Symbolen

De jongste jaren zijn uitgeverijen wereldwijd gretig om boeken uit te geven van en over ‘bevrijde’ of ‘geëmancipeerde’ moslima’s. Vrouwen die het juk van de ‘fundamentalistische mannen’ hebben afgegooid, en daarmee ook de sluier. Zij verzetten zich publiek tegen onderdrukking, achterstelling, onwetendheid en seksuele mutilatie. Ze zijn heldinnen in de ogen van het Westen. En soms blijken ze dat ook echt te zijn. De meisjes die in West-Europa protesteren omdat ze op school of op het werk geen hoofddoek meer mogen dragen, worden door de publieke opinie verketterd en voor achterlijk of fanatiek versleten. Als strenge predikanten drijven de gelijken van Dirk Verhofstadt ‘ouderwetse feministen’ op de brandstapel die hun ongenuanceerde standpunten niet volmondig bijtreden.

Het nieuwe Antwerpse stadsbestuur wil geen ambtenaren met hoofddoek meer. Omwille van de neutraliteit. Ik neem aan dat ambtenaren dan ook geen kruisje of geen davidster meer mogen dragen als juweel. Is de Vlaamse minister van Economie neutraal als ze een davidster om de hals draagt ? Hoe zou overigens de katholieke gemeenschap reageren op een algemeen verbod op religieuze symbolen ? Of de joodse gemeenschap ? Gaat men dan meten met twee of zelfs drie maten ? Achter het loket of voor de klas, voor iedereen die publiek de overheid vertegenwoordigt, mag dus geen andere regel gelden dan geen enkel godsdienstig symbool. In de klas of in de beslotenheid van een kantoor is de eis een inbreuk op de privacy.

Het is op zijn minst onrustwekkend dat elk uiterlijk symbool dat verwijst naar de islam een bijna hysterische reactie opwekt. Dat hangt natuurlijk samen met onze blinde angst voor terrorisme, dat we door de gebeurtenissen van de afgelopen jaren eenzijdig associëren met moslimfundamentalisme. Maar toch. Vrouwen met pruiken, kuitlange jurken en zwarte kousen, of mannen met kniebroeken en breedgerande bonthoeden, daterend van een paar eeuwen terug, maken ons niet onrustig. Hoe komt dat ? We worden niet zo direct geconfronteerd met de orthodox joodse gemeenschap. Die gemeenschap leeft op zichzelf, heeft haar eigen scholen bijvoorbeeld.

Is het dat wat we willen ? Dat de moslimgemeenschap zich terugtrekt en zich afsluit ? Zodat we niets met haar moeten te maken hebben. Als we zo doorgaan met stigmatiseren en met het ontkennen van een daadwerkelijke emanciperende evolutie binnen die gemeenschap, zeker bij de vrouwen, drijven we ze collectief die hoek in. Is het dan beter voor die meisjes om in isolement te leven dan mét een hoofddoek op een katholieke of een gemeenschapsschool te zitten, waar ze contact hebben met een ander gedachtegoed ?

Zelf heb ik het niet altijd makkelijk met die hoofddoek. Ik ken een paar studerende en gestudeerde jonge vrouwen, die bewust een hoofddoek dragen, zeker niet omdat ze dat moeten van hun vaders of broers. Siham bijvoorbeeld woont al een paar jaar zelfstandig, ze is een zeer intelligente vrouw die een lerarenopleiding Nederlands-Engels-islam volgt. Toen ik haar onlangs ontmoette, droeg ze ook een lange rok, met daarover weliswaar een kort glitterjurkje en een zwarte hoofddoek. Die hoofddoek droeg ze al eerder, de lange rokken niet. Wat me aanvankelijk verbaasde en zelfs tegenstond, hinderde me niet in de gesprekken die volgden. Voor mij zat geen ándere Siham dan degene die ik eerder had leren kennen. Zij gedroeg zich ook niet verschillend met mij of met haar vriendinnen die geen hoofddoek dragen. Siham is gelovig, vroom zelfs, ik niet. Maar ze is een vrije, geëmancipeerde vrouw. Met de evolutie die nu aan de gang is, weet ik wel dat het voor Siham moeilijk wordt om volgend jaar een job te vinden als lerares.

Op de een of ander manier verdwijnt in deze hele hoofddoekdiscussie altijd weer elke zin voor nuance. En de remedie is vaak veel erger dan de kwaal.

Tessa blogt !

Van muizen en mensen, op www.knack.be

Reacties : tessa.vermeiren@knack.be

Tessa Vermeiren