Bouw dammencomplex in Kenia bedreigt miljoen gnoes

Als de plannen voor de bouw van zeven nieuwe dammen in de rivier Mara in Kenia worden doorgezet, betekent dat een ramp voor de iconische Serengeti, en voor de gnoes, flamingo’s en zebra’s die er leven.

Volgens Eric Wolanski van de James Cook University in Australië is met de uitvoering van het dammencomplex een ‘ramp in de maak’. De specialist in de wisselwerking tussen water en ecosystemen luidde de alarmklok in het wetenschappelijke tijdschriftOryx.

In het artikel ‘The Serengeti will die if Kenya dams the Mara River‘ waarschuwt hij samen met verantwoordelijken van de organisatie van de Nationale Parken in Tanzania voor het voortbestaan van de wereldberoemde Serengeti als Kenia de dammen in de rivier Mara ook effectief gaat bouwen.

De Serengeti (afgeleid van de taal van de Masai) of ‘Eindeloze vlaktes’ zijn savannes en boslandschappen in het noorden van Tanzania en het zuiden van Kenia. Het gebied heeft een totale oppervlakte van 30.000 vierkante kilometer, tachtig procent ligt in Tanzania.

300 liter water per seconde

De Serengeti is beroemd om de jaarlijkse migratie van ongeveer twee miljoen dieren zoals gnoes en zebra’s. Elk jaar rond oktober vertrekken deze planteneters voor de droogte vanuit de noordelijke heuvels naar de zuidelijke vlaktes, waar ze de Mararivier oversteken. Na de regens rond april gaan ze terug via een westelijke omweg. Dit verschijnsel wordt een cirkelvormige migratie genoemd.

‘De Serengeti zijn sterk afhankelijk van het water van de Mara’, zegt Wolanski. ‘Als de dammen worden gebouwd, zal er onvoldoende water zijn om het ecosysteem te ondersteunen tijdens een droog jaar.’

Volgens de onderzoeker zit de bouw van de zeven dammen in de planningsfase. ‘De voorgestelde Norera-dam zou dertig kilometer stroomopwaarts van de Serengeti komen. De dam zou nog slechts een derde van het water doorlaten dat nodig is om de omgeving intact te houden, namelijk 300 liter per seconde.’

‘Bovendien zou het doorgelaten water ook gebruikt worden voor irrigatie, nog voor het de Serengeti bereikt. Als die dam wordt gebouwd, zal het Serengeti-ecosysteem bijna zeker uiteenvallen tijdens de eerste grote droogte’, zegt Wolanski.

Gnoes en flamingo’s bedreigd

Als de 1,2 miljoen gnoes tijdens de migratie de Mara niet kunnen gebruiken, zou dat volgens Wolanski’s modellen ertoe leiden dat tijdens een droog jaar tachtig procent van de populatie zou sterven.

Ook de broedplaatsen van de kleine flamingo rond het Natronmeer in Tanzania zullen onder druk komen te staan door de bouw van de dammen. Drie vierde van de populatie van de kleine flamingo in Afrika wordt hier geboren.

De bouw van de dammen zal Kenia van meer waterkrachtenergie voorzien en lokale landbouwers het hele jaar door water geven voor irrigatie.

Wolanski vindt echter dat de plannen Kenia alle economische voordelen geven en Tanzania opzadelen met de milieuproblemen. De dammen worden weliswaar gebouwd in Kenia, maar de Mara stroomt verder naar Tanzania en het Nationaal Park Serengeti.

Redden we de oogst of het milieu?

‘In een jaar van droogte zal een Keniaanse operator ofwel water moeten vrijgeven om de Serengeti te redden en zo de oogst in Kenia vernielen, ofwel het water voor irrigatie in Kenia bewaren en dus de Serengeti doden. Dit wordt een lokale politieke beslissing waar Tanzania geen inspraak in heeft.’

Wolanski beweert dat hij echt niet overdrijft als hij zegt dat een internationale inspanning nodig is om de Serengeti te redden.

‘Tanzania moet betrokken worden als een gelijke partner. Als dat niet mogelijk is, moet de financiering voor de dammen worden stopgezet’ concludeert hij.