Van Italië tot Montenegro: de 10 mooiste treinreizen van Europa voor 2024

Al zijn de Zwitserse Bernina Express en de Noorse Bergensbanen nog zo legendarisch, er zijn in Europa wel meer treinreizen te maken die misschien minder bekend, maar minstens zo mooi zijn. Reisjournalist Sander Groen is gespecialiseerd in slow travel en tipt hier zijn tien favoriete spooravonturen.

Ruim twintig jaar reis ik al de wereld rond, de laatste jaren alleen nog duurzaam – per trein, bus, boot, fiets of te voet. Slow travel heet dat; langzaam reizen. Begin je vakantie eens met een lange reis per slaaptrein of nachtboot en je zult zien dat je ontspannen arriveert. Haast je niet van A naar B, maar maak de reis een onderdeel van je vakantie. Neem de tijd, geef wat meer uit aan extra comfort, zak onderuit en kijk uit het raam, waar de mooiste landschappen voorbijglijden. Behalve voor het klimaat is dat ook beter voor je gemoed. Bert en Ernie zongen het veertig jaar geleden al: ‘Het is fijn in de trein.’ Hieronder mijn tien favoriete treinreizen van Europa, die uitgebreid beschreven staan in mijn nieuwste boek Tussen de rails – de 35 mooiste treinreizen van Europa.

1. Italië: trein op zee

Elke avond vertrekt in Milaan de Intercity Notte naar Palermo. Het is met 1500 kilometer een van de langste treinreizen van Europa, van het uiterste noorden naar Villa San Giovanni op de punt van de Italiaanse laars. Dat is niet het eindpunt, want daar rijdt de gehele trein de veerboot op, voor de overtocht naar Sicilië. Sinds 2020 is dit de laatste spoorpont van Europa. Het is een nachttrein, maar het grootste deel van de reis langs de Tyrreense-Zeekust wordt overdag afgelegd. Tegen het einde van de middag arriveert de trein na bijna een etmaal in Palermo.

2. Montenegro: dwars door de Zwarte Bergen

De spoorlijn van Bar naar Belgrado is 476 kilometer lang en loopt dwars door de Zwarte Bergen waar Montenegro haar naam aan dankt: van de Adriatische Zee over het Meer van Shkodër, via hoofdstad Podgorica, dwars door de Moracakloof en over Europa’s hoogste spoorbrug. Tot Kolasin is het te doen als dagtocht: ’s ochtends heen en ’s avonds terug, met net genoeg tijd voor een lunch met een lokaal stoofpotje en een bezoek aan nationaal park Biogradska Gora, een van Europa’s laatste drie oerbossen, waar de bomen vijf eeuwen oud zijn en waar wolven en beren wonen.

3. Frankrijk: het geheim van de Blauwe Trein

Voor haar tiende detectiveroman putte Agatha Christie inspiratie uit de Méditerranée Express, alias Le Train Bleu. Deze luxetrein was destijds zo beroemd als de Oriënt Express en reed tot 2003 elke nacht van Parijs naar de Rivièra. In 2021 werd de treinverbinding hersteld, ditmaal als Intercités de nuit van Parijs naar Nice. Begin de reis met een diner in het met bladgoud en guirlandes gedecoreerde stationsrestaurant Le Train Bleu, en arriveer de volgende ochtend uitgerust aan de Côte d’Azur, waar het leven nog net zo luxueus is als in de hoogtijdagen van de Blauwe Trein.

4. Groot-Brittannië: boemelen door de Hooglanden

Glinsterende meren, donkere bossen, zompige moerassen, krioelende rivieren, een woeste wildernis op de hoogvlakte, middeleeuwse kastelen en eindeloze vergezichten: de West Highland Line is de mooiste spoorlijn van Schotland en is zelfs meer dan eens verkozen tot de mooiste ter wereld. De enkelsporige lijn loopt van Glasgow door de meest afgelegen uithoek van het land en het nationale park Loch Lomond and the Trossachs via duizend-en-een bochten naar de Atlantische fjordenkust en stopt in afgelegen gehuchten die vaak alleen per trein bereikbaar zijn. De lijn is 264 kilometer lang en de reis duurt ruim vijf uur.

