Braziliaanse savanne verdwijnt in alarmerend tempo

Sinds begin 2021 hebben meer dan vijftigduizend branden de Braziliaanse Cerrado, een uniek savannegebied, geteisterd en bijna 4000 vierkante kilometer land verwoest. De Europese Unie heeft de sleutel in handen om de teloorgang van het gebied te helpen stoppen, zegt het Wereldnatuurfonds.

Brazilië is vooral bekend voor het Amazonewoud, maar ook de Cerrado is een enorm en ecologisch cruciaal gebied. Het beslaat 20 procent van het Braziliaanse grondgebied, herbergt een uitzonderlijke biodiversiteit en voorziet miljoenen Brazilianen van water.

De Braziliaanse Cerrado levert door zijn rijke natuur veel diensten aan de bevolking. Het wordt vaak een ‘omgekeerd bos’ genoemd, vanwege de grote hoeveelheden CO2 die via de diepe wortels van de planten onder de grond worden opgeslagen. Het is ook een cruciaal gebied voor de watervoorraden: acht van de twaalf grote rivierbekkens van Brazilië hebben hun bronnen in de regio. Ook de Pantanal, het grootste moerasgebied ter wereld, wordt bevoorraad vanuit de Cerrado. En negen op de tien Brazilianen gebruiken elektriciteit die wordt opgewekt met water uit de Cerrado.

Maar het gebied is ook de grootste leverancier van soja aan de Europese Unie. De savanne verdwijnt aan sneltempo om plaats te maken voor weiden en monoculturen van sojabonen: tussen januari en augustus van dit jaar alleen al werd in totaal 3.774 vierkante kilometer – meer dan een kwart van de oppervlakte van Vlaanderen – omgevormd tot landbouwgrond. Dat is een stijging met een kwart ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.

De monoculturen maken het gebied droger en veel kwetsbaarder voor branden. Daarbij komen nog branden die bedoeld zijn om legaal en illegaal ontgonnen land vrij te maken. In de afgelopen 9 maanden zijn in totaal meer dan vijftigduizend branden geregistreerd, in augustus alleen al meer dan vijftienduizend. Dat is 48 procent meer dan in augustus van vorig jaar.

Volgens het Wereldnatuurfonds (WWF) moet die vernietiging dringend gestopt worden. Dat kan met een sterke Europese wetgeving tegen de omvorming van natuurlijke ecosystemen en geïmporteerde ontbossing, zegt het WWF. Soja is het minst duurzame voedsel dat Europa importeert wat betreft ontbossing en vernietiging van natuurgebieden. Het wordt voornamelijk gebruikt om varkens, kippen en melkkoeien te voederen. Volgens het WWF komt bijna een kwart (23 procent) van de sojabonen die uit Latijns-Amerika worden geïmporteerd uit de Cerrado.

Een voorstel van de Commissie voor een nieuwe Europese ontbossingswet wordt verwacht voor het einde van het jaar. Volgens de laatste informatie zal die enkel betrekking hebben op bossen. Maar volgens het WWF is het essentieel dat ook savannes en andere ecosystemen niet verwaarloosd worden.