De mooiste kleinere stadjes in Nederland

Omdat Goes vlakbij Belgie ligt trekt het veel Belgische toeristen. Het stond van oudsher bekend als een stadje waar je alles kon kopen en dat is nu nog zo. De oude historische gebouwen huisvesten nu aparte winkeltjes en boetiekjes die vaak enkel in Goes te vinden zijn.

Goes telt meer dan 200 monumenten waaronder het gezichtsbepalende gotische stadhuis aan de markt. Het centrum kenmerkt zich door mooie straten en pleinen, leuke jachthaventjes en de oude stadswallen.

Appingedam is een stadje met veel middeleeuwse huizen. Vooral die met de hangende keukens, een soort uitbouw boven het Damsterdiep, zijn opvallend. Tijdens de Middeleeuwen was Appingedam een belangrijke handelsstad en een bestuurlijk centrum.

Appingedam had het vroeger vaak aan de stok met Groningen en daarom werden er grachten en verdedigingswerken aangelegd. Het Bolwerk is nog een overblijfsel uit die tijd. Ook bekend zijn de Nicolaikerk met het ertegenaan gebouwde raadhuis. In de zomer staat het stadje bol van de culturele evenementen zoals de Damster Stadsfeesten en de Middeleeuwse Coopluydenmarkt.

Bronkhorst, gelegen aan de IJssel, staat bekend als het kleinste stadje van Nederland. Het kreeg in 1482 stadsrechten en is nu nog altijd even groot – of beter klein – als toen.

Bronkhorst is van oudsher een agrarisch stadje en de huizen zijn dan ook stadsboerderijen. In het centrum ligt een mooi stadsplein met kerk, verschillende gezellige cafeetjes, kunstwinkeletjes en ateliers en een Dickens Museum.

Deventer, een Hanzestad mooi gelegen aan de IJssel, behoort tot de vijf oudste steden in Nederland. De stad staat bekend om het Dickensfestival tijdens het weekend voor Kerstmis en de grootste boekenmarkt in Europa op de eerste zondag in augustus.

Deventer is een knusse stad met in het centrum het plein De Brink omringd door monumentale gebouwen en horecagelegenheden. Overal waar je in Deventer loopt zie je oude kerken, charmante historische huizen, mooie doorkijkjes, gezellige pleintjes en aparte winkeltjes. Vooral het grote aantal boekenwinkeltjes valt op. Bij de VVV kan je een wandelroute halen, voor kinderen is er een speurtocht door de stad.

Doesburg is een van de zeven Hanzesteden aan de rivier de IJssel. Het historische stadje ligt vlakbij de Veluwe en bezit met de Grote Martinikerk (94 meter) een van de hoogste kerktorens in Nederland.

In het mooi gerenoveerde historische centrum van Doesburg, gebouwd volgens een middeleeuws stratenplan, liggen meer dan 150 monumenten en de oude vestingwerken.

De naam Dokkum is voor altijd verbonden met de beroemde missionaris Bonifatius die hier in 754 vermoord werd. Dokkum is daarnaast de meest noordelijk gelegen stad van Nederland en een van de elf steden waar de Elfstedentocht langskomt.

Dokkum heeft, net als Amsterdam, een grachtengordel met elegante bruggen, een middeleeuws stratenpatroon en mooi gerestaureerde historische panden zoals het neoklassieke Weeshuis aan de Markt, het Raadhuis met rococoschilderingen en het Admiraliteitshuis gebouwd in 1618.

Dordrecht is bijna duizend jaar oud en telt ongeveer evenveel monumenten die grotendeels rond de historische haven te vinden zijn.

In Dordrecht vind je een mooie combinatie van middeleeuwse gebouwen zoals de Grote Kerk, het Stadhuis en ’t Zeepaert en herenhuizen en stadsvilla’s uit de negentiende eeuw. Vlakbij Dordrecht ligt het waterrijke natuurgebied De Biesbosch en de Kinderdijk met zijn 19 molens.

Enkhuizen ligt aan het IJsselmeer en in de 17e en 18e eeuw was hier een Kamer van de VOC gevestigd. Tevens lag er de grootste haringvloot in Nederland, daaraan dankt Enkhuizen de bijnaam Haringstad.

Het oude centrum van Enkhuizen met grachten ligt binnen de omwalling uit de 16e eeuw die nog intact is. Enkele bijzondere gebouwen in het stadje: De Drommedaris (toegangspoort uit de 16e eeuw), Pancras kerk met zijn imposante toren, het 17e-eeuwse stadhuis en de Waag. Door de ligging aan het IJsselmeer is Enkhuizen ook een populaire watersportplaats.

