28 steden voor boekenliefhebbers

JK Rowling (Harry Potter), Muriel Spark, Kate Atkinson, Ian Rankin, Sir Walter Scott, Robert Louis Stevenson en Arthur Conan Doyle (Sherlock Holmes): ze komen allemaal uit Edinburgh. Dat zou al genoeg reden zijn om Edinburgh een literaire stad te noemen, maar in deze Schotse stad vindt ieder jaar in augustus ook nog het grootste literatuurfestival ter wereld – Edinburgh International Book Festival – plaats.

Maar dat is nog niet alles: Edinburgh telt meer dan vijftig grotere en kleinere boekwinkels waar je uren kan ronddwalen, iedere dag kan je wel ergens in de stad terecht voor een lezing of andere literaire happening en voor nog meer boekenplezier kan je het Writers’ Museum of het Scottish Poetry Library bezoeken. Nog meer redenen? Hier vind je ze.

Nergens ter wereld worden zoveel Spaanstalige boeken geprint als in Barcelona. Tegelijkertijd is de stad het centrum van de Catalaanse taal. Het hele jaar door worden er tal van literaire evenementen georganiseerd met als hoogtepunten de ‘dag van de boeken en rozen’ op 23 april en de Catalaanse boekenweek.

Boeken als De schaduw van de wind van Carlos Ruiz Zafón, Homage to Catalonia van George Orwell en De stad der wonderen van Eduardo Mendoza spelen zich af in Barcelona. Ook werden er heel wat bekende schrijvers geboren: Eduardo Mendoza, Jacint Verdaguer (1845 – 1902), Mercè Rodoreda (1908 – 1983), Manuel Vázquez Montalbán (1939 – 2003) en Carlos Ruiz Zafón om maar een paar namen te noemen. Meer redenen waarom Barcelona een literaire stad is vind je hier.

In Dublin kom je overal plaatsen en gebouwen tegen die verbonden zijn met de rijke literaire historie van de stad. Je kan er deelnemen aan een groot aantal literaire wandelingen in het spoor van een Ierse schrijver zoals Oscar Wilde, Bram Stoker, Brendan Behan of James Joyce. Je kan er bijvoorbeeld het James Joyce Center, het Yeats Memorial Building, de Yeats Society, het Dublin Writers’ Museum en de National Library of Ireland bezoeken. Niet te missen is natuurlijk ook de Trinity College Library met het wereldberoemde Book of Kells.

Literaire evenementen zijn er het hele jaar door. Enkele voorbeelden: Poetry Now, Seachtain na Gaeilge, Dublin Writers’ Festival, Bloomsweek, Mountains to Sea en het Children’s Book Festival. Nog meer literaire redenen om Dublin te bezoeken lees je hier.

Dunedin is het centrum van de Kai, een volk bij wie het mondeling voorvertellen van verhalen en legenden een belangrijke rol spelen. Vanaf de tweede helft, toen er immigranten uit Schotland kwamen, raakte die cultuur vermengd met de Schotse literatuur van onder andere Robert Burns, van wie nu een groot standbeeld in het centrum van de stad te vinden is.

Veel van de bekende Nieuw-Zeelandse schrijvers zoals Thomas Bracken, Charles Brasch, Janet Frame en Hone Tuwhare hebben in Dunedin gewoond. Dunedin telt bovendien een groot aantal uitgeverijen en bibliotheken en organiseert verschillende literaire evenementen zoals National Poetry Day celebrations, Children’s Storylines Festival en de Robert Burns Poetry Competition. Meer redenen om Dunedin een literaire stad te noemen vind je hier.

In de muren van het Moorse Alhambra zijn Arabische gedichten en verzen uit de Koran gebeiteld. De beroemde dichter en toneelschrijver Federico García Lorca werd vlakbij Granada geboren en in een park in de stad vermoord. In dat park worden nu geregeld evenementen georganiseerd om het werk van de dichter levend te houden. Ook aandacht voor de dichter is er in het Centro Federico García Lorca.

