De herfst nodigt uit om te wandelen in de frisse buitenlucht en cultuur op te snuiven. Terwijl de natuur verkleurt in rood en goud, openen musea en tuinen hun poorten voor nieuwe kunstontdekkingen. Deze sculpturenparken en kunsttuinen, van België tot ver daarbuiten, brengen natuur en cultuur samen in één fraai decor.
Beeldhouwwerken maken al sinds jaar en dag deel uit van de openbare ruimte. In de tijd van de Grieken en Romeinen dienden ze religieuze doeleinden, ze werden een symbool van kennis en macht tijdens de Renaissance en in de 19e eeuw, wanneer steden en musea hun tuinen openstelden voor het publiek, kregen ze een meer poëtische betekenis. Vandaag vormen beeldentuinen plekken waar kunst naadloos samenvloeit met de natuur. Het zijn plekken voor reflectie over ecologische en existentiële thema’s, maar blijven vooral een ideaal toevluchtsoord om te genieten van de sculpturen, de natuur en haar vier seizoenen.
Kunst, architectuur en natuur is het hele jaar door een winnend trio. Met elk seizoen blaast er een nieuwe wind doorheen de collecties, waardoor geen enkel bezoek hetzelfde is. Toch heeft de herfst iets bijzonders: door de vallende bladeren komen sculpturen letterlijk in aanraking met de natuur, gehuld in een goudgeel kleurenpalet. In deze kunsttuinen is het heerlijk verloren lopen op zachte herfstdagen.
1. Kröller-Müller Museum, Nederland
Met zijn 25 hectare aan groen behoort het Kröller-Müller Museum tot de grootste beeldentuinen van Europa. Deze openluchtzaal ligt in Nationaal Park De Hoge Veluwe in Otterlo, waar meer dan tweehonderd moderne sculpturen zich verspreiden over een gevarieerd landschap; van droge duinen tot met rododendrons bedekte velden. Langs een uitgestippelde wandelroute ontdek je werken van onder anderen Aristide Maillol, Jean Dubuffet en Marta Pan. Installaties zoals Jardin d’émail nodigen uit tot interactie: aanraken, er doorheen lopen of zelfs op spelen is toegestaan, net als picknicken naast je favoriete kunstwerk. Binnen herbergt het museum bovendien de grootste Van Gogh-collectie ter wereld.
Houtkampweg 6, Otterlo in Nederland – Kröller-Müller Museum
2. Calder Gardens, Verenigde Staten
Calder Gardens in Philadelphia (Pennsylvania) is een kunstinstituut gewijd aan Alexander Calder (1898-1976). Het gebouw ligt in een door Piet Oudolf ontworpen tuin van 1.700 vierkante meter, waar Calders sculpturen tussen meer dan twintig plantensoorten opduiken. De werken gaan in dialoog met de architectuur en wisselen met de seizoenen, wat het natuurlijke ritme van groei en verandering weerspiegelt. Zo ontstaat midden in de stad een plek van rust en contemplatie. Elk bezoek oogt anders, met daarnaast een rijk programma van performances, filmvertoningen en lezingen.
Facebook Calder Gardens
2100 Benjamin Franklin Parkway, Philadelphia (PA) in de Verenigde Staten – Calder Gardens
3. Middelheimmuseum, Antwerpen
Dichter bij huis wandel je door het Middelheimmuseum. Dit Antwerpse kunstlandschap beslaat dertig hectare, groter nog dan de beeldentuin van het Nederlandse Kröller-Müller Museum. In het park staan zo’n 1.800 kunstwerken, verzameld over meer dan een halve eeuw. Tot de hoogtepunten behoren werken van Henry Moore, Rik Wouters, Richard Deacon en Panamarenko. Het domein is verdeeld in zes zones, waarvan vier thematisch: bewegingen, menselijke natuur, stadswildernis en versmelting. Jaarlijks nodigt het museum kunstenaars uit voor tijdelijke tentoonstellingen met bestaand en nieuw werk.
Middelheimlaan 61, Antwerpen – Middelheimmuseum
4. La Colombe d’Or, Frankrijk
Het wereldberoemde La Colombe d’Or verdient een korte geschiedenisles. Wat in de jaren twintig begon als café Chez Robinson, werd al snel een kleine herberg met drie kamers, uitgebaat door Paul Roux en zijn vrouw. De plek werd omgedoopt tot La Colombe d’Or. In de jaren veertig groeide de plek uit tot een toevluchtsoord voor kunstenaars, schrijvers en acteurs die naar de de Côte d’Azur verhuisden. Gasten als Picasso, Matisse, Chagall, Miró en Léger betaalden hun verblijf met kunstwerken, een gewoonte die de collectie van La Colombe d’Or tot legende maakte. Dankzij de herberg werd Saint-Paul-de-Vence een magneet voor creatievelingen, waar later ook de Fondation Maeght en Fondation CAB zich vestigden.
Ook in de tuin van La Colombe d’Or is heel wat kunst te ontdekken, van een mobiel sculptuur van Calder over een kleurrijke mozaïek van Fernand Léger bij het zwembad. De groene ruimte rond de herberg is, in tegenstelling tot de sculpturenparken van Kröller-Müller en het Middelheimmuseum, een intieme, besloten oase van rust en nostalgie. Een must visit in het najaar, wanneer de plek niet overladen is met toeristen en je de sculpturen en omgeving in alle rust in je kan opnemen. Je kan er uiteraard ook een nachtje slapen en eten in het aangrenzende restaurant, dat tevens nog steeds wordt uitgebaad door de familie Roux.
