Van wanderlust geen last: reizen zonder vakantiestress

Het noorderlicht, de Niagarawatervallen of de Taj Mahal zien? Veel mensen zijn meer dan tevreden dat ze voor het tiende jaar op rij naar Blankenberge of dat vertrouwde vakantiehuisje in Spanje kunnen. Avontuur is namelijk knap vermoeiend. En “wat goed is, is goed.”

Vakantie, het is altijd weer een heerlijk vooruitzicht. De deur van je huis achter je dichttrekken om gedurende een week of twee andere oorden op te zoeken. Even breken met de dagelijkse sleur, nieuwe indrukken opdoen, kennismaken met andere culturen. De sfeer opsnuiven in een land of werelddeel waar je nooit eerder was. ‘Euh nee, dankjewel’, lacht Claudia (46). ‘Mijn man en ik gaan al jaren op vakantie op dezelfde plek: een vakantiehuis in Andalusië, aan de rand van een wit dorpje dat ligt ingebed tussen heuvels vol olijfgaarden. Het bevalt ons daar zo goed dat het niet meer in ons opkomt om ergens anders op vakantie te gaan. Het huis is eigendom van goede vrienden die er overwinteren; wij huren het zo’n twee keer per jaar. Al sinds 2002, dus we zijn er ruim dertig keer geweest, ruw geschat. We kennen het huis, de tuin, het dorp en de omgeving door en door. We weten welke bakker het lekkerste brood heeft en wanneer het marktdag is. In het restaurant waar we regelmatig gaan eten, worden we verwelkomd als oude bekenden. Op vakantie gaan in ‘ons’ huis, dat is altijd weer een stukje thuiskomen. Maar dan op een plek waar niets moet en we niet met duizend-en-een dingen in ons hoofd zitten, zoals in België.’

Hangen en slapen

In een tijd waarin de wereld aan je voeten ligt en je voor een prikje naar de meest exotische plekken vliegt, is een vaste vakantiebestemming bijna een rariteit. Toch zijn ze met velen, de mensen die daar vol overtuiging de voorkeur aan geven. Altijd weer naar dat favoriete hotel op Tenerife, die groene camping in de Provence of dat ene appartement op de zeedijk. Omdat ze weten dat daar alle ingrediënten aanwezig zijn om hun vakantie te doen slagen. ‘Ik heb soms echt het gevoel dat ik me moet verantwoorden tegenover vrienden die zoveel mogelijk van de wereld willen zien’, verzucht Claudia. ‘Ze zijn amper terug van de ene trip of er staat alweer een volgende gepland. Ze maken een cruise langs de Noorse fjorden, trekken door Thailand of maken een roadtrip in Amerika. ‘Moet je ook eens doen’, krijgen we dan te horen, en ik geloof echt wel dat het onvergetelijk moet zijn om het noorderlicht of de Niagara-watervallen te zien. Maar ik ga liever naar ons huis in Spanje.’

‘De hamvraag is: wat wil je van je vakantie, met welk doel ga je?’ stelt Ad Vingerhoets, hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Tilburg. ‘Het lijkt alsof iedereen vandaag op vakantie móét en daar dan allerlei spectaculaire activiteiten moet ondernemen, bij voorkeur weg van de gebaande toeristische paden. Maar als je vakantie in de eerste plaats ziet als een periode om uit te rusten en trager te leven, of als tijd voor elkaar, dan is afwisseling en avontuur misschien het laatste waaraan je behoefte hebt.’

‘Ik wil op vakantie effectief maar één ding: slapen’, bevestigt Claudia. ‘Mijn man en ik runnen een brasserie. We staan gemakkelijk 60 uur per week in de zaak en ik ben daarnaast nog veel bezig met inkopen en administratie. De zaak draait goed, en daar zijn we blij om, maar vrije tijd zit er nauwelijks in. Ook fysiek is het best zwaar. Dus gaan we op vakantie twee weken onderuit en doen we niets anders dan hangen, luieren en niksen. We koken zo weinig mogelijk zelf en genieten ervan om ons te laten bedienen. En omdat we thuis al veel onder de mensen zijn en altijd onze vriendelijkste kant moeten tonen, mogen we op vakantie lekker asociaal zijn, vinden we. Vrienden die in de buurt zijn en willen langskomen? Liever niet.’

Onaangename verrassingen

Ook deze zomer trekken veel toeristen weer naar hetzelfde eiland of hetzelfde resort als vorig jaar, om daar hun dagen te vullen met ongeveer dezelfde activiteiten. Want in die ene bar serveerden ze heerlijke cocktails en die jeepsafari was zeker voor herhaling vatbaar. ‘Ik ben een gewoontedier, absoluut’, bekent ook Wilfried, de man van Claudia. ‘Vakantie is voor mij: ’s ochtends lang ontbijten, veel lezen, ’s middags een siësta en ’s avonds naar het restaurant fietsen. Elke dag verloopt volgens hetzelfde stramien.’