Verder organiseert Granada ieder jaar het belangrijkste poëziefestival in Spanje: Poesía de Granada. Je kan er deelnemen aan literaire wandelingen of rondstruinen in een van de meer dan zeventig boekwinkels. Meer over literair Granada lees je hier.

Al sinds de Middeleeuwen is Heidelberg een stad van schrijvers en literatuur. Het hoogtepunt beleefde haar stad tijdens de periode van de Duitse Romantiek (begin 19e eeuw) waarvan Heidelberg het centrum was. Enkele bekende schrijvers die in Heidelberg woonden of wonen: Johann Wolfgang von Goethe, Clemens Brentano, Friedrich Hölderlin in het verleden en tegenwoordig Michael Buselmeier, Hilde Domin, Hubert Bar en Steven Bloom.

De universiteit van Heidelberg werd in 1386 opgericht en is daarmee de oudste universiteit in Duitsland. Veel schrijvers en nobelprijswinnaars bezochten deze universiteit en er wordt dan ook belangrijk literair onderzoek verricht. Natuurlijk vinden er ook het hele jaar door literaire evenementen plaats en worden er enkele literatuurprijzen uitgereikt waaronder de Clemens Brentano Young Authors Prize. Meer informatie over literatuurstad Heidelberg vind je hier.

Iowa City heeft zijn literaire reputatie te danken aan de University of Iowa en dan in het bijzonder aan de prestigieuze Writers’ Workshop waar de universiteit in 1936 als eerste in de VS mee begon. Meer dan 25 winnaars van de Pullitzer Price studeerden er. Enkele bekende namen: Kurt Vonnegut, Philip Roth, Robert Penn Warren, Robert Lowell, Rita Dove, Jane Smiley, Robert Hass, John Irving, Flannery O’Connor en T.C. Boyle.

Een bekend literatuurfestival is het Iowa City Book Festival in oktober. Verder ook het kinderboekenfestival One Book Two Book, het Iowa Summer Writing Festival en het Mission Creek Festival. Leuke boekwinkels zijn er ook genoeg te vinden in de stad. Vooral de onafhankelijke Prairie Lights Books is een begrip. Schrijvers als Annie Proulx, Saul Bellow, Ohran Pamuck, Seamus Heaney en Susan Sontag maakten er hun opwachting. Meer over literair Iowa City vind je hier.

Krakau staat vooral bekend om de poëzie. De romantische dichters Adam Mickiewicz en Juliusz Slowacki liggen er begraven en Czeslaw Milosz werd er geboren. Aan hem is het bekende Milosz Festival gewijd. Ook vindt in Krakau ieder jaar het Conrad Festival, genoemd naar Joseph Conrad, plaats.

Krakau staat ook bekend om de mooie bibliotheken waaronder de Jagiellonische Bibliotheek uit 1364. Enkele van de belangrijkste Poolse teksten en archieven worden hier bewaard. Ook in het Prinses Czartoryski Museum zijn belangrijke Poolse boeken te vinden. Meer over literair Krakau lees je hier.

Enkele indrukwekkende cijfers: 4 theaters, 35 openbare bibliotheken, 142 gespecialiseerde bibliotheken, 284 instituten die literatuur promoten en 2.628.810 boeken in de Nationale Bibliotheek van Slovenie. En dat allemaal in een betrekkelijk kleine stad.

En nog meer cijfers: Ljubljana is trots op de meer dan 10.000 culturele evenementen die er jaarlijks georganiseerd worden. Tien daarvan zijn internationale festivals. Niet vreemd dat de Sloveense hoofdstad zich in 2010 een jaar lang World Book Capital mocht noemen. Meer over Ljubljana lees je hier.

Ook Lviv kan indrukwekkende culturele cijfers presenteren: 45 boekwinkels, 174 bibliotheken, 54 musea, 12 cinema’s, 7 theaters, 5 culturele instellingen, 26 uitgeverijen en 86 drukkerijen. Al sinds 1586 worden er in Lviv onafgebroken boeken gedrukt. De bekendste drukker is Ivan Fedorovych, oprichter van de eerste drukkerij in de stad.

