Als één van de toonaangevende leiders van het Weense fin de siècle schept Gustav Klimt een oeuvre dat hem maakt tot wat hij nu nog steeds is: de over de hele wereld beroemdste schilder van Oostenrijk.
De beginjaren
Na zijn opleiding tot kunstenaar begint Gustav Klimt zijn carrière als decoratieschilder in de wijk rond de Ringstraße. In deze vroege creatieve fase valt de decoratie van de trappenhuizen van het Burgtheater en het Kunsthistorisch Museum. Artistieke en financiële erkenning komen op gang.
Maar Gustav Klimt streeft naar de verwezenlijking van zijn eigen vormentaal. Als hij amper 35 jaar oud is staat hij aan het hoofd van de Secessionisten, die zich de vernieuwing van de kunst ten doel stellen en zich openstellen voor de internationale stromingen binnen de moderne kunst. Binnen de door Joseph Maria Olbrich opgerichte Secessie ontstaan baanbrekende exposities, die vergezeld gaan van talrijke schandalen.
In een in die tijd geschreven protest wordt over de faculteitsschilderijen, die Klimt voor de Weense Universiteit gemaakt heeft, gezegd: “Wij strijden niet tegen de naakte of tegen de vrije kunst, maar tegen lelijke kunst.” Tijdens de Wereldtentoonstelling in Parijs krijgt Klimt echter de grand prix voor zijn schilderij ‘De Filosofie’ uit de serie faculteitsschilderijen. Vanaf dit moment is Klimt een Europese beroemdheid.
Op het hoogtepunt van het succes
Een artistiek hoogtepunt in die jaren wordt gevormd door de tentoonstelling ter ere van Ludwig van Beethoven in 1902. Hiermee wordt de droom van een totaalkunstwerk werkelijkheid. Klimt draagt hieraan bij met zijn monumentale Beethovenfries, die tegenwoordig weer op zijn oorspronkelijke plaats in het Secessiegebouw te bewonderen is.
Jaren later zal Klimt in nauwe samenwerking met Josef Hoffmann, de medeoprichter van de Wiener Werkstätte, het Brusselse Palais Stoclet decoreren en daarmee het beroemdste totaalkunstwerk van de jugendstil maken.
Met de dominerende ornamentiek en het uitbundig gebruik van goud, die kenmerkend zijn voor de Beethovenfries, begint in het werk van Gustav Klimt de ‘gouden periode’ die in het in 1908 gereedkomende schilderij ‘De Kus’ zijn hoogtepunt beleeft.
Met krachtige symboliek en een uitnodigend decor bewijst het werk in die jaren eer aan de zinnelijke lust. Maar ook de donkere kant van het menselijk bestaan wordt hier afgebeeld, de dreiging van dood en verval. In zijn latere werk sluit de decoratief-expressionistische stijl, die zich richt op het gebruik van kleur, de ‘gouden periode’ af.
Portretten en tekeningen
Gustav Klimt is de schilder van de opkomende burgerij, en dwars door alle artistieke fases heen portretteert hij de vrouwelijke leden hiervan. Het Portret van Adele Bloch-Bauer I is sinds enkele jaren één van de duurste schilderijen ter wereld.
Naast portretten houdt Klimt zich ook zijn hele leven lang bezig met tekeningen. Alleen de hoeveelheid al – er zijn circa 250 schilderijen en 3000 tekeningen bewaard gebleven – geeft de betekenis aan die deze kunstvorm voor Klimts werken heeft. Met hun uitstekende kwaliteit behoren de tekeningen tot de grootste artistieke prestaties in hun soort.