Franeker was tussen 1585 en 1811 een universiteitsstadje. Onder andere de Franse filosoof Rene Descartes studeerde er enkele jaren. Napoleon sloot de universiteit in 1811, maar in Franeker hangt nog altijd een universiteitssfeer. Dat heeft te maken met de studentencafeetjes, de professorenwoningen en de universitaire promoties die er nog geregeld plaatsvinden.

Franeker, een van de elf Friese steden, heeft een knus historisch centrum met veel mooie gebouwen zoals het stadhuis in renaissancestijl en het Museum Martena.

Harlingen, een van de elf Friese steden, ligt aan de Waddenzee en is de belangrijkste haven in Friesland.

Harlingen trekt veel toeristen: het telt meer dan 500 monumenten, het heeft oude grachtengordels, stranden, het ligt aan de Waddenzee, er worden veel evenementen georganiseerd en in de zomer kan je er heerlijk op een van de vele terrasjes zitten.

Hattem is een ruim 700 jaar oud Hanzestadje aan de IJssel en vlakbij de Veluwe waardoor het tussen het water en de natuur ligt.

Hattem is niet groot, maar telt drie musea waaronder het Anton Pieckmuseum, veel oude herenhuizen, een 14e-eeuwse Dijkpoort, de Andreaskerk en nog zo’n honderd monumenten.

Heusden is een klein vestingstadje dat een belangrijke rol speelde tijdens de Tachtigjarige Oorlog. In 1978 werden de vestingwerken grondig gerestaureerd waarvoor Heusden de belangrijkste Europese prijs op het gebied van restauratie – de Urbes Nostrae prijs – ontving.

Het hele stadje Heusden met zijn middeleeuwse stratenplan, vestingwerken, mooie kerken en historische huizen is eigenlijk een groot museum.

Hoorn ligt aan het Markermeer en dankzij de handel die Nederland in de Gouden Eeuw bedreef groeide Hoorn uit tot een rijke havenstad. Dat is nu nog te zien aan de statige herenhuizen en pakhuizen en aan de mooie monumenten zoals de Waag en het Westfries Museum.

De mooiste gebouwen, beelden en gevels in Hoorn zijn te zien rond de haven.

Middelburg, nu de hoofdstad van Zeeland en in de VOC tijd de belangrijkste Nederlandse stad na Amsterdam. In Middelburg werden in die tijd veel handelsschepen gebouwd en daarmee verwierf de stad grote rijkdom. Dat is nu nog te zien aan de imposante handelshuizen.

In 1940 werd een deel van Middelburg verwoest na een bombardement, maar de stad werd daarna in oude stijl herbouwd. Maar er is ook plaats voor hedendaagse architectuur. Midden in de stad ligt de Markt met het mooie Stadhuis en veel restaurantjes, cafeetjes en terrasjes. Erg gezellig in de zomer.

Naarden is een van de best bewaarde vestingsteden in Europa. De stad is beroemd om zijn stervorm in Spaanse stijl die vooral goed te zien is vanuit de lucht.

De versterkingen rond Naarden stammen uit de 17e eeuw. De geschiedenis van de werken is te zien in het Nederlands Vestingmuseum, gelegen in de vesting zelf. Leuk om te doen is een wandeling over de vestingwerken of een boottocht eromheen, maar ook het historische centrum moet je niet overslaan.

Dit stadje aan het riviertje de Lange Linschoten trekt veel buitenlandse toeristen. Ze komen voor het historische centrum met de grachten en grachtenpanden die doen denken aan Amsterdam, de vele mooie monumenten en het Touwmuseum (Oudewater was in de 16e en 17e eeuw een belangrijke producent van touw).

Tussen de 16e en 18e eeuw trokken veel mensen die beschuldigd werden van hekserij naar Oudewater. Ze konden zich daar laten wegen in de Heksenwaag. Er is nooit iemand voor hekserij veroordeeld.

De bisschopsstad Roermond behoorde vroeger tot Gelre en maakte, net als een groot aantal andere Europese steden, deel uit van de Hanze (een handelssverband van steden). Roermond kent een rijke geschiedenis waarin nogal eens gestreden werd om de macht, onder andere door Karel V en later Willem van Oranje.

In het centrum van Roermond zijn nog veel historische gebouwen, waaronder verschillende kerken, te bewonderen. De bekende architect Pierre Cuypers werd in Roermond geboren en drukte zijn stempel op de stad. Het Stedelijk Museum Roermond is geheel aan deze architect gewijd. Winkelen kan je ook goed in Roermond, zowel in het centrum als in het outletcentrum met meer dan 120 winkels.

