Hamburg: de geboortestad van Karl Lagerfeld kruipt uit de schaduw van Berlijn

De geboorteplaats van Karl Lagerfeld, de mooiste concerthal ter wereld en het grootste stadsontwikkelingsproject van Europa. Het kosmopolitische Hamburg is een citytrip meer dan waard.

Volgens Condé Nast Traveller – probably het beste reismagazine ter wereld – is Hamburg de tweede grootste modestad van Duitsland. In eerste instantie omdat hier in 1933 wijlen Karl Otto Lagerfeld werd geboren. En hoewel Mister Chanel al op zijn veertiende emigreerde naar Parijs, vertelde hij regelmatig over zijn geboortestad. Zo beweerde hij dat hij van zijn ontelbare bezoeken aan de Hamburger Kunsthalle ‘meer leerde dan van alle jaren school’. En het was in deze Hanzestad dat hij besloot om modeontwerper te worden, nadat hij in een Hamburgs hotel een Dior-show had gezien. In de jaren negentig had hij er zelfs een tijd zijn eigen huis: een immense jarentwintigvilla boven op een heuvel die uitkeek over de Elbe. Lagerfeld doopte het Villa Jako, naar zijn levenspartner Jacques de Bascher, die in 1989 stierf.

Meer dan Karl

Maar Lagerfeld is lang niet de enige reden om Hamburg tot modehotspot te bombarderen. Jil Sander startte haar label in 1973 in haar thuisstad Hamburg en bleef daar tot ze het in 1999 verkocht aan de Prada-groep, die het merk overbracht naar Milaan, waar het nog altijd zit. Het denimmerk Closed (ooit opgericht in Frankrijk door Marithé and François Girbaud) heeft hier al dertig jaar zijn hoofdkwartier. Ook Wolfgang Joop – van het ninetieslabel Joop! – is een Hamburger.

Maar ook vandaag beweegt Hamburg als modestad. ‘Er gebeurt enorm veel op creatief vlak, vooral in mode en design’, weet moderedactrice en styliste Leonie Heilig. Ze woont al jaren in Hamburg en werkt voor het magazine Barbara, vergelijkbaar met het Nederlandse Linda. Hamburg is – samen met München – dé mediahoofdstad van Duitsland. Alle grote krantenredacties zitten hier. ‘Er zijn vooral veel jonge, duurzame modemerken, zoals Jan ’n June, Alinaschuerfeld en Nine to Five’, gaat modejournaliste Leonie Heilig verder. Haar stadsgenoot Thekla Wilkening beaamt die groene vibe. Zij is de bezielster van Stay Awhile: een online kledingbibliotheek voor ecomode. Onder de Duitse fairfashionmerken zitten opvallend veel Hamburgse namen. Naast Jan ’n June ook Nusum, Lanius en Recolution.

Misschien mengen ze hier wat modegevoelig ecobewustzijn in het drinkwater. Want ook het 100% natuurlijke beautymerk ‘Stop the water while using me’ werd hier gelanceerd op Wereldwaterdag in 2011. Oorspronkelijk ontstaan als sensibiliseringscampagne van de Hamburgse designstudio Korefe, maar ze vonden het zo’n goed idee dat ze besloten om het merk echt uit te bouwen. Vandaag is het een ongelooflijk succes met verkooppunten in ruim 350 conceptstores en designwinkels. En meer dan 100 designhotels die het gebruiken.

Massa’s parka’s

Nog een Hamburgse naam om te onthouden is Studio Besau-Marguerre. Het designduo ontwierp meubels voor Thonet, e15 en Petite Friture, maar ook voor de Elbphilharmonie. Verder werkten ze al voor Vitra en Artek. En ze richtten het kantoor in van de online multimerkenwinkel About You, die ook zijn HQ in Hamburg heeft. Dit dochterbedrijf van e-commercegigant Otto (ook een Hamburgs bedrijf) biedt net als zijn concurrenten de grote merken aan, maar zet veel meer in op een persoonlijke shopervaring. Tarek Müller, een van de drie oprichters, vertelt: ‘Toen we About You startten, twijfelden we even over Berlijn. Maar uiteindelijk bleven we in Hamburg. We zijn hier alle drie geboren en we houden van de stad. Berlijn is misschien glamoureuzer, maar er is ook meer concurrentie en veel mensen zijn er op doortocht. Wie in Hamburg woont, blijft. De levenskwaliteit is hier echt hoog.’

Bij moderedactrice Leonie Heilig horen we hetzelfde verhaal: ‘In vergelijking met Berlijn is Hamburg veel relaxter. Het is minder druk, mensen rushen minder en zijn meer down-to-earth. Die relaxte vibe vertaalt zich ook in het straatbeeld. Dat is nogal basic en Scandinavisch geïnspireerd. Denk: een skinny jeans met een wit of gestreept T-shirt en sneakers of Birkenstocks. Verder spot je massa’s trenchcoats en parka’s. Al komt dat ook door het weer natuurlijk’, lacht de moderedactrice. ‘Het regenachtige klimaat is eigenlijk het enige nadeel van wonen in Hamburg. Daarom spenderen we op zonnige dagen elke vrije minuut buiten. De stad is prachtig in de zomer met al dat water.’