‘Veel mensen zijn inderdaad gehecht aan vaste vakantieroutines en -rituelen’, zegt Ad Vingerhoets. ‘Ze houden niet van situaties waarin de controle hen ontglipt. En dat is op vakantie nogal eens aan de orde, want je komt terecht in een vreemde omgeving, het eten smaakt er anders dan thuis en misschien ben je de taal niet machtig. Controleverlies is een van de belangrijkste oorzaken van stress, zo weten we.’ Over stress gesproken: onaangename verrassingen zijn haast onvermijdelijk als je met vakantie gaat. Denk aan vluchten die vertraging hebben, bagage die zoek is en files waar geen einde aan komt. Of aan tegenvallend weer, hotelkamers die nauwelijks groter blijken dan een ingemaakte kast en bedden die geen rust maar wel rugpijn opleveren. Sommige mensen redeneren dan ook: een vakantie kost handenvol geld, dus beperk ik mijn risico’s liever door te kiezen voor de bekende weg.

‘Ik heb ooit een artikel gelezen over vakantiestress: zo herkenbaar’, lacht Viviane (54). ‘Vroeger, toen we nog elke zomer naar een of ander zonnig buitenland gingen, was ik al een week voor ons vertrek gespannen. Wat moest ik nog allemaal in huis halen? Zou de reis wel goed verlopen? Waar zouden we terechtkomen? Zou er genoeg te doen zijn voor de kinderen? Stel dat er iemand van ons ziek zou worden, hoe moest dat dan? Eenmaal ter plaatse had ik pas mijn draai gevonden als de vakantie al goeddeels op de helft was.’ Sinds Viviane en haar man een appartement aan zee kochten, heeft ze geen greintje last meer van vakantiestress. ‘Het was oorspronkelijk de bedoeling dat we ook nog af en toe elders op vakantie zouden gaan’, vertelt ze. ‘Maar in de praktijk gaan we toch altijd weer naar onze flat in Blankenberge. Onder mijn impuls, dat geef ik toe. Een niet onbelangrijk argument: het is er schoon en ik weet zeker dat er geen viespeuken in mijn douche gestaan of in mijn bed geslapen hebben. Daar mocht ik vroeger, in de hotelkamers en vakantiehuizen waar we logeerden, niet te veel bij stilstaan. Anders was het meteen uit met de vakantiepret.’

Remedie tegen heimwee

Onderschat ook ‘heimwee’ niet als bepalende factor bij de keuze van een vakantiebestemming, benadrukt Ad Vingerhoets. ‘Heimwee is een vorm van stress en verwant aan een rouwproces of liefdesverdriet. Je kunt er letterlijk ziek van worden, ook omdat toeristen met heimwee vaak slecht eten en slecht slapen. Mensen die van zichzelf weten dat ze er last van hebben, zorgen er meestal voor dat ze om de paar dagen even naar huis kunnen, zo blijkt uit onderzoek. Zogezegd om de planten water te geven of om te kijken hoe het met de kat is. Door binnen een bepaalde straal van thuis te blijven, kunnen ze hun heimwee min of meer de baas. Een ander probaat middel tegen heimwee: een vakantieplek die ze door en door kennen en die aanvoelt als een tweede thuis.’

Niet te ver, niet te lang

Sophie (37) gaat elke zomer met man en kinderen naar een camping in de buurt van het Gardameer. ‘Ik kwam er als kind vaak met mijn ouders en ben er daarna jarenlang niet geweest, tot ikzelf kinderen kreeg en er nog eens heen wilde. Het was er nog mooier dan ik me herinnerde. Sindsdien gaan we elk jaar terug. De kinderen kunnen er vrij rondlopen en ravotten, ze zien hun vriendjes terug, ze kennen elk paadje. We vinden het daar perfect.’

Ook Mia (62) weet van zichzelf dat ze niet bepaald een reislustig type is. ‘Vakantie hoeft voor mij niet ver te zijn of lang te duren. Met mijn ex ging ik elke zomer een week naar een familiehotel in Oostenrijk. De sfeer was er hartelijk en gemoedelijk, het eten voortreffelijk, het uitzicht weergaloos. Wat goed is, is goed, nietwaar. En in het Duits konden we ons nog redelijk uit de slag trekken, dat hielp ook.’ Haar huidige partner peinst er niet over om altijd voor dezelfde vakantie te kiezen. ‘De eerste jaren was elke reis die we planden een bron van discussie. Hij probeerde me te overtuigen om mijn vleugels uit te slaan en mee te gaan naar weet-ik-veel-waar, ik bewaakte mijn comfortzone en stond voortdurend op de rem. Tot we het perfecte compromis vonden: een mobilhome. Mijn vriend stippelt de route uit en brengt me naar de meest uiteenlopende plekken. Ik vind alles prima, want waar ik ook ben, ik logeer in mijn eigen huis op wielen, in mijn eigen bed en omringd door mijn eigen spullen.’

Waar Ad Vingerhoets zelf bij voorkeur zijn vakanties doorbrengt? ‘In ons vakantiehuisje aan de Zeeuwse kust. Ik heb het daar enorm naar mijn zin en ben opgelucht dat ik verlost ben van het gedoe dat bij andere vakanties komt kijken. Want laten we eerlijk zijn, dat is het soms echt wel: een hoop gedoe. Voor mijn werk heb ik veel gereisd. Op een gegeven moment had ik daar mijn buik van vol, ook omdat ik een hekel heb aan vliegen. Ik heb geen bucketlist van landen of streken die ik ooit nog wil bezoeken of zo. Integendeel, ik kan perfect leven en sterven in het besef dat er nog een heleboel plekken op aarde zijn waar ik nog nooit geweest ben. Geef mij maar de rust van ons huisje in Zeeland.’