Place du Général de Gaulle, Saint-Paul-de-Vence in Frankrijk – La Colombe d’Or
5. Fondation Maeght, Frankrijk
Op slechts een kwartier wandelen van La Colombe d’Or ligt de Fondation Maeght, opgericht in 1964 door het Parijse uitgevers- en kunsthandelaarspaar Aimé en Marguerite Maeght. Tijdens het rouwproces om hun vroeg gestorven zoon Bernard besloten ze een private kunststichting op te richten, meteen ook de eerste in Frankrijk. Hun doel: een plek creëren waar kunstenaars konden exposeren en elkaar ontmoeten. Zo gezegd, zo gedaan. De vaste collectie omvat meer dan 13.000 werken van onder meer Calder, Miró en Chagall. Rond het modernistische gebouw van architect Josep Lluís Sert ligt een tuin vol in situ-werken, waaronder een labyrint van Miró en een binnenkoer met sculpturen van Giacometti.
Het Zuid-Franse Saint-Paul-de-Vence is met La Colombe d’Or en Fondation Maeght hét kunstdorpje van de streek. En er is meer, ook de beeldentuin van Zuid-Franse vestiging van de Brusselse Fondation CAB wil je niet missen.
623 Chemin des Gardettes, Saint-Paul-de-Vence in Frankrijk – Fondation Maeght
6. Verbeke Foundation, Kemzeke
‘Onze tentoonstellingen willen geen oase zijn. Onze presentatie is onaf, in beweging, ongepolijst, contradictorisch, slordig, complex, onharmonieus, levend en onmonumentaal, zoals de wereld buiten de museummuren.’
In 2007 kregen de loodsen van het voormalige transportbedrijf van Geert Verbeke een nieuwe bestemming. Samen met zijn partner Carla richtte hij er de Verbeke Foundation op, waarin hun collectie moderne en hedendaagse kunst een thuis vond. Naast de 20.000 m² overdekte ruimte strekt zich een natuurgebied van twaalf hectare uit dat het decor vormt voor tal van installaties en beeldende kunst. Wat begon als een passie voor abstracte schilderkunst evolueerde naar collages en assemblages van voornamelijk Belgische kunstenaars. De voorbije jaren kwam daar een sterke interesse bij voor hedendaagse kunst en bio-art. De Verbeke Foundation wil namelijk vooral een plek zijn waar cultuur, natuur en ecologie samenkomen. In situ-installaties en werken met levende materialen spelen daarbij een sleutelrol.
Westakker 1, Kemzeke – Verbeke Foundation
7. Yorkshire Sculpture Park, Verenigd Koninkrijk
Kunstliefhebbers, natuurfanaten én fervente wandelaars vinden hun gading in het Yorkshire Sculpture Park, waar werken van onder anderen Damien Hirst, Henry Moore en Erwin Wurm verspreid staan over de glooiende heuvels van West Yorkshire. Is dit uitgestrekte park wat overweldigend om zelf te verkennen? Sluit je dan aan bij een begeleide wandeling of een van de inspirerende activiteiten die er worden georganiseerd.
Yorkshire Sculpture Park, West Yorkshire in het Verenigd Koninkrijk – Yorkshire Sculpture Park
8. Skulpturenpark Waldfrieden, Duitsland
Wanneer de Britse beeldhouwer Tony Cragg op zoek is naar een permanente locatie om zijn eigen sculpturen en verzameld werk in de openlucht te presenteren, valt zijn oog op het verlaten Waldfrieden landgoed. In 2006 koopt hij het stuk land en datzelfde jaar begint hij aan de herinrichting van het park en de gebouwen, die na jaren leegstand om een grondige renovatie smeekten. De restauraties van onder meer de architecturale parel Villa Waldfrieden gebeurde met groot respect voor de oorspronkelijke structuren en het historische karakter van het domein. In 2008 opende het Skulpturenpark Waldfrieden de deuren voor het publiek. Bezoekers kunnen er een steeds groeiende collectie sculpturen bewonderen — waaronder veel werk van Cragg zelf — naast wisselende tentoonstellingen, lezingen en concerten.
Hirschstr. 12, Wuppertal in Duitsland – Skulpturenpark Waldfrieden
9. Louisiana Museum of Modern Art Sculpture Park, Denemarken
Bezoekers van het Louisiana Museum of Modern Art in Denemarken kunnen op ontdekking gaan in het aangrenzende sculpturenpark waar zo’n vijftig werken de aandacht opeisen… of net niet: sommige sculpturen versmelten zo met hun omgeving dat de grens tussen kunst en natuur vervaagt. De werken benadrukken het rijke landschap en de intrigerende architectuur, zoals Henry Moore’s werk Reclining Figure No. 5 (Seagram) dat uitkijkt over de klif en het uitzicht een nieuw perspectief biedt. Andere in situ-sculpturen hertekenen het terrein of zijn er inmiddels één mee geworden. En hoewel er in de Lake Garden geen sculpturen te vinden zijn, vormt ook deze serene plek een essentieel onderdeel van het samenspel van architectuur, natuur en kunst.
Gl Strandvej 13, Humlebæk in Denemarken – Louisiana Museum of Modern Art
