Living the mökki life: leven op het ritme van de natuur in het Finse merengebied

Finland aka het land van de duizend meren is niet alleen een cliché maar ook een understatement van formaat, want in realiteit zijn het er bijna 188.000. Op roadtrip door een land waar groen en blauw de primaire kleuren zijn.

Zet die computer maar weg.’ Annu, mijn gastvrouw in Hawk Hill in het Nuuksio Nationaal Park, is kordaat. ‘De bedoeling is dat je je overgeeft aan wat wij mökki life noemen. Vergelijkbaar met het Deense hygge, maar je hebt er wel een blokhut (een mökki) voor nodig.’ Ik ben toe aan een digitale detox, dus komt het bevel van mijn gastvrouw goed uit. Toch is het voor een stresskip als ik niet evident. Gelukkig ga je in een land waar bossen en meren het voor het zeggen hebben haast automatisch leven op het ritme van de natuur. Het is gewoon besmettelijk, en na enkele dagen heb ik me helemaal overgegeven aan de Finse way of life.

Korte nachten

De rit naar de Hawkhill-cottage aan het Kaitalampimeer is prima als inleiding: dennen en berken zover ik kan zien, een eindeloze groene zee. Ik sla een jaarvoorraad goeie lucht in. Voor ik Nuuksio verken, schaaf ik mijn kennis van de regio bij in het Haltia Nature Center. Ik krijg er een staalkaart te zien van de unieke Finse archipel in het zuiden tot aan de besneeuwde bergtoppen van Lapland in het noorden. Ik ontdek er alles over de enorme diversiteit aan planten en dieren in het toch wel complexe Finse ecosysteem, waar dag en nacht rekbare begrippen zijn. Donker wordt het op dit moment van het jaar bijna niet meer: de nachten in juni zijn ongeveer zo kort als mijn eerste duik in een ijskoud Fins meer.

Het recht op natuur

’s Middags ga ik met Annu’s zus, Kaisa, hiken in het Nationaal Park. Verbaasd hoor ik dat er voor elke Fin maar liefst 4,5 hectare bos is (per Belg is er nauwelijks 0,07 ha). Het recht op natuur is in dit land zelfs vastgelegd in een wet. Vanuit een immens naaldwoud trekken we het moerasland in, waar de grond meeveert alsof ik op kussens loop, maar waar ik hier en daar ook tot mijn enkels in het water zink. Onderweg plukken we bessen en sparscheuten om in de sla te mengen. Want wie wil mökkiën, moet zeker koken op een houtvuur aan de rand van het meer. Kaisa belooft een vihta voor me te maken, een bundeltje takken met jonge berkenblaadjes waarmee ik mezelf in de sauna kan slaan. Voor mijn fantasie op hol slaat, lacht ze dat het dient om mijn bloedcirculatie te bevorderen. In de meer dan drie miljoen sauna’s van dit land wordt er wat afgevihtaat.

Vermits twee uur niet volstonden om een zalm uit het meer te vissen, brengt Matti, de broer des huizes, uitkomst. Het beestje, zeg maar beest, werd vanochtend vroeg door hem uit het water gehaald en ligt klaar om gerookt te worden. Een makkie, zo blijkt. Een metalen box, wat houtkrullen, een klontje suiker, olie en wat jonge sparrenscheuten, alles op het houtvuur en klaar. Nog geen halfuur later proef ik heerlijke gerookte zalm.

Terwijl ik op mijn boomstronk over het meer zit te turen, begin ik te begrijpen wat ze bedoelen met mökki life. De wind is gaan liggen, het meer is glad als glas. Er is geen mens te zien. Het is al negen uur ’s avonds, maar het licht is mooier dan ooit en de stilte is volmaakt. Ik heb alle tijd voor een sauna en kan me uitgebreid kastijden met mijn verse vihta, om ten slotte een duik in het meer te nemen. Elke mökki ligt aan het water, ook de mijne. Ook al is het contact met het koude water van heel korte duur en lijkt het alsof mijn hoofd explodeert, het gevoel daarna is onbeschrijfelijk.

Waterlabyrint

De volgende dag, opnieuw on the road. Glooiende, felgroene landschappen worden hier en daar onderbroken door flarden van het immense Saimaameer. Het wordt het grootste meer van Finland genoemd, maar is eigenlijk een complex van honderden meertjes. Dit is Fins Karelië. Ooit strekte het gebied zich uit tot aan het gigantische Ladogameer, maar na de Tweede Wereldoorlog is een groot deel van Karelië door Rusland opgeslokt. De wegen liggen er bijna verlaten bij. Met de ramen wijd open luister ik naar de stilte. Het heeft iets meditatiefs. Maar zodra ik stop, hoor ik een kakofonie van vogel- gefluit. Iets heeft hen opgeschrikt. Een veelvraat, een lynx, wolven? Het is een imposante eland die me vanuit het bos intens aanstaart. Wie observeert wie?

