Waarom zijn Scandinaven het gelukkigst?

Jaar na jaar eindigen Scandinavische landen bovenaan het World Happiness Report. Aan het aantal zonuren zal het niet liggen. Net daarom kunnen we er, met de lange donkere winter voor de deur, iets van leren. Dus: waarom zijn nu juist de Scandinaven het gelukkigst?

Finland werd in maart voor het vijfde jaar op rij gekroond tot gelukkigste land ter wereld. Of toch in het tiende World Happiness Report van de VN. Daarin volgt Denemarken op de tweede en IJsland op de derde plaats. Zweden en Noorwegen eindigen als zevende en achtste in de ranking van 146 landen.

Coronabooster

Geluk is moeilijk te meten, maar de Gallup World Poll doet hier toch een poging. De gelukscore is gebaseerd op criteria zoals BNP, sociale zekerheid, levensverwachting maar ook het vrijheidsgevoel van burgers, hun vertrouwen, vriendelijkheid en vrijgevigheid. Die vrijgevigheid nam trouwens wereldwijd toe in 2021, een bijwerking van de coronacrisis. Covid-19 deed bovendien het vertrouwen van de Scandinaven toenemen, zowel op persoonlijk als institutioneel vlak. Misschien waren ze gewoon blij dat ze de pandemie beter waren doorgekomen, met minder doden dan in de rest van West-Europa… Maar zelfs Zweden, met slechtere cijfers, eindigde opnieuw in de top 10. Ook Zweedse burgers ervaarden meer balans en harmonie dan voorheen.

Maakt geld gelukkig? 

De levensstandaard is hoog in Scandinavische landen. Maar mocht geld gelukkig maken, zouden de rijkste landen, zoals Singapore (nr 27) of Koeweit (nr 54), hoger moeten ranken. Als geld telt, is het omdat Scandinavische landen een lage inkomensongelijkheid kennen. Inkomensongelijkheid leidt immers tot wantrouwen in de samenleving, ergo: minder levensvreugde. De kwalitatieve overheidsinstellingen en goed uitgebouwde sociale zekerheid van Scandinavische landen dragen bij tot het gelijkheidsgevoel en vertrouwen – niet alleen in de overheid, maar ook in elkaar. Mensen die zich veilig voelen qua job, gezondheid en onderwijs, voelen zich bovendien vrijer om te investeren in dingen die hen gelukkig maken, zoals familie, vrienden en leuke activiteiten.

Happy zonder zon

Als lachen, dansen en zingen onder de zon voor geluk zou staan, zouden landen in Latijns-Amerika bovenaan moeten eindigen. Zij haalden echter niet eens de top 20. Scandinavische landen zien zichzelf dan weer eerder als melancholisch. Denk maar aan de bedrukte Zweedse inspecteur Wallander, de films van Lars von Trier, Edvard Munch… Bovendien is Finland, met een gemiddelde jaarlijkse temperatuur van -2°C in het noorden tot 5°C in het zuiden, verre van een tropisch eiland. Maar het bevriezend effect ervan op de gelukscore is vrijwel onbestaand. Misschien maakt hun relativeringsvermogen Scandinaven het gelukkigst. In Zweden zeggen ze immers: “Slecht weer bestaat niet, alleen slechte kleren”. 

Hou het gezellig, op z’n Scandinavisch

Meer vertrouwen in elkaar leidt ook tot een betere sociale cohesie, ook al wordt er daarbij geen samba gedanst. Hygge, lagom, fika en friluftsliv klinken voor ons als namen van een trendy nieuwe lunchzaak. In het Noorden maken ze sinds jaar en dag deel uit van een levensfilosofie die bijdraagt tot gemoedelijkheid, balans en gezelligheid.

Finse sauna

Finnen staan gekend als relaxt en easy going. Dat gevoel van harmonie en evenwicht is een van de factoren die hen bovenaan de gelukindex deed landen. Liefst 90 procent van de Finnen vindt z’n leven goed in balans. Dat zou weleens kunnen liggen aan de saunacultuur. Er zijn namelijk zo’n 3,3 miljoen zweethutten voor 5,5 miljoen mensen. De sauna werd er in 2020 zelfs erkend als immaterieel cultureel erfgoed door Unesco. Voor veel Finnen is een saunabeurt een spirituele ervaring. Het verbetert echter ook de cardiovasculaire gezondheid. Je ontspant je geest én lichaam, dat meer serotonine produceert en dus… gelukshormoon. Ook winterzwemmen was er al – lang voor Wim Hof geboren werd – extreem populair. Het bezorgt de Finnen nóg een dosis serotonine en dopamine.

Deense hygge

Hygge is eigenlijk het Noorse woord voor ‘welzijn’ maar wordt al sinds de 18de eeuw omarmd door de Denen. De term omvat zowat alles wat met gezelligheid geassocieerd kan worden: een warme sfeer, de intimiteit van samenzijn met vrienden en familie, lekker eten en drinken, kaarslicht en kerstverlichting maar evengoed een picknick of een barbecue met fijne mensen… Kortom: alles waarvan je een warm en gelukkig gevoel krijgt. 

Noorse friluftsliv

Noorwegen heeft een schitterende natuur, inclusief enkele van de mooiste bossen en meren van Europa. Het is er dan ook geen straf om de ‘friluftsliv’ aan te hangen, rond 1850 geïntroduceerd door de Noorse toneelschrijver Henrik Ibsen. Dat begrip duidt op het geestelijk en lichamelijk welbevinden door samen wat tijd door te brengen in de natuur. Het gaat dan niet om een bepaalde activiteit maar om het gevoel van verbondenheid met anderen én de natuur. De frisse lucht biedt zuurstof aan lichaam en geest, wat je opnieuw gelukkiger maakt.

Zweedse lagom & fika

Het Zweedse ‘lagom’ is, net zoals hygge, moeilijk vertaalbaar maar multi-inzetbaar. In de kern komt het neer op balans en gematigdheid. Lagom loopt als een rode draad door het dagelijks leven van de Zweden, van een sobere Ikea-kast over minimalistische mode tot een prima werk-privébalans. Daarbij komt familie op de eerste plaats. De computer gaat uit om de kinderen af te halen en samen te kunnen eten. Fika past eveneens binnen deze levenshouding. Het is een spontaan genomen momentje om even te vertragen, liefst met een kop koffie en gebak. Bij sommige bedrijven zijn fika-pauzes zelfs opgenomen in de cao’s. Slim: gelukkige werknemers zijn immers productiever. Het sluit ook aan bij de Noorse friluftsliv: fika in het bos of park is erg populair onder Zweden.

IJslandse eilandgevoel

De eigenschap die IJsland hoog in de World Happiness-lijst katapulteerde, was het gevoel dat inwoners er op elkaar kunnen rekenen als het moeilijk wordt. IJsland heeft bovendien een van de laagste misdaadcijfers. En natuurlijk is de buitenaards mooie natuur hier nooit veraf. Zelfs hoofdstad Reykjavik voelt als een klein dorp waar het makkelijk is om te socializen met je buren, vrienden en familie. IJsland vinkt zo alle factoren af die Scandinaven het gelukkigst maken.