Sinds 1997 organiseert Lviv ieder jaar een internationaal literatuurfestival waar ondertussen 538 schrijvers uit 38 landen te gast waren. Meer over literatuur en Lviv lees je hier.

Niet alleen bekende schrijvers als Rolf Boldrewood, Marcus Clarke, Peter Carey, Chris Wallace-Crabbe en Dorothy Porter komen uit Melbourne, maar ook de oprichters van de Lonely Planet reisgidsen. Naar hen is het Wheeler Centre of Books, Writing and Ideas genoemd.

De University of Melbourne, opgericht in 1853 en daarmee een van de oudste universiteiten in Australie, verricht een belangrijke literaire functie. Er wordt een groot aantal schrijfcrusussen gegeven en reikt beurzen uit om schrijvers financieel bij te staan. Meer over de literaire evenementen, winkels, bibliotheken lees je hier.

Montevideo kent een lange literaire geschiedenis en is het culturele en creatieve hart van de Uruguyaanse cultuur en literatuur. Rond 1900 woonde er een belangrijke groep schrijvers waaronder José Enrique Rodó, Carlos Vaz Ferreira en Julio Herrera y Reissig. Montevideo stond in die tijd bekend als “Atenas del Plata”. Ook tegenwoordig verzamelen de belangrijkste schrijvers uit het land zich in de hoofdstad.

Verspreid door de stad liggen overal kleine boekwinkeltjes en op het strand kan je zelfs terecht in verplaatsbare bibliotheekjes. Net als in Wenen heerst er in Montevideo een echte koffiehuiscultuur. In die koffiehuizen worden ook vaak literaraire evenementen georganiseerd.

Norwich brengt al sinds de Middeleeuwen veel schrijftalent voort. Het begon al met Julian of Norwich in de 14e eeuw, Thomas Paine (een van de Founding Fathers van de VS) woonde er en Ian McEwan, Kazuo Ishiguro en Eimear McBride volgden aan de University of East Anglia een studie Creative Writing.

Norwich is een soort centrum van onafhankelijke boekwinkeltjes waaronder The Book Hive die twee keer door The Telegraph uitgeroepen werd tot “Best Small Independent Bookshop in Britain”. Norwich biedt verder onderdak aan schrijvers die elders in de wereld vervolgd worden en was de eerste “City of Refuge for threatened writers’ in Groot-Brittanie en maakt deel uit van het International Cities of Refuge Network (ICORN). Veel meer informatie over literair Norwich lees je hier.

Alan Sillitoe is de bekendste hedendaagse schrijver uit Nottingham, maar vele anderen gingen hem voor. D.H. Lawrence (Lady Chatterley’s Lover) komt uit Eastwood in de buurt van Nottingham en Amanda Whittington, John Harvey en Panya Banjoko komen er vandaan.

Nottingham is door Page 45 een belangrijk centrum voor de grafische roman. Er worden presentaties, workshops, interviews en nog veel meer georganiseerd. Meer informatie over literair Nottingham lees je hier.

Obidos is een klein, middeleeuws ommuurd stadje, maar profileert zich met het project Óbidos Literary Town toch als literair centrum. Het stadsbestuur wil de literatuur in de stad promoten met festivals, presentaties, concerten, lees- en schrijfsessies.

Obidos organiseert ook het internationale literatuurfestival Fólio. Tijdens het tien dagen durende festival komen meer dan 50 schrijvers naar Obidos en vormt het stadje het centrum van de Portugeestalige literatuur.

Literaire zwaargewichten als Franz Kafka, Max Bod, Rainer Maria Rilke, Milan Kundera en Václav Havel komen uit Praag. Bovendien telt geen enkel land zoveel bibliotheken per vierkante kilometer als Tsjechie. Praag neemt er 200 voor zijn rekening. Ook boekwinkels zijn er in overvloed te vinden: 130 met nieuwe boeken, rond de 60 met tweedehandsboeken en zo’n twintig literaire café’s.

