Groen Berlijn: een gids langs ecologische shops, cafés en resto’s

Berlijn is koploper op het vlak van duurzaam ondernemen en het aanbod groene initiatieven in de stad is groot. Geen idee welke zero waste bar te bezoeken? De wandelingen van GreenMe Berlin nemen je mee op stap per buurt, of thema. Wij boekten een tour door het opkomende Neukölln.

Geen twee wijken in Berlijn zijn hetzelfde. De centraal gelegen, geschiedenisrijke buurt Mitte heeft een ander gezicht dan het alternatieve, multiculturele Kreuzberg of het jonge, industriële Friedrichshain. Maar wat elke buurt gemeen heeft, is dat er Berlijnse ondernemers wonen die met hun supermarkt, koffiebar of stadsmoestuin bewust ingaan tegen de norm, de status quo, het systeem. Die rebelse houding is deel van het DNA van de stad sinds de muur tussen Oost- en West-Berlijn gesloopt werd in 1989. Heel wat gedreven, creatieve mensen omarmden die herwonnen vrijheid en gingen aan het experimenteren met de vele lege panden die in de stad te vinden waren.

De voorbije dertig jaar is er in Berlijn heel wat veranderd, maar de ‘alles is mogelijk als je maar probeert’-mentaliteit bleef een constante en zorgde, onder meer, voor een golf aan groene initiatieven. ‘Vegan cafés, shops met eerlijke, duurzaam gemaakte kleren, ecologische hotels: Berlijners wachten niet tot ze een duurzaamheidspremie van de overheid krijgen om te ondernemen’, zegt Claudi Sult, die het platform GreenMe Berlin oprichtte. ‘Heel wat initiatieven ontstaan bottom-up, vanuit de buik van de samenleving. Gewoon omdat een aantal enthousiastelingen samenkomen en beslissen: dit heeft onze stad nodig.’

De ultieme eco-gids

Wat de stad volgens Claudi Sult nog nodig had, was een overzichtelijk platform waarop alle groene initiatieven van de stad te vinden waren. In 2016 stampte ze daarom de organisatie GreenMe Berlin uit de grond. ‘Ik wou alle mogelijke Berlijnse projecten, shops en producenten in kaart brengen die ecologie hoog in het vaandel dragen. Van de beste duurzame eetadressen tot ethische ontwerpers en stadstuinen die getransformeerd worden tot nieuwe gemeenschapsplekken waar de natuur centraal staat.’

Met gegidste wandelingen, een interactieve stadskaart die steeds aangevuld wordt, podcasts met interessante ondernemers en downloadbare minigidsen wil GreenMe Berlin de ultieme ecogids zijn voor geïnteresseerde reizigers en locals, zonder hen te willen bekeren tot groene activisten. ‘Wat we doen moet in de eerste plaats interessant en plezant zijn’, zegt Sult, die we ontmoeten bij Back to the Roots, een bar in de wijk Kreuzberg waar enkel verse, coldpressed sappen en drankjes op basis van notenmelk op het menu staan. ‘Inspanningen om de wereld duurzamer te maken, betekenen vaak dat heel wat leuke zaken ingeperkt worden. Je mag geen vlees meer eten, je mag niet meer vliegen. Maar reizen moet fun blijven. Op reis wil je nieuwe dingen proberen, geïnspireerd raken. De plekken die wij in de kijker zetten, schreeuwen niet van de daken dat ze ecologisch zijn. Ze trekken je in de eerste plaats aan omdat ze mooie, hippe of lekkere dingen produceren, die bovendien duurzaam gemaakt zijn. Neem een café als Back to the Roots, een vaste stop op onze wandelingen door Kreuzberg. Alle sappen en drankjes hier worden verrijkt met superfoods of geconcentreerde poeders gemaakt van kruiden en planten, met als doel je algemeen welzijn te versterken, of specifieke lichamelijke problemen te verzachten zoals vermoeidheid, of een gevoelige maag. De kracht van wat de natuur te bieden heeft, is de rode draad op de menukaart. Toch komen klanten hier vooral naartoe omdat dat sapje op basis van peer, venkel, salie en limoen zo onweerstaanbaar lekker is. En zo kent Berlijn honderden hippe adressen, die toevallig ook groen zijn.’

Privétours of publieke wandelingen zijn de specialiteit van GreenMe Berlin en worden georganiseerd per buurt, of volgens een bepaald thema zoals mode of eten. Hieronder vind je enkele haltes die je aandoet op een tour door de opkomende, multi-etnische wijk Neukölln, gelegen ten zuidoosten van het stadscentrum.

greenmeberlin.com

1. Bichou

De Franse Marion en Duitser Thomas zijn een koppel en baten samen Bichou uit, een charmante bistro met eenvoudige Franse gerechten, denk quiches, brioches, coq au vin op grootmoeders wijze en tarte tatin als dessert. ‘Alle gerechten zijn biologisch, maar niet vegan of vegetarisch, want dat zou niet typisch Frans zijn’, lacht Marion. ‘Ingrediënten kopen we rechtstreeks bij leveranciers om de hoek en restjes voedsel smijten we niet weg. De schil van uitgeperste citroenen wordt gepekeld en vervolgens geserveerd als dressing tussen een sandwich of in een tajine. De niet verkochte brioches van vandaag worden morgen gevuld met een smeuïge amandelcrème en als dessert verkocht. We zijn geen zero waste restaurant, maar produceren ook niet meer dan één vuilniszak per maand, wat niet slecht is voor een horecazaak.’

Schönstedtstrasse 14. bichou.de

2. Prinzessinnengärten #2

Vlak naast een verlaten kerkhof waarvan de grafstenen niet langer onderhouden worden, opende in juli 2018 een nieuwe, tweede locatie van Berlijns bekende gemeenschapstuin Prinzessinnengärten (de eerste opende in 2009 aan Moritzplatz in Kreuzberg). De tuin wordt onderhouden door buurtbewoners, die er in ruil groenten en fruit mogen oogsten, maar is tegelijk ook een plek om te leren. Er worden verschillende ecogeoriënteerde workshops georganiseerd, zoals kooklessen met ingrediënten uit de tuin of cursussen zaadjes planten. Daarnaast is er ook een café.

Hermannstrasse 99-105. prinzessinnengarten.net/kollektiv/

3. Shio

De Australische Kate Pinkstone studeerde modeontwerp maar kreeg een afkeer van het klassieke modesysteem toen ze in Australië voor een groot label werkte. ‘Ik werd intriest van de massa kleren die ik zag toekomen vanuit China en Indonesië, waar de collecties geproduceerd werden en ik vervolgens kwaliteitscontrole op moest doen. Alles zat in plastic verpakkingen en ik had geen idee wie al die jurken en truien in elkaar had gestoken. Dat voelde niet goed en heeft me uiteindelijk overtuigd om mijn eigen koers te varen. Ik verhuisde naar Berlijn, omdat hier heel wat duurzame modelabels bestaan, en acht jaar geleden richtte ik Shio op.’ Shio is een slow fashion merk, deels voor mannen maar vooral voor vrouwen, met tijdloze en alledaagse stuks gemaakt van ecolinnen of organisch katoen. Met de lijn Shio Upcycled verkoopt de ontwerpster bovendien unieke tweedehandsstuks waarvan ze de pasvorm aanpast in haar naaistudio, die achterin haar shop ligt. ‘Ik wil traag groeien en absoluut vermijden dat ik ga overproduceren en met een stock kom te zitten die ik aan gekke soldenprijzen moet verkopen’, aldus Kate.

Weichselstrasse 59. shiostore.com

4. Isla Coffee Berlin

Isla Coffee Berlin is meer dan een koffiebar met uitstekende koffie en een verrassend ontbijt- en lunchmenu. Het is een zero waste café waar eigenaar Peter Duncan een eigen systeem bedacht om verspilling van voedsel, water en afval tegen te gaan. Zo komen alle ingrediënten van de eetkaart rechtstreeks en zonder verpakking van lokale marktkramers en leveranciers. Koffie wordt geserveerd in kopjes van het merk Kaffeeform, dat stijlvolle koffiekoppen maakt van gebruikt koffiegruis en andere hernieuwbare, plantaardige materialen. En onder het motto ’te goed om weg te gooien’ worden bij Isla Coffee alle keukenrestjes herbruikt. Van de droge korstuiteinden van zuurdesembrood wordt een crumble gemaakt, die heerlijk smaakt bovenop een pittige bonensalade met gepekelde citrusdessing. Overschot van gestoomde melk, die gebruikt wordt in latte’s en cappuccino’s, wordt dan weer omgetoverd tot verse ricotta en broodpudding. Uiteraard bestaat het hele interieur uit duurzaam gemaakte of gerecycleerde meubels. Dat de bescheiden uitbater op zijn sociale mediakanalen en in reallife amper uitpakt met zijn circulaire aanpak, is zonde.

Hermannstrasse 37. facebook.com/Islacoffeeberlin

5. Café Botanico

Een restaurant waarvan de menukaart wordt bepaald door wat de moestuin die dag te bieden heeft. Dat is het concept achter Café Botanico, dat gerund wordt door Martin Höfft, die van opleiding geograaf en sociaal wetenschapper is. ‘De tuin is duizend vierkante meter groot en telt tweehonderd planten-, fruit- en groentensoorten, waarvan de meeste eetbaar zijn. Voor het onderhoud ervan volg ik de principes van permacultuur, wat erop neerkomt dat je de natuur grotendeels zijn gang laat gaan en je geen onkruid gaat wieden of ingrijpt met pesticides. De rijke variatie aan smaken die dat oplevert, proeven gasten op hun bord. Toch zijn we geen vegetarisch restaurant. Om de tuin niet onder zware druk te zetten, vullen we de gerechten aan met ingrediënten zoals vlees en melk, die we bij lokale producenten kopen.’ De tuin is apart te bezichtigen, maar een restaurantbezoek maakt de ervaring compleet en de salade op basis van wilde kruiden en eetbare planten is een fris voorgerecht dat je geproefd wilt hebben.

Richardstrasse 100. cafe-botanico.de

6. Tempelhof

Ooit een van de eerste luchthavens van Berlijn is sinds 2010 de grootste groene zone van de stad. Een petitie met meer dan 100.000 handtekeningen van Berlijners zorgde ervoor dat de verlaten luchthaven niet volgebouwd werd met appartementsblokken, maar de ideale plek werd voor een picknick, jogsessie of een namiddag vliegeren in de stad. Pik onderweg naar Tempelhof een ijsje mee bij Mos Eisley, een organische, artisanale ijszaak met lekkere vegan smaken, zoals chocoladesorbet.

gruen-berlin.de/en/tempelhofer-feld, facebook.com/GelateriaMosEisley

7. Brammibal donuts

Verse vegan donuts, in allerlei kleuren en smaken, die verkocht worden in een bar met terras, gelegen langs het gezellige Landwehr kanaal, zegt dat genoeg?

Maybachufer 8. brammibalsdonuts.com