Salzburger Festspiele: ook dit jaar weer een festival om naar uit te kijken

Van 20 juli tot eind augustus is de Oostenrijkse stad Salzburg met de Salzburger Festspiele weer volop een epicentrum van opera en muziek. Het mammoetspektakel in de geboortestad van Mozart heeft een kleine keerzijde: het is erg exclusief en peperduur.

Het mammoetspektakel in de geboortestad van Mozart heeft een kleine keerzijde: het is erg exclusief en peperduur. Op zes weken tijd vinden op achttien locaties meer dan tweehonderd opvoeringen plaats, waaronder nieuwe ensceneringen van vijf opera’s en vier toneelstukken.

Voorts is het proberen te kiezen uit een (over-)aanbod aan concerten van orkesten, solisten en kamergezelschappen, om de lezingen en symposia niet te vergeten. De toverwoorden van editie 2018 van de Salzburger Festspiele zijn ‘passie en extase’.

Diversiteit met verrassing

Onder intendant Markus Hinterhäuser, een pianist, zijn de Festspiele in rustiger waters terechtgekomen. Dat was niet zo lang geleden, onder Alexander Pereira, wel anders. Hinterhäuser, aan zijn tweede seizoen toe, ‘beperkt’ zich tot wat hij het best kan: programma’s samenstellen die aan een diversiteit van smaken voldoen, zonder aan het element verrassing te verzaken.

De Festspiele openen dit jaar met een nieuwe enscenering van ‘Die Zauberflöte’ (De Toverfluit) in een regie van de Amerikaanse Lydia Steier. Het werk van Mozart uit 1791 is de vaakst gespeelde en allicht meest populaire opera uit de muziekgeschiedenis. En dus is het uitkijken hoe Steier met de fluit een nieuwe, betoverende toon kan aanslaan, na al 220 Toverfluit-vertoningen in de geschiedenis van Salzburg.

De Italiaanse kunstenaar-regisseur Romeo Castellucci vijlt intussen nog aan zijn versie van de ‘Salome’ van Richard Strauss. Veteraan Hans Neuenfels legt de laatste hand aan een versie van ‘Pique Dame’ (Schoppen Dame) van Peter Tsjajkovski. Met zijn jongste optreden in Salzburg, een opvoering van ‘Die Fledermaus’ (De Vleermuis) van Johann Strauss in 2011, had Neuenfels nog een schandaal uitgelokt.

Antwerpse bijdrage

Andere nieuwe ensceneringen zijn er van ‘The Bassarids’ van Hans Werner Henze in een regie van Krzysztof Warlikowski en van Claudio Monteverdi’s ‘L’incoronazione di Poppea’ (De kroning van Poppea) in een regie van de in 1957 geboren Antwerpse kunstenaar Jan Lauwers. In Lauwers’ versie voor de Salzburger Festspiele wandelen de protagonisten op de lichamen van hun zonden, van hun daden, van hun doden. De obsessie van macht, intrige, wreedheid, geweld en manipulatie triomfeert op een fundament vol barokke schoonheid, schrijft de Needcompany over het werk.

De grote operapremières zijn al lang uitverkocht. Dat geldt overigens ook voor de voorstellingen van ‘Jedermann’ (Elcerlyc). Dat stuk van Hugo von Hoffmannsthal is onlosmakelijk met de Festspiele verbonden: op minder dan een eeuw tijd is dat stuk al ruim 680 in Salzburg opgevoerd.

Theaterpremières

Bij de theaterpremières is het uitkijken naar een versie van ‘Pentesilea’ van Heinrich von Kleist in een regie van de Nederlandse theater- en operaman Johan Simons. De Nederlander, ook werkzaam voor het NTGent, reduceerde het stuk over de mythologische koningin van de Amazones tot twee personages. Goethe bestempelde destijds het stuk van von Kleist als ‘onspeelbaar’.

De bekende Duitse theaterdirecteur Frank Castorf, die ooit de hele Groene Heuvel in Bayreuth over zich kreeg wegens een ‘bewust incoherente’ opvoering van Wagners tetralogie De Ring der Nibelungen, waagt zich in Salzburg aan een dramatisering van ‘Sult’ (Honger), de debuutroman van de Noorse schrijver en Nobelprijswinnaar Knut Hamsun. ‘De Perzen’ van Aeschylos krijgen in handen van Ulrik Rasche een makeover.

Vorig jaar was de Griekse, in Rusland werkende dirigent Teodor Currentzis dé sensatie van de Festspiele met een multi-etnische opvoering van Mozarts opera ‘La clemenza di Tito’. De Griek is dit jaar weer van de partij met zijn ensemble musicAeterna, en brengt een cyclus van alle (acht en een half of negen) symfonieën van Beethoven. Ofwel wordt hij opnieuw de superster, ofwel wordt dat de Russische dirigent Kirill Petrenko, die met de Berliner Philharmoniker, van wie hij volgend jaar de chef-dirigent wordt, twee concerten in het Große Festspielhaus.

Zoals gezegd: wie nog kaartjes wil kopen, zal zich zowel moeten haasten als zijn chequeboek bovenhalen. Wie operaminded is en toch geld wil uitsparen heeft twee mogelijkheden: sommige voorstellingen worden op tv-zenders (waaronder Arte) uitgezonden en wie ’toevallig’ in Salzburg is, kan voorstellingen gratis op het grote scherm bekijken.