bezaaid met obstakels. Zo is er eerst en vooral de hoge kostprijs: reken gerust drieduizend euro per procedure. Om de beste garantie te hebben op een latere zwangerschap, wordt het daarbovenop vaak aangeraden de behandeling een aantal keer te doorlopen, waardoor dat bedrag al snel oploopt tot 10.000 of zelfs 20.000 euro. Dat lukte niet bij Eef: ‘Ik heb mijn laatste spaargeld opgebruikt voor een eerste en enige poging. Nu heb ik negen cellen laten invriezen.’

Omdat het ritje doorheen de fertiliteitskliniek voor jonge en gezonde vrouwen als luxebehandeling gezien wordt, wordt van dat bedrag niets terugbetaald. Dat is voor een ivf-behandeling (waarbij eicellen uit het lichaam bevrucht en daarna teruggeplaatst worden) anders: een vrouw met kinderwens kan zes pogingen vergoed krijgen. ‘En dat terwijl eicellen invriezen op jonge leeftijd eigenlijk een vorm van preventie is’, stelt Eef. ‘Ik vind gerust dat dit als optie besproken zou mogen worden tijdens de jaarlijkse controle bij de gynaecoloog.’

Toch vergt het laten invriezen van eicellen net wat meer van een menselijk lichaam dan pakweg een uitstrijkje laten nemen. Om zoveel mogelijk eicellen te kunnen ‘oogsten’ in een keer, moest Eef zichzelf een periode lang elke dag twee keer injecteren met hormonen. Vervolgens is een operatie nodig om de eicellen ‘op te pikken’. Net als bij elke andere operaties zijn daar (kleine) risico’s aan verbonden.

Verder vraagt de procedure ook emotioneel soms zijn tol. ‘De eerste vraag die ik kreeg in het ziekenhuis was of er ook een partner was’, vertelt Eef. ‘Wat anders kan je dan denken dan: ‘Nee, daarvoor ben ik hier’? En dan heb ik zelfs nog jaren de tijd, maar er zullen ongetwijfeld ook vrouwen aan diezelfde ontvangstbalie staan die het gevoel hebben aan hun laatste kans toe te zijn.’

Het zekere voor het onzekere (en vice versa)

In veel van wat Eef zegt, klinkt een vleugje onzekerheid door. Zorgvuldig wikt ze pro’s en contra’s tegen elkaar af en concludeert vervolgens vaak met ‘ik weet het niet’. Ze weet niet goed wat ze moet vinden van de ethische consequenties, ze weet nog niet of ze haar ingevroren eicellen ooit zal gebruiken en ze weet nog niet of ze überhaupt ooit wel kinderen zal hebben.

‘Ik kan me inbeelden dat het lijkt alsof ik een concreet toekomstplan heb doordat ik mijn eicellen heb laten invriezen, maar dat is niet zo. Ik heb hiervoor gekozen om al mijn opties open te laten. Doordat er geen tijdsdruk meer is, kan ik me helemaal geven in een relatie en als die persoon dan op een bepaald moment geen kinderen blijkt te willen en ik wel, kan ik dat nog altijd met iemand anders of zelfs alleen, met behulp van een donor. En dat met mijn jonge eicellen van enkele jaren terug.’

Dat omvat een van de contra-argumenten in het debat rond eicelvitrificatie. Kinderwensen worden steeds verder voor zich uitgeschoven en hoewel Belgische artsen lang niet iedereen behandelen, zoekt de methode toch de grenzen van de biologie op. ‘Dankzij deze methode kan je inderdaad een eerste kind krijgen op het moment dat je biologische klok al enkele jaren lang aan het tikken is,’ aldus Eef. ‘Maar als je dan op een gelukkigere en bewustere manier een mensje op de wereld kan zetten en dat kind een stabieler leven kan bieden, is het dat dan niet waard?’

Eicellen laten invriezen: volgens Eef een daad van liefde voor een ongeboren kind waarvan ze nog niet weet of het er ooit zal komen.

Kindertinder

‘Onze levens liggen veel minder vast dan vroeger. We worden continu uitgedaagd om al onze opties open te houden. Al bedenk ik me nu ook wel dat al je opties openhouden ervoor kan zorgen dat je nooit kiest.’

Een van de concluderende uitspraken van Eef past binnen het heersend cliché dat de millennials een generatie van ‘besluitlozen’ vormen. Het zijn naar verluidt jongeren die alles mogen worden wat ze zelf willen. Die elke dag opnieuw kunnen kiezen tussen aardappelen, rijst, pasta, quinoa of #nocarbs. Die op Tinder doorheen het vrijgezellenbos de bomen niet meer zien en van de ene date naar de andere fladderen. Komt daar, met behulp van de medische technologie, nu ook bij dat het jongeren zijn die het beste van een zo lang mogelijk kinderloos bestaan koppelen aan een gezinsleven?

Deels wel, volgens seksuologe Sybille Vanweehaeghe, al moeten we het ook breder zien. ‘Millennials zijn inderdaad meer op hun eigen leven gericht dan de babyboomers. Ze ervaren een enorme druk om lang te studeren, het te maken op professioneel vlak en zoveel mogelijk kansen te grijpen. Bovendien betekent een relatie ook dat je veel van je eigen tijd moet spenderen aan iemand anders en diens sociale kring. Dat kan aanvoelen als een te groot offer. Zo neemt het aantal singles in steden al jaren toe en je wil toch een aantal jaar hebben geprobeerd met iemand voor je aan kinderen begint.’

Het is nog te vroeg om te spreken over een trend, maar het aantal jonge vrouwen die net als Eef hun eicellen laten invriezen, groeit wel. De procedure kan echter een vals gevoel van veiligheid geven, want er kan nog van alles mislopen. Zo klinkt de techniek dan wel veelbelovend, toch kan niemand met zekerheid zeggen dat er een baby volgt na een geslaagde procedure. De kans op een zwangerschap wordt gelegd op een luttele vijf procent per ontdooide eicel. De vrouw betaalt om een kinderwens veilig te stellen, maar het is onduidelijk of die investering ooit zal lonen.

‘Het vals gevoel van veiligheid klopt, maar wat kan je dan doen?’, vraagt Sybille Vanweehaeghe zich af. ‘Het leven loopt zoals het loopt. Ik denk dat we in dit soort zaken eerlijk moeten zijn. Als het bestaat, waarom zouden mensen het dan niet doen? De leuze zegt: ‘een slimme meid krijgt haar kind op tijd. Maar met de moderne geneeskunde kan dat gerust ook ‘een slimme meid bewaart haar eicellen op tijd’ worden.’

Zo denkt Eef er ook over. ‘Ik moet er niet meer mee bezig zijn. Het is een beetje vergelijkbaar met ’s avonds in bed piekeren en dan alles opschrijven wat je nog moet doen, zodat je al die zaken even kan loslaten. Ik ben vrij nu.’