5. Duitsland: een treinreisje langs de Rijn

De varende variant is bekender, maar minstens zo mooi is een reisje langs de Rijn per trein, al was het maar omdat je kunt uitstappen waar je wilt. De Bovenloop van het Midden-Rijndal is vanwege de landschappelijke schoonheid vermeld op de Werelderfgoedlijst. Het fraaiste deel, tussen Koblenz en Bingen, wordt de ‘Romantische Rijn’ genoemd; het landschap van hoge bergen, glooiende wijngaarden, rustieke dorpjes, grillige rotsen, middeleeuwse burchten en sprookjeskastelen inspireerde schrijvers en dichters als Lord Byron, Victor Hugo, Clemens Brentano en Heinrich Heine. Wel blijven opletten; voor je het weet ben je de Loreley voorbij.

6. Polen: de slaaptrein naar Hel

Een Poolse nachttrein was in 1959 het decor voor Pociag (‘Trein’), een hitchcockiaanse filmklassieker in artistiek zwart-wit. Ruim zestig jaar later rijdt diezelfde slaaptrein nog altijd. Stap in Krakau in, maak een tussenstop in Lodz, de filmhoofdstad van Polen, en arriveer de volgende ochtend 700 kilometer verderop op in Hel. Ondanks de naam lijkt dat schiereiland in de zomer meer op de hemel, met een kilometerslang wit zandstrand, visrestaurants in houten vissershuizen, bossen en duinen plus alle dagen zonneschijn. Hier vieren de Polen zelf graag vakantie – welkom in Hel.

7. Oostenrijk: spoorlijn op de Werelderfgoedlijst

De Südbahn loopt van de Oostenrijkse hoofdstad Wenen naar Triëst, dat nu in Italië ligt, maar vroeger de glorieuze havenstad van het Habsburgse rijk was. De spoorlijn werd geopend in 1844 als de ‘kaiserliche und königliche privilegierte Südbahn’, maar bijna een eeuw lang gingen er geen doorgaande treinen over de gehele lijn. Sinds 2021 rijdt er weer dagelijks een EuroCity in negen uur tijd van Wenen via Graz en Ljubljana naar Triëst. Daarmee is de 179 jaar oude verbinding in ere hersteld. Onderdeel is de Semmeringbahn, de oudste grote bergspoorlijn ter wereld, genoteerd op de Werelderfgoedlijst.

8. Kroatië: per express naar 101 Dalmatische eilanden

De zes uur durende treinreis van hoofdstad Zagreb naar badplaats Split heeft geen zeezicht, maar dat wordt ruimschoots goedgemaakt door het uitzicht op de regio Lika in de Dinarische Alpen, met karstvlaktes, slingerende riviervalleien en afgelegen dorpjes met vervallen stationnetjes. Plons na aankomst in Split in het kristalheldere water van de Adriatische Zee of stap op een veerboot naar een Dalmatisch eiland. Zoals Hvar, met zijn Venetiaanse oude stad, lavendelvelden, olijfbomen en wijngaarden, of Vis, het meest afgelegen bewoonde eiland dat tot 1989 militair spergebied was en daardoor nu nog altijd ongerept is.

9. Noorwegen: in sneltreinvaart door vier seizoenen

De Bergensbanen is de hoogstgelegen intercity-verbinding ter wereld én de mooiste treinreis van Noorwegen. Zeven uur doet de trein over een reis door 182 tunnels en vier seizoenen: van de zomer aan de Oslofjord via de herfst in de bergen en de winter op de hoogvlakte naar de lente aan de Noorse Zee. Vanuit Oslo slingert de trein in sneltreinvaart door een lieflijke riviervallei, vervolgens steil omhoog naar Europa’s hoogste bergplateau met een winterwonderland van witte sparren, ijzige gletsjers en ingesneeuwde huizen, en dan weer 1222 meter naar beneden om te arriveren in Bergen, de mooiste stad van Noorwegen.

10. Zwitserland: de Bernina Express gaat niet zo snel

De Bernina Express is de beroemdste trein van Europa – en terecht. Na vertrek uit Chur is het uitzicht al prachtig, maar voorbij Thusis wanen de passagiers zich in een achtbaan: in twee uur tijd wordt een hoogteverschil van tweeduizend meter overbrugd en worden de bergpanorama’s steeds spectaculairder. De Albulalijn naar Sankt Moritz en de Berninalijn naar Tirano staan tezamen op de Werelderfgoedlijst. Via een desolaat berglandschap boven de boomgrens bereikt de trein het hoogtepunt op 2253 meter, waarna naar het eindpunt weer 1800 meter wordt afgedaald via een spoorspaghetti van bochten, boogbruggen, spiraaltunnels, keerlussen en kurkentrekkers.