Bilbao-effect

Hoewel Hamburg een metropool is van 1,8 miljoen inwoners, zijn veel creatievelingen hier aan elkaar gelinkt. Zo was 25hours Hotel de eerste klant van Stop the water while using me. En de jonge hotelketen werd net zo’n geslaagd Hamburgs exportproduct als het duurzame beautymerk. In 2003 opende het eerste hotel in Hamburg. Later volgden Duitse steden als Frankfurt, Berlijn en Keulen. Recent openden ze buiten de landsgrenzen in Parijs, Wenen en Zürich. En in 2020 volgen Dubai en Florence. Elk hotel ziet er helemaal anders uit, maar eigenzinnig, kleurrijk en betaalbaar zijn ze allemaal. Christoph Hoffmann, CEO van de nieuwe hotelketen, woont zelf al 25 jaar in Hamburg. ‘Het is een echte havenstad, wat zorgt voor een kosmopolitische sfeer. De mensen zijn open-minded, ingetogen en liberaal. De stad zelf is prachtig, met veel groen en veel water. En tot slot natuurlijk de Elbphilharmonie. De opening van dit landmark heeft de stad in een stroomversnelling gebracht.’

Voor dat prachtige concertgebouw – waarin ook een hotel en appartementen zitten – werden kosten noch moeite gespaard: de bouw duurde 7 jaar langer dan voorzien en ging tien keer over het budget. Dertien jaar bouwen kostte in totaal 789 miljoen euro. De budgetschandalen haalden jarenlang de voorpagina, maar sinds de opening in november 2016 verstomde alle kritiek. Want het gebouw zorgde in Hamburg voor een waar Bilbao-effect; het zette de stad opnieuw op de wereldkaart. Terecht, want het gebouw van het wereldberoemde Zwitserse architectenbureau Herzog & de Meuron is prachtig. Het staat als een immense glazen tent boven op een oud pakhuis en is vanuit haast de hele stad te zien. ‘Sinds de opening van de Elbphilharmonie – of de ‘Elfi’ zoals Hamburgers hem noemen – is het toerisme voelbaar toegenomen. De opening gaf de economie van Hamburg echt een boost’, vertelt Patrick Moreira, directeur van de twee Hamburgse 25hours Hotels. En dat mag ook wel, want 575 miljoen euro (van de 789 miljoen in totaal) kwam uit de zak van de belastingbetaler. Als compensatie mag elke Hamburger een paar keer per jaar voor een prikje een concert bijwonen.

Flaneer & chill

Liefhebbers van hedendaagse architectuur zetten Hamburg best op hun bucketlist. Want naast Herzog & de Meuron leende nog een heel blik internationale toppers hun kunsten aan de Noord-Duitse havenstad. Neem nu de pas geopende wandelpromenade die 750 meter lang de rivier de Elbe volgt, signé Zaha Hadid. De intussen overleden Brits-Irakese is bekend om haar sensuele, welvende vormgeving en die zien we ook hier. Haar ‘Elbtreppen’ bieden bescherming tegen overstroming, maar ze zijn zeker bij mooi weer de flaneer- en chillplek bij uitstek. Nóg een klinkende naam is David Chipperfield. De Brit bouwt binnenkort aan de oevers van de Elbe de hoogste wolkenkrabber van de stad, die in 2025 af moet zijn. In de 230 meter hoge Elbtower komen vooral kantoren, maar ook een hotel met restaurant, winkels en exporuimtes. Chipperfield bouwde dik 10 jaar geleden al het Empire Riverside Hotel in Hamburg. Maar ook een van onze eigen tenoren zakte af naar Hamburg: Vincent Van Duysen mocht hier een Aesop-winkel ontwerpen. Uniek: het is de enige Europese shop waar je ook gezichtsbehandelingen kunt laten doen. ‘Hamburg is enerzijds een echte metropool, maar heeft ook een classicistisch kantje’, zegt Van Duysen. ‘Dat klassieke karakter wilde ik behouden in de winkel, zeker omdat het in een monumentaal pand huist.’

Ga tot slot zeker ook eens kijken in HafenCity, een volledig nieuwe wijk die verrijst op de oude havendokken. Een centraal gelegen site van maar liefst 157 hectare vergroot de stad Hamburg met 40%. In dit grootste herbestemmingsproject van Europa zullen tegen 2030 in totaal 15.000 mensen wonen en 45.000 mensen werken. Nu al staan er talloze torengebouwen, waaronder de Elbphilharmonie. Ook de Elbtower van David Chipperfield maakt onderdeel uit van deze nieuwe wijk en er staan nog plannen in de steigers. De Elfi krijgt de komende jaren nog flink wat concurrentie.