Wat lokt ons alsmaar opnieuw naar de bergen? Onze redacteur trok naar de Italiaanse regio Zuid-Tirol voor een ‘instapklare’ hikingtrip in de Dolomieten, waar hij vier dagen lang hoogtemeters bijeensprokkelde bij adembenemende uitzichten.
Ik knoop mijn veters nog een tweede maal voor ik de frisse ochtendlucht tegemoet loop. De enige wolken blaas ik zelf met mijn adem. September is de ideale periode om te hiken, wordt me verteld door de gids die onze groep zal begeleiden. Toch hebben we geluk gehad: de sneeuwbui die zich de voorbije week over de Dolomieten heeft uitgestrooid toont haar laatste sporen. Koeien grazen in de al even bevlekte velden.
Het was pijnlijk om vast te stellen hoe vaak ik bezorgde blikken kreeg wanneer ik tegen vrienden of familie vertelde over mijn meerdaagse hikingtrip in de Dolomieten. Zelfs wanneer ik benadrukte dat de Dolorama-weg verpakt wordt als een route voor ‘beginners met een basisconditie’. De komende vier dagen wachten me 61 kilometer en 2356 meter hoogteverschil in vier etappes: een mooie uitdaging voor iemand die niet noodzakelijk uitblinkt in sport. Ergens in de verte, verstopt achter sparren en bergtoppen, ligt onze eindbestemming.
‘Het verleden is dalwaarts, de toekomst bergopwaarts’, las ik op weg hiernaartoe in Paolo Cognetti’s bestseller De acht bergen. Ik ben klaar voor een tijdreis.
De Dolomieten in een notendop
– Bergketen die deel uitmaakt van de Zuidelijke Kalkalpen en die verspreid is over vijf Italiaanse provincies.
– De bergketen ontstond meer dan 200 miljoen jaar geleden.
– De Dolorama-route is een vierdaagse langeafstands-wandeling door het gedeelte in Zuid-Tirol, van de Rodenecker-Lüsner Alm tot aan Lajen.
– Vergis je niet: Zuid-Tirol ligt wel degelijk in Italië, en niet in Oostenrijk. Wel wordt er in de regio behalve Italiaans ook Duits gesproken, wat verklaart waarom elke berg en elk verblijf in beide talen een geheel eigen naam hebben.
– Het hoogste punt op de route ligt op 2341 meter.
Traag naar de hemel
De eerste etappe is meteen de pittigste, met iets meer dan 20 kilometer en 941 hoogtemeters langs bergen met gekke namen als Plose en Peitlerkofel. We starten met enkele hellingen waar een lokale kunstenaar het scheppingsverhaal in abstracte werken vertaalde. Wij weten: enkel de zevende dag is voor rust, en het is nog maar dinsdag. Wanneer we nog wat meer stijgen, passeren we een kapel die ons tegen het slechte weer zou beschermen. Hoe dichter hij bij de hemel is, hoe geloviger de wandelaar. Het is alsof de majestueuze bergtoppen ons er letterlijk op willen wijzen: er bestaat iets groters dan jullie.
Ik wil een foto van het uitzicht naar mijn lief sturen, maar mijn telefoon heeft even geen bereik. Een mens zou in zijn haastige bestaan haast vergeten dat er naast het station van Mortsel-Oude-God nog andere plekken zijn waar alle beschaving wegvalt. Het is de herinnering aan een oerkracht.
Na een stevige slotklim bereiken we onze hut voor vannacht – bergzucht is een eufemisme voor een schokkerige ademhaling. Binnen wacht de geur van dennenhout en verse knödeln ons op. Ik hoor iemand vertellen dat in deze regio ooit antinucleaire bunkers en tunnels werden gebouwd door Mussolini, maar dat die vandaag enkel nog worden gebruikt om pecorino in te rijpen. Met een hongerige maag begin ik te twijfelen: zou er dan toch een God bestaan?
Lees ook: Eten en slapen op hoog niveau: onze topadressen in het Oostenrijkse Vorarlberg
De verpletterde mens
Met uitgeruste benen starten we onze wandeling richting de Schlüterhutte, ook wel Rifugio Genova genoemd. Voor de Eerste Wereldoorlog behoorden de meeste berghutten hier aan Duitsers of Oostenrijkers toe, maar bij de opkomst van het fascisme kregen ze een Italiaanse naam toegewezen. Vandaag zijn beide namen gangbaar. In de bergen kun je zijn wie je maar wilt.
Hoewel we geografisch gezien gisteren al in de Dolomieten stapten, zullen we vandaag pas echt – volgens de geologische benadering – dolomiet onder onze zolen voelen. Het enige dat ik onthouden heb uit de lessen aardrijkskunde, is hoe de botsing van tektonische platen er miljoenen jaren geleden voor zorgde dat mensen vandaag foto’s van bergen op Instagram kunnen posten. Nu we ons op meer dan tweeduizend meter hoogte bevinden, zijn deze versteende koraalbanken vol fossielen een les in menselijke bescheidenheid. Hier leiden wij niet, maar volgen we de natuur. Hier bestaan geen effectenrekeningen of tevredenheidsenquêtes. Hier gaat het leven altijd bergop of bergaf.
Ik heb geen idee hoelang we al aan het wandelen zijn, ik probeer zo weinig mogelijk naar mijn horloge te kijken. Tijd is sowieso relatief in de bergen, schreef de Britse filosoof Robert Macfarlane al in zijn boek Mountains of the Mind. ‘Geologie daagt ons begrip van tijd expliciet uit. Het besef dat eenheden geen dagen, uren, minuten of seconden zijn, maar miljoenen jaren, verplettert het menselijke moment. Je leert dat je een stipje bent in de grotere projecten van het universum. Maar je wordt ook beloond met het besef dat je bestaat – hoe onwaarschijnlijk het ook lijkt: je bestaat.’
De panoramische zichten rijgen zich aan elkaar alsof we naar een rek vol ansichtkaarten aan het staren zijn. Van de Lüsner Alm tot de Heiligkreuzkofel: glooiende toppen omarmen ruige rotsen, uitgestrekte weides vervellen tot kilometerslange dennenbossen. Onze gids vertelt hoe een vogel genaamd de notenkraker overal zaden van dennenbomen verstopt om tijdens de winter eten te hebben. Hij vindt doorgaans zo’n tachtig procent terug, uit de rest groeien weer nieuwe bomen. Gelukkig bestaat er toch één diersoort die zijn strijd tegen de klimaatopwarming serieus neemt.
Verschillende marmotten groeten ons wanneer we aankomen bij onze nieuwe hut. Ik krijg een plastic muntje toegestopt waarmee ik twee minuten warm kan douchen. Ook al lijkt die tijd buiten de bergen verwaarloosbaar, ik koester elke seconde en elke druppel die op mijn koude lijf landt. Twee minuten lang voel ik het heel duidelijk, hoe onwaarschijnlijk het ook lijkt: ik besta.
Driedageneffect
De derde dag van de Dolorama-route start met een afdaling. In de vallei lijkt ook het dorpje Funes rustig wakker te worden. In de jaren zeventig weigerden de bewoners om een skiresort te laten bouwen en sindsdien geldt het als een voorbeeld van hoe