‘De Vlaming is geen vervaarlijk klauwende leeuw, veeleer een mak en volgzaam schaap’

In de krant staat dat ik een nieuwe spaarrekening moet openen, wil ik een kruimel van de megawinst van mijn bank meepikken: vorig jaar een slordige drie miljard euro. ‘De bank geeft zijn aandeelhouders grote dividenden,’ klaagt een woordvoerster van Test-Aankoop, ‘in plaats van trouwe spaarders te belonen.’

Trouw, dat ben ik helaas wel. Ik schaam mij het te bekennen, maar ik ben al een half mensenleven lang klant bij dezelfde bank. Niet dat je daarvoor in de watten wordt gelegd. Tegenwoordig lonen vooral de gril en de waan van de dag.

De mogelijkheid om de nieuwe spaarrekening te openen, blijkt deskundig verstopt op de website. Ik doe wat wordt ontmoedigd: een mens van vlees en bloed aan de lijn proberen te krijgen. Ik worstel mij door keuzemenu’s en wachtmuziek en kom uiteindelijk toch terecht bij een vriendelijke medewerker. Hij luistert geduldig naar mijn gemopper.

“Een vriend van mij heeft een theorie”, zeg ik hem. “Hij denkt dat dit soort kloterij bedacht is om de mensen bezig te houden. Ze verdrinken in kleine dingen en hebben geen tijd om in opstand te komen tegen de grote. Ik zou hem op den duur nog geloven.”

De man grinnikt en zegt tot mijn verbazing: “De mensen zullen toch in opstand komen.” Hij voegt eraan toe dat hij het godgeklaagd vindt dat in Frankrijk bijna de revolutie uitbreekt omdat de pensioenleeftijd opgetrokken dreigt te worden tot 64. “Bij ons is het allang 67, zonder slag of stoot.”

We zijn het erover eens dat ‘de Vlaming’ geen vervaarlijk klauwende leeuw, maar veeleer een mak en volgzaam schaap is. Een paar tellen lang heb ik het gevoel in de ingewanden van de bank een bondgenoot ontmoet te hebben. Dan denk ik aan het rare bericht dat ik onlangs las op een nieuwssite: een Belg beroofde zich van het leven na lange gesprekken met de chatbot Eliza. Twee jaar geleden raakte de man erg bezorgd over de klimaatverandering en de toekomst van de planeet. Hij isoleerde zich van zijn familie en vond een zielsverwant in de chatbot. Die waardeerde hem, sprak hem nooit tegen, maar leek hem toch dieper in zijn zorgen te duwen. De man gooide het met de chatbot op een akkoordje: hij offerde zichzelf op en Eliza zou de mensheid redden.

Trouw, dat ben ik helaas wel. Ik schaam mij het te bekennen, maar ik ben al een half mensenleven lang klant bij dezelfde bank.

Het is een waanzinnig verhaal, maar ook een waar je bang van wordt. Plots bekruipt mij de gedachte dat mijn vermeende medestander bij de bank misschien een goed afgerichte computerstem is. Wat kun je een stem vragen om hem te ontmaskeren als artificiële intelligentie? Bestaat er een sjibbolet zoals ‘schild en vriend’, waarmee tijdens de Brugse Metten vriend van vijand onderscheiden werd? Het is een mooi verhaal, maar de waarachtigheid ervan wordt betwist.

Ik besluit daar niet langer over te piekeren, maar beëindig het gesprek en wens de stem nog een prettige dag toe. De buit is binnen: ik heb mijn nieuwe spaarrekening kunnen openen en mag mij verheugen in een fabelachtige rente van 1,25 procent.

In de krant staat dat ijsbergsla het afgelopen jaar 53 procent duurder is geworden. Ergens anders lees ik dat mijn bank een prijs heeft gewonnen: de Fuck the Future Award voor meest vervuilende bank van België.