Sneek ligt iets ten zuidwesten van Leeuwarden aan het Sneekermeer en dankt daaraan zijn reputatie als watersportstad. Maar het heeft ook een mooi historisch centrum met de karakteristieke Waterpoort als bekendste gebouw. Door Sneek lopen grachten met aan weerszijde monumentale woningen.

Tijdens de eerste week van augustus vindt in Sneek de Sneekweek plaats, het grootste zeilevenement in Nederland. Sneek heeft veel comfortabele aanlegplaatsen, je kan er boten huren en zeillessen volgen.

Het Friese stadje Stavoren, een van de 11 Friese steden van de Elfstedentocht, wordt aan drie kanten omringd door het IJsselmeer. In de Middeleeuwen was dit Hanzestadje erg rijk door de handel in graan met Engeland, Frankrijk en Scandinavië.

Na de Middeleeuwen raakte Stavoren op mysterieuze wijze in verval. Het Vrouwtje van Stavoren dat uitkijkt over de zee staat daar symbool voor. Tegenwoordig is Stavoren een gezellig havenstadje met smalle straatjes dat dankzij de watersport zeker in de zomer erg levendig is.

Valkenburg in het zuiden van Nederlands Limburg is al vele jaren een toeristische trekpleister. Het stadje ligt dan ook mooi in het Heuvelland en heeft voor zo’n kleine plaats veel attracties.

Enkele troeven in Valkenburg: de mijnen, de mergelgrotten (waaronder de Fluweelengrot waar ieder jaar de Kerstmarkt plaatsvindt), de resten van Kasteel Valkenburg gebouwd in de 12e eeuw en een van de weinige op een heuvel gelegen burchten in Nederland, de vele monumenten in de binnenstad, een paar mooie parken, gezellige restaurants, een casino en voor de kinderen twee kleine pretparken (Sprookjesbos en familiepark Valkenier).

Veere is een prachtig stadje gelegen aan het Veerse Meer. Aan de rand van het stadje uitkijkend over het Veerse Meer staat de Campveerse Toren uit de vijftiende eeuw. De Toren doet al lang dienst als herberg en in het verleden overnachtten hier heel wat belankrijke lieden.

Veere was vroeger een belangrijke handelsstad die onder andere banden onderhield met Schotland. Tegenwoordig zijn er nog een paar Schotse huizen te zien in Veere en in de voormalige pakhuizen zitten nu restaurants en aparte winkeltjes. Enkele van de blikvangers zijn verder de Grote Kerk uit 1348 en het Stadhuis uit de 15e eeuw.

De grens van het Romeinse Rijk liep dwars door Wijk bij Duurstede, dat vroeger Dorestad heette. De stad gelegen aan de Kromme Rijn was in het verleden een welvarende stad. Het Kasteel Duurstede (nu een gerestaureerde ruïne), Grote Kerk, het oude Stadhuis en de Molens Oog in ’t Zeil en RIjn en Lek herinneren nog aan die tijd.

In de oude binnenstad zijn veel kunstgaleries en ateliers te vinden. Begin oktober vindt er ieder jaar een grote kunstmarkt plaats met meer dan 150 kunstenaars uit binnen- en buitenland. Leuk om te doen is de poëzie- en beeldenroute

Dit oude vestingstadje is meer dan duizend jaar oud en heeft als pronkstuk de Sint-Maartenskerk, een gotische kerk uit de 15e eeuw.

Ook mooi in Zaltbommel zijn de vestingwerken rondom het stadje en het Stadskasteel Zaltbommel waarin nu het Streekmuseum is gevestigd.

Zierikzee aan de Oosterschelde telt krap 11.000 inwoners, maar wel 568 monumenten en wordt daarom wel monumentestad genoemd. Een van de bekendste gebouwen is de Dikke Toren (officieel Sint-LIevens-monstertoren) die erg op de Sint-Romboutstoren in Mechelen lijkt.

Je komt Zierikzee binnen via een oude stadspoort en daarachter wacht je een gezellig centrum waaraan nog goed te zien is hoe welvarend het stadje in het verleden was. Ook leuk is de historische haven waar nu veel jachten liggen en waar de mosselvloot zijn thuisbasis heeft.

Zutphen, een van de Hanzesteden aan de IJssel, wordt ook wel de Torenstad genoemd om zijn skyline met opvallend veel historische torens. Het stadje ligt mooi aan het water en de kade wordt gedomineerd door historische koopmanshuizen.

Zutphen telt een groot aantal monumenten zoals de Walburgkerk en rondom het oude centrum zijn nog delen van de vestingwerken te zien. In de binnenstad vind je fraaie herenhuizen, mooie hofjes, slingerende straatjes en oude kerken.