Bertrand Piccard is naast psychiater ook ontdekkingsreiziger en pionier in de luchtvaart op zonne-energie. Volgens hem is licht niet zomaar een natuurverschijnsel, maar een bron van innerlijke, energetische, spirituele en zelfs bevrijdende kracht. Met de Solar Impulse en zijn opvolger op waterstof, de Climate Impulse, tast hij onvermoeibaar de grenzen af tussen wetenschap, ecologie en menselijk bewustzijn. Zijn missie: meer bereiken dan alleen technologische vooruitgang. Hij wil het licht doorgronden, als lichtbron én als bron van innerlijke verlichting.
Voor VELUX is daglicht essentieel. Meer nog: het is de ziel van alles wat we doen. In onze reeks ‘Rewrite the Rules of Light’ maak je kennis met zes persoonlijkheden die leven voor licht. Ontdek de andere lumineuze verhalen in deze reeks:
1. Yann Mathias, fotograaf
2. Vincent Callebaut, Belgisch architect in Parijs
3. Jean-François Salieri, de man die de Mona Lisa belichtte
4. Gilles Vandewalle: ‘Je brein houdt van de zonsopgang’
Lees alle artikelen van de reeks hier.
In de stem van Bertrand Piccard horen we de rustige zelfverzekerdheid van een man die iets unieks heeft gepresteerd: een reis rond de wereld… in de lucht, vrij als een vogel. Sinds hij de wereld rond vloog in een vliegtuig op zonne-energie is hij ervan overtuigd dat zonlicht meer is dan gewoon een lichtbron: het heeft de kracht om ons te verheffen. Het is iets subtiels, als een levensadem of een hogere staat van bewustzijn. “Licht trilt sneller dan materiële stoffen”, vertelt hij. “Het nodigt ons uit om onszelf ook op die hogere frequentie af te stemmen.”
Psychiatrie vs. duisternis
Voordat hij het wereldwijde boegbeeld van milieu-innovatie werd, werkte Piccard twintig jaar lang als psychiater en hypnotherapeut. Tijdens die lange carrière luisterde hij aandachtig naar zijn patiënten en ontwarde hij de ‘onzichtbare knopen in hun geest’. Die ervaring leverde hem een unieke expertise op in het herkennen van innerlijke schaduwzones en het vinden van een pad naar mentale ‘verlichting’.
Hij stelt emoties voor als trillingsfrequenties: haat, angst en wraak behoren tot de laagste frequenties die leiden tot innerlijke duisternis. Medeleven, vriendelijkheid en bewustzijn behoren dan weer tot de hogere frequenties en leiden naar het licht. “Je wordt wat je denkt”, vat hij samen, op één lijn met de principes van medeleven.
“Wie duistere gedachten vrij spel geeft, wordt uiteindelijk opgeslokt door de duisternis. Wie daarentegen lichte gedachten meer ruimte geeft en medeleven toont, zal ook zelf meer licht uitstralen.”
De les van de Solar Impulse: In plaats van zonne-energie te verspillen, moeten we erop leren in te spelen
Het vliegtuig Solar Impulse is de meest concrete (én de meest poëtische) belichaming van die filosofie. Voor de Solar Impulse speelde licht immers een dubbele rol: het was niet alleen de enige energiebron van het vliegtuig, maar paradoxaal genoeg ook het grootste struikelblok. Overdag moest het vliegtuig zoveel mogelijk licht opvangen en die energie zo efficiënt mogelijk in zijn batterijen opslaan, zodat het ook de lange nachten kon overbruggen. Een uiterst spaarzaam beheersysteem was daarbij cruciaal, want als de energie op raakte, zou het vliegtuig neerstorten. “De grootste uitdaging was niet de zon, maar de nacht. Zonder licht viel de energieproductie stil.” Piccards reis rond de wereld werd een les in technologische en existentiële nederigheid: licht is een buitengewone energiebron, maar zonne-energie mag niet zomaar worden verspild. In plaats daarvan moeten we leren hoe we het optimaal kunnen opvangen en gebruiken.
Vandaag werkt Bertrand Piccard aan het (min of meer) logische vervolg van zijn project: de Climate Impulse. De nieuwe uitdaging: een vlucht rond de wereld zonder tussenlandingen in een revolutionair vliegtuig dat vliegt op vloeibare waterstof. De waterstof wordt voor het vertrek op de begane grond geproduceerd met behulp van zonne-energie. Op die manier haalt het project nog meer uit het hernieuwbare potentieel van de zon.
In dit nieuwe ingenieuze avontuur wordt Piccard bijgestaan door ingenieur en navigator Raphaël Dinelli. Hun ambitie: onweerlegbaar aantonen dat een vliegtuig negen dagen non-stop in de lucht kan blijven zonder ook maar een druppel fossiele brandstof te verbruiken. Hiermee willen ze bewijzen dat een andere, volledig koolstofvrije vorm van luchtvaart niet alleen wenselijk, maar ook perfect haalbaar is.
De eerste technische tests voor het Climate Impulse-project, gesteund door grote spelers in de industrie en de technologie, “vinden als alles goed gaat in de komende zomer plaats”. Het hoogtepunt van het project, de take-off, is gepland in 2028. Het vliegtuig zal vliegen op hernieuwbare waterstof die wordt geproduceerd door middel van elektrolyse en vloeibaar wordt bij een temperatuur van -253 °C. Ook bij dit project draait alles om licht: het wordt opgevangen, omgezet in elektriciteit, gebruikt voor het elektrolyseproces en tot slot opgeslagen in de vorm van waterstof. “Licht is een buitengewone energiebron. De grootste uitdaging is leren hoe we het kunnen opvangen, transformeren en gebruiken zonder verlies”, mijmert Piccard. Die zin is zijn technologische en filosofische mantra geworden.
Innerlijk licht vs. obscurantisme
Zijn verleden als psychiater werpt een bijzonder licht op zijn relatie met de zon. Zijn vroegere praktijk in het Zwitserse Lausanne had hij bewust gevestigd in een kamer met een uitgestrekt, vredevol uitzicht over het meer van Genève. “Zodra mijn patiënten binnenkwamen, zeiden ze vaak spontaan: ‘ik voel me al beter’. Puur door het uitzicht.” Hij vertelt de anekdote met een veelzeggende glimlach: het zonlicht werkte in op zijn patiënten, hielp hen met reguleren en kalmeerde hen al voordat de therapiesessie begon.
Natuurlijk licht staat erom bekend dat het de hormoonspiegel reguleert, de alertheid stimuleert en een somber humeur laat wegsmelten. Maar naast die biologische effecten heeft het volgens Piccard ook op mentaal vlak heel wat voordelen. “Als je de hele dag lang niets anders ziet dan vier muren, is dat niet hetzelfde als wanneer je uitkijkt over een meer of bos. Die laatste openen je perspectief en helpen je om je mogelijkheden te zien.”
Die nood aan verlichting ziet Piccard ook in het hedendaagse publieke debat. Hij betreurt dat we in onze tijd, waarin we paradoxaal genoeg worden omgeven door beeldschermen en data, op een verontrustende terugkeer naar het obscurantisme afstevenen. “De verlichting was een tijdperk waarin de mensheid zich kennis toe-eigende: de mens wilde kennis delen, wat zij die het monopolie op die kennis wilden bezitten er ook van dachten. Maar vandaag de dag zijn er entiteiten die de wetenschap in twijfel trekken en de feitelijke realiteit ontkennen.” Hij staat wantrouwig tegenover dogma’s, zelfs als die milieubewustzijn promoten: “Milieubewustzijn zou een verlichtende denkwijze moeten zijn, een pragmatische en fundamenteel apolitieke filosofie die mensen verenigt. Het moet een positieve oplossing zijn, geen straf.”
Wetenschappelijke nieuwsgierigheid is een vaste waarde in Piccards familiegeschiedenis. Zijn grootvader, Auguste Piccard, steeg ooit in een luchtballon op tot in de stratosfeer om kosmische straling te onderzoeken (en was Hergés inspiratiebron voor het Kuifje-personage Professor Zonnebloem). Ook Bertrand wilde nieuwe hoogten bereiken, maar dan op innerlijk vlak: zijn dochters hebben van hem vooral spiritueel “erfgoed en de nood aan persoonlijke verheffing meegekregen”, vertelt hij.
Wanneer we vragen naar het risico dat het woord licht uitgehold zou raken, antwoordt hij rotsvast overtuigd: “Het is beter dat er te veel over wordt gepraat dan niet genoeg. Licht, medeleven en bewustzijn zijn fundamentele waarden die we moeten verdedigen, keer op keer. Ik zou zelfs durven te zeggen: we moeten het zelf ‘uitstralen’.”
Na een korte stilte sluit hij af met zijn gebruikelijke optimisme: “Op korte termijn moeten we de zoektocht naar nieuwe manieren om te vliegen voortzetten. Die technologie moeten we verder blijven ontwikkelen. Maar op lange termijn moet de mens ook een spirituele ‘ontdekkingstocht’ ondernemen, zodat we ons bewustzijn kunnen uitbreiden.” De conclusie: licht verlicht en verheft ons allemaal.
Vond je dit een boeiend artikel? Wij ook. Volgende maand spreken we met Raphaël Liégeois.