Wijn zonder druiven

Hoe meer ik naar het oosten afreis, hoe meer ik de Russische invloed voel. De mensen zijn er iets losser en vrolijker dan in het westen. Zes eeuwen onder de knoet van Zweden en honderd jaar onder die van Rusland hebben sporen nagelaten. Zo haalt Sirpa, de eigenares van de Ollinmäen wijnmakerij in Anttola, net iets meer flessen tevoorschijn dan ik verwacht bij een wijnproeverij. Druiven groeien hier niet, maar dat belet de Finnen niet om wijn te maken. Ze pairen de Zuid-Europese knowhow naadloos aan wat de eigen bodem voortbrengt: bessen en appels. In Ollinmäen wordt al sinds 1995 fruitwijn gemaakt. Ik kan er best van genieten. Sirpa laat me zowat het hele gamma proeven. Het ik-moet-nog-rijden-excuus wordt weggelachen. De likeurtjes van sparrenscheuten en hars laat ik toch maar aan mij voorbijgaan.

Finse staycation

Een cottage hoort bij mökki life zoals dille bij zalm. Zowat elke Fin heeft of droomt van een blokhut aan een meer. En aan- gezien er geen wet bestaat die zegt dat het geen vijfsterrenhut mag zijn, lenen de gigantische lakeside cottages van Art & Design Villas zich uitstekend voor mijn mökki-initiatie. De meeste Finnen zien een staycation in een blokhut als de ultieme zomervakantie, het liefst gehuld in een houthakkershemd. Ook zonder die vestimentaire toegeving lukt het me perfect om me volledig in te leven in het gezellige en ontspannende buitenleven. Het principe is hetzelfde: relaxen in, langs en op het meer, maar dit keer in een 100% Finse designomgeving.

De eerste avond van mijn blokhutleven ga ik kajakken met Tina, een kleine dame met een grote persoonlijkheid. We spreken pas om 22.30 uur af. Onderweg kan ik nog net de zonsondergang meepikken. De bedoeling is de maan te groeten vanop het meer. De hemel kleurt Delvauxblauw, de volle maan verspreidt een oranje gloed. Haar stralen weerkaatsen op het stille wateroppervlak en terwijl ik me laat afdrijven, laat ze tussen de vele eilandjes, die als in een film passeren, haar reflectie na. Met open mond is het moeilijk peddelen, vooral doordat er veel muggen zijn, maar het is sterker dan mezelf. Het is dan ook een uniek gezicht. Achter mij is de hemel nog altijd oranje gekleurd. De zon lijkt de maan haar korte gloriemoment amper te gunnen. Want wanneer ik om 2 uur ’s nachts naar mijn blokhut rijd, is het alweer licht en fluiten de vogels. Gordijnen zijn er niet in mijn designvilla, de nacht is al voorbij voor ik eraan begin.

Visserslatijn

Vissen is een van de meest beoefende sporten in Finland. Iedereen heeft een boot of minstens een vriend met een boot. Harri is mijn vriend van de dag. Hij laat me kiezen tussen spinvissen, trawlen, jerken of zelfs vliegvissen. Ik hoor het in Keulen donderen en stel voor om gewoon wat te hengelen, wat het meest aanleunt bij het relaxte Finse leven dat ik mij sinds een paar dagen aanmeet. Intussen gaan we ook op zoek naar de enige zoetwaterzeehonden, de ringelrobben, die hier ooit van de zee afgesloten werden. Er zijn er nog zo’n vierhonderd. Het is zoeken naar een speld in een hooiberg. En het duurt ook vrij lang tot er iets aan mijn lijn hangt. Ik moet me ten slotte tevredenstellen met een visje dat zelfs niet in aanmerking komt voor een foto. De grote snoeken blijven onder de radar. Maar dit is mökki life ten voeten uit, vissen, picknicken op de boot, van de zon genieten en luisteren naar sterke verhalen. Volgens Harri hoort daar ook koffiedrinken bij, want Finnen zijn de grootste koffiedrinkers ter wereld.

Omega 3-fastfood

Middeleeuwse kastelen verwachtte ik niet meteen in Finland, maar als ik er dan toch een bezoek, kies ik meteen voor het best bewaarde van heel Noord-Europa: Olavinlinna (1475) in Savonlinna, twee tongbrekers van formaat. Olavinlinna werd gebouwd op een eilandje in het Saimaameer, vlak bij Rusland, heel strategisch gelegen. In de maand juli, tijdens een prestigieus operafestival, wordt dit stadje ‘la place m’as-tu vu’ van Oost-Finland en loopt het hier vol sterren. Maar er is ook een culinaire reden om hier even te stoppen op weg naar het noorden. Volgens ingewijden ben ik niet in Finland geweest als ik geen muikku geproefd heb, kleine, royaal in boter gebakken houtingen, de lokale fastfood: vis met een hoog omega 3-gehalte.

Mijn merenverhaal eindigt op Ukko-Koli, de hoogste rots in het Koli Nationaal Park waar ik het mooiste panorama van de reis bewonder: het Pielinenmeer met zijn honderden eilanden. En terwijl ik wacht op de zonsondergang in het Sokoshotel dat hoog boven het meer uittorent, duik ik nog een laatste keer de sauna in.