Olie en toerisme doen Cubaanse badplaats boomen

Nergens op Cuba groeit de bevolking sneller dan in Cárdenas. Olie en toerisme lokken Cubanen uit het hele land. Cárdenas is de Cubaanse gemeente met de sterkste bevolkingsgroei. Dat er bewoners bij komen is sowieso al uitzonderlijk voor Cuba. Het nationale geboortecijfer is laag en veel jongeren emigreren.

Hogere lonen

Cárdenas zag de laatste tien jaar zijn aantal inwoners stijgen met 1,36 procent. Uit alle hoeken van het land komen mensen hiernaartoe, aangetrokken door de kansen in toerisme, oliewinning en bouwsector. Ongeveer 16.000 mensen werken in het toerisme, 3000 in de oliewinning en 5000 in de bouw.

De lonen liggen er ook hoger dan in de rest van het land. Nergens op Cuba werken meer mensen in de privésector.

In de stad wonen nu 150.000 mensen. En de enorme vlakte rond de stad telt nog eens 20.000 tijdelijke bewoners.

Stranden en olie

In Cárdenas liggen de bekende stranden van Varadero. Het is de belangrijkste toeristische pool van het land, goed voor bijna 40 procent van de omzet in de Cubaanse vrijetijdsindustrie.

Onder deze paradijselijke stranden zit ook veel olie. Via 90 boorputten werden hier sinds 1971 meer dan 185 miljoen vaten (van 169 liter) bovengehaald.

Overspoeld

Maar de aanhoudende instroom van nieuwe bewoners zet de stad onder druk. Drinkwater, afval, stroom, onderwijs, gezondheidszorg: het is allemaal niet voorzien op zo’n groot aantal mensen.

“De stad is niet gemaakt voor zo’n plotse groei. Alle diensten worden nu overspoeld”, zegt Lázaro Vicente Suárez, vicevoorzitter van de gemeenteraad.

Aan de rand van de stad neemt het aantal illegale woningen toe. Volgens de lokale overheid zijn er al 4500.

Geen drinkwater

In de wijk La Cartonera, vlak bij de kartonfabriek, staan 200 illegale woningen langs stoffige straten.

“We komen uit Baire, maar mijn hele familie is hier al”, zegt Yelenis Irán (32) in haar half afgewerkte huis. Ze werkt als dienster in een hotel in Varadero.

Ze diende een aanvraag in voor een woning maar kreeg geen antwoord. Drinkwater heeft ze nu niet, afval wordt nauwelijks opgehaald.

Constructies slopen

“Het bestuur wil de 21 wijken in deze situatie legaliseren, zodat een goede ruimtelijke ordening mogelijk is”, zegt burgemeester Ernesto Pérez.

“De stad heeft zeer rechte straten. Maar in zones waar mensen illegaal gebouwd hebben, is daar niets van te zien”, zegt lerares Beatriz Lima. “Men heeft zelfs constructies moeten slopen op plaatsen die daar helemaal niet geschikt voor waren.”

Ze heeft de indruk dat alle inspanningen naar Varadero gaan en dat “de ontwikkeling in Cárdenas gestopt is.”

Sterk gecentraliseerd

Leden van de gemeenteraad zeggen dat het (nationale) Instituut voor Fysieke Planning momenteel niet over de juridische instrumenten beschikt om illegale woningen te legaliseren.

Cuba is bovendien sterk gecentraliseerd. De gemeenten hebben beperkte bevoegdheden, de bureaucratie weegt door, ruimtelijke ordening is decennialang verwaarloosd.

Sinds 2008 voert de regering van Raúl Castro hervormingen. Volgens velen gaan die te traag en zijn ze te beperkt. Toch bieden ze de gemeenten enige zuurstof, vooral via de creatie van kleine privéfondsen die onder meer gevoed worden met belastingen uit de privésector. Sinds 2015 betalen bedrijven 1 procent belasting aan de gemeente waar ze actief zijn.

“Het idee van een belasting van 1 procent is schitterend omdat alles naar lokale ontwikkeling gaat”, zegt Pérez. Het geld gaat in Cárdenas onder meer naar de bouw van een nieuwe waterleiding. (Ivet González/IPS)