Twintig dingen die je nog niet wist over Italië

Van een unieke boekwinkel in Venetië tot een kunstenaar in Firenze die verkeersborden verandert in kunstwerken: twintig dingen die je wellicht nog niet wist over Italië.

1. In Venetië ligt een hele bijzonder boekwinkel: de Libreria Acqua Alta in de Calle Lunga Santa Maria Formosa. Het is een soort mengeling tussen een antiquariaat en een vlooienmarkt. De boeken liggen er in bootjes, gondels en kano’s zodat ze droog blijven wanneer de straten van Venetië weer eens onder water lopen. Onbruikbare boeken dienen als trap of als kleurrijke muurbekleding.

2. Pompeii kennen we allemaal, maar aan de noordkant van de Vesuvius lag nog een ander klein, welvarend stadje dat in het jaar 79 onder de as van de vulkaan verdween: Herculaneum. Er werden driehonderd lichamen gevonden en de fresco’s en mozaïeken die de huizen sierden zijn uitzonderlijk goed bewaard gebleven. In de bibliotheek Villa dei Papyri werden zelfs Romeinse manuscripten gevonden die tegenwoordig bewaard worden in verschillende musea onder de naam Herculaneum Papyri.

3. Anders dan andere Italiaanse koffienamen zoals espresso en macchiato, heeft cappuccino geen naam die refereert aan iets dat met koffie te maken heeft. De term cappuccino verwijst naar de pij van de Kappucijner monniken. De Kappucijner monniken behoorden tot de Franciscanen. Ze leefden uiterst sober en deden veel voor de armen. Ze droegen een pij met een opvallende spitse kap die Cappuccio heet. De kleur van espresso gemengd met opgeklopte melk lijkt op de lichtbruine kleur van deze pij. Italianen drinken cappuccino overigens uitsluitend in de ochtend en niet, zoals wij vaak, ’s avonds na het eten. Het avondeten van Italianen ligt doorgaans nogal zwaar op de maag. Daarna drinken ze graag een warm drankje zoals espresso om de spijsvertering te versnellen, maar geen cappuccino omdat melk de spijsvertering juist vertraagt.

4. We kennen allemaal de uitdrukking ‘Napels zien en dan sterven’ (Vedi Napoli e poi muori). Goethe zorgde ervoor dat deze uitspraak bekend werd, maar bedacht ‘m niet. Maar wat wordt ermee bedoeld? Napels is zo mooi dat geen enkele plaats ter wereld deze schoonheid kan overtreffen. Na het zien van Napels is het dan ook niet erg om te sterven.

5. Bij Terni in Umbrie ligt de hoogste door mensen gemaakte waterval ter wereld: de 165 meter hoge Cascate della Marmore. De waterval werd al in het jaar 271 voor Christus aangelegd in opdracht van de Romeinse consul Manius Curius Dentatus. Het was de bedoeling om de rivier Velina, die ziektes zoals malaria naar de stad Rieti bracht, om te leiden. De waterval stroomt tegenwoordig niet voortdurend, maar wordt slechts twee of drie maal per dag aangezet. Er zijn twee platforms van waaraf je de waterval van dichtbij kan bewonderen: vanaf het Balcone degli Innamorati (Balkon der Verliefden) en vanaf het Specola.

6. In Italië bestaan meer dan 350 verschillende soorten en vormen pasta. Zo’n beetje iedere regio heeft zijn eigen pasta. De vorm wordt zo gemaakt dat de pastasaus er het beste aan vast blijft plakken. Vooral in het midden en zuiden van Italie zijn ze dol op pasta. In het noorden is risotto en polenta populairder.

7. Van alle duizenden desserts die je in Italië kan eten, is tiramisu verreweg het bekendst in het buitenland. Toch bestaat het pas sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw. De naam betekent letterlijk ‘beur mij op’ en dat verwijst naar de twee ingrediënten koffie en cacao.

8. De Franse artiest Clet Abraham woont al meer dan twintig jaar in Firenze. Hij vond de verkeersborden in zijn stad zo lelijk en niet passen bij de schitterende Renaissance-gebouwen dat hij besloot actie te ondernemen. Hij ging de borden een voor een veranderen in kleine kunstwerkjes. Hij trekt er ’s nachts op uit om grappige stickers op de borden te plakken. Hij heeft ondertussen al een aardig bedrag aan boetes moeten betalen, maar blijft ijverig stickers plakken. Je ziet ze nu niet alleen meer in Firenze, maar ook in allerlei andere steden.

9. Sicilië hoort weliswaar bij Italië, maar houd je van Griekse tempels dan kan je bijna beter naar dit Italiaanse eiland reizen dan naar Griekenland zelf. De Grieken waren vele jaren heer en meester op een groot deel van Sicilië. Enkele plaatsen waar je schitterende Griekse bouwwerken kan zien zijn bij Syracuse, Taormina en Agrigento.

10. Geen enkel land heeft zoveel sites die op de werelderfgoedlijst van Unesco staan als Italië. Het historische centrum van Napels, de grotwoningen in Matera, Villa d’Este in Tivoli, de vijf stadjes die samen Cinque Terre vormen, de Dolomieten en het historische centrum van Urbino zijn maar een paar voorbeelden. In totaal zijn het er 53.

11. De Vespa staat voor stijl, vrijheid en alles wat Italië zo geliefd maakt. Deze scooter is dan ook een Italiaanse uitvinding. Inspiratie werd kort na de Tweede Wereldoorlog gevonden bij de Cushman motorfietsen die vanuit de lucht met parachutes in de gebieden rond Milaan en Turijn werden gedropt om te gebruiken in de strijd tegen de Duitsers. Het eerste exemplaar werd in 1946 in Rome aan het publiek getoond. De Vespa was meteen een succes en tegenwoordig zijn ze niet meer uit het Italiaanse straatbeeld weg te denken.

12. Binnen Italië liggen twee onafhankelijke staten: Vaticaanstad en San Marino. San Marino is de oudste Republiek in de wereld en werd al in het jaar 301 gesticht. Ook heeft het ministaatje de oudste nog altijd geldende constitutie.

13. Gedurende drie dagen in september verandert het marktplein in het stadje Marostica in Veneto in een levensgroot schaakbord met in historische kleding gehulde inwoners als schaakstukken. Deze merkwaardige traditie voert terug naar een liefdesverhaal uit 1454. De twee edelmannen Rinaldo d’Angarano en Vieri da Vallonara streden toen om de hand van de mooie dochter van de heer van Marostica. Het festival vindt om de twee jaar plaats. Dit jaar op 7, 8 en 9 september.

14. In het Italiaanse alfabet worden maar 21 letters gebruikt. De j, k, w, x en v komen niet voor, enkel in leenwoorden uit een andere taal.

15. Veertien universiteiten in Italie zijn ouder dan vijfhonderd jaar. De universiteit in Bologna is zelfs de oudste universiteit die voortdurend in bedrijf is geweest. Deze universiteit werd gesticht in 1088 en is dus al 930 jaar oud.

16. Het Uffizi museum in Firenze werd niet gebouwd als museum. Cosimo I de’ Medici gaf in 1560 de opdracht tot de bouw van een administratief en gerechtelijk centrum. ‘Uffizi’ betekent ook ‘kantoren’ in het Italiaans. Om plaats te maken voor het enorme U-vormige gebouw moesten verschillende andere bouwwerken gesloopt worden. Daaronder ook de oude Romaanse kerk San Pier Scheraggio. Enkele delen van de kerk bleven behouden in het nieuwe gebouw. Zo kan je vlakbij de ingang van het Uffizi nog het volledige intacte schip van de kerk zien. In 1759 kreeg Uffizi zijn huidige functie als museum. Het behoort daarmee tot de oudste musea ter wereld.

17. In Italie liggen vier actieve vulkanen: de Etna, Vesuvius, Stromboli en Vulcano. De Etna is een van de actiefste vulkanen ter wereld en de Vesuvius is de enige actieve vulkaan op het Europese vasteland. Deze vlakbij Napels gelegen vulkaan barstte voor het laatste in 1944 uit. Daarnaast liggen er nog zo’n 25 slapende vulkanen in Italie. Deze grote vulkanische activiteit komt doordat Italie op een breuklijn ligt. Dat is meteen de reden waarom het land zo vaak getroffen wordt door aardbevingen.

18. Studenten zullen nooit naar de top van de scheve toren van Pisa wandelen. Volgens een oud bijgeloof zullen ze nooit afstuderen wanneer ze dat doen. Pisa is niet de enige stad waar de studenten uit de buurt blijven van torens. Ook in bijvoorbeeld Bologna zijn ze ervan overtuigd dat ze hun studie dan niet af zullen maken.

19. De ouste moderne bank werd in 1407 opgericht in de Republiek Genua. Deze Casa delle compere e dei banchi di San Giorgio of kortweg Ufficio di San Giorgio was gevestigd in het 13e-eeuwse Palazzo San Giorgio. Ook de oudste nog altijd in bedrijf zijnde bank ligt in Italie: de Banca Monte dei Paschi di Siena uit 1472.

20. In het Galileo Museum in Firenze kan je een heel bijzonder aandenken aan deze beroemde astronoom uit de zestiende eeuw bewonderen: in een sierlijke bokaal wordt zijn middelvinger bewaard als een heiligdom. 95 jaar na de dood van Galileo in 1642 werd de vinger verwijderd door antiquair Anton Francesco Gori. In 2009 werden nog de wijsvinger, duim en tand van Galileo aan de collectie van het musem toegevoegd.