Bij zoveel literaire grootheden horen ook prestigieuze literatuurfestivals zoals de International Book Fair, Literary Festival Book World Prague, het Prague Writers’ Festival, International Literature and Theatre Festival en Deti Ctete. Meer over literair Praag lees je hier.

De IJslanders zijn trots op hun taal die de afgelopen duizend jaar amper veranderd is. Daardoor kunnen de IJslanders nu nog altijd teksten uit de Middeleeuwen lezen. Twee belangrijke IJslandse boeken uit de Middeleeuwen worden nu nog veel gelezen en hebben een belangrijke invloed gehad op de hedendaagse literatuur: Íslendingasögur en de Edda.

Rejkjavik is het centrum van de IJslandse cultuur. Vrijwel alle culturele instellingen liggen in de hoofdstad en de meeste festivals vinden daar plaats. Dat geldt bijvoorbeeld voor het Reykjavík International Literature Festival en het Winter Lights Festival. Nog meer over de literaire activiteiten in Rejkjavik lies je hier.

Tartu is met 97.000 inwoners na de hoofdstad Tallinn de grootste stad in Estland en heeft met het project “Tartu 2030” grote literaire ambities voor de toekomst. In 2030 is het namelijk duizend jaar geleden dat Turtu voor het eerst werd vermeld in de kronieken over Kievan Rus, een federatie van Oost-Slavische volkeren.

In Tartu ligt de oudste en meest gerenommeerde universiteit in het land. De universiteit van Tartu telt 18.000 studenten en werd in 1632 opgericht. Studies als literatuur en etnologie, kunst, Estse folklore en theaterwetenschappen nemen er een belangrijke plaats in. Meer over literair Tartu lees je hier.

Vladimir Ilyich Ulyanov-Lenin werd in 1870 in deze stad die toen nog Simbarsk heette geboren. Ter ere van hem werd de naam veranderd in Ulyanovsk. Lenin schreef verschillende boeken en teksten waarin hij zijn politieke ideeen uiteenzette. Vier musea en historische huizen herinneren aan de revolutionair.

Ulyanovsk bracht nog een andere belangrijke schrijver voort: Ivan Goncharov, vooral bekend van zijn roman Oblomov. Sinds 2012 heeft Ulyanovsk een museum gewijd aan de schrijver. Bovendien viert de stad ieder jaar het Oblomov Festival. De derde belangrijke nazaat ten slotte is Nikolai Karamzin die wordt gezien als de nationale geschiedschrijver. Het boekpaleis Karamzinskaya eert deze belangrijke figuur. Meer over Ulyanovsk en zijn plaats in de Russische literatuur lees je hier.

In Bagdag ligt het uit de achtste eeuw stammende Bayt al-Hikma (Huis der Wijsheid) met belangrijke manuscipten en boeken in verschillende talen waaronder Arabisch, Farsi en Grieks. De in de 10e eeuw in Bagdad geboren dichter Abu Al Tayeb Al Mutanabbi wordt algemeen gezien als een van de belangrijkste Arabische dichters aller tijden.

Er komen meer belangrijke dichters uit Bagdad: de drie wijze mannen van de hedendaagse poëzie: Jamil Sidqi al-Zahawi (1863-1936), Ma’ruf bin Abdul Ghani al Rusafi (1875-1945) en Muhammad Mahdi Al-Jawahiri (1899-1997) en de dichteres Nazik Al-Malaika (1923-2007). Het Iraqi House of Poetry probeert onder andere met poëziewedstrijden jonge dichters te ondersteunen. Meer over Bagdad als literatuurstad lees je hier.

De Zuid-Koreaanse stad Bucheon telt maar liefst 529 uitgeverijen en daarnaast een rits aan bibliotheken en talloze literaire programma’s voor studenten. De voorlopers van de nieuwe gedichtenbeweging aan het begin van de twintigste eeuw – Byun Yeongro en Chong Chi-Yong – kwamen bovendien uit Bucheon. Enkele belangrijke literaire festivals die er plaatsvinden zijn het Bucheon International Comics Festival en het Pearl Buck Festival. Meer over Bucheon als literatuurstad lees je hier.

De Zuid-Afrikaanse stad Durban werd gebouwd rond kennis en leren. De universiteit KwaZulu-Natal is bijvoorbeeld een van de beste in het land. Ieder jaar worden er vier belangrijke culturele evenementen georganiseerd waaronder het Time of the Write Literary Festival, een initiatief van dichter Breyten Breytenbach.

Door de jaren heen is Durban de woonplaats geweest van een groot aantal schrijvers waaronder Luthuli (de eerste Afrikaanse nobelprijswinnaar), Alan Paton, Bessie Head, Gandhi, Mandela en de Dhlomo’s. Meer over Durban als literatuurstad lees je hier.

Lillehammer en literatuur hebben samen al een hele lange geschiedenis. De Saga van Haakon Haakonarson stamt al uit 1260. Vanaf 1827 werd Lillehammer een bloeiend cultureel centrum waar vele artiesten en schrijvers zich vestigden.

Tegenwoordig is Lillehammer gaststad van het grootste literatuurfestival in Scandinavie: Norwegian Festival of Literature. Meer over Lillehammer als literatuurstad lees je hier.

Manchester is de geboorteplaats van de industriele revolutie die veel veranderingen met zich meebracht. Literatuur is altijd een drijvende kracht achter veranderingen geweest. Manchester kent een bloeiende gemeenschap van schrijvers, vertalers en redacteuren.

Sinds 2006 organiseert Manchester een literair festival dat zich richt op hedendaagse literatuur. Meer over Manchester als literatuurstad lees je hier.

Milaan is en was de thuisstad van een hele reeks bekende schrijvers. Bonvesin de la Riva, Beccaria, Porta, Parini, Alessandro Manzoni, Eco en Testori om er een paar te noemen. Andere schrijvers zoals Stendhal, Shelley, Wilde, Kafka en Sebald brachten een ode aan Milaan in hun boeken.

In Milaan liggen meer dan tweehonderd bibliotheken met in totaal bijna anderhalf miljoen boeken. De stad organiseert ook geregeld literatuurfestivals waaronder Bookcity Milan. Meer over Milaan als literatuurstad lees je hier.

Quebec City heeft een netwerk van 25 bibliotheken waar de inwoners gratis gebruik van mogen maken. Verder telt de stad zo’n honderd boekverkopers, uitgeverijen en literaire organisaties en wonen er nog eens zo’n tweehonderd schrijvers.

Quebec City organiseert acht literaire festivals per jaar en is een voorloper op het vlak van de digitalisering van boeken. De hoofdvestiging van De Marque, de Franse leider van de distributie van e-books, ligt bijvoorbeeld in deze stad. Meer over Quebec City als literatuurstad lees je hier.

Seattle is niet alleen een bruisende technologiestad waar bedrijven als Microsoft en Amazon hun hoofdvestiging hebben, er is ook een grote literaire gemeenschap.

Seattle biedt beginnende schrijvers veel kansen om hun werk tijdens zo’n vijfhonderd evenementen per jaar te presenteren. Meer over Seattle als literatuurstad lees je hier.

De literaire geschiedenis van Utrecht gaat terug tot 1300 en in 1473 werd het eerste boek in de Noordelijke Nederlanden in Utrecht gedrukt. De in 1636 opgerichte universiteit bracht filosofen als Hegel, Descartes en Locke naar Utrecht en de dichteres Anna Maria Schuurman die aan de Utrechtse universiteit studeerde was de eerste vrouwelijke studente in Europa.

Honderden schrijvers, dichters en journalisten wonen in Utrecht en er vindt ieder jaar een groot aantal literaire festivals plaats. Uniek in Utrecht is bovendien het nooit eindigende gedicht Letters van Utrecht. Meer over Utrecht als literatuurstad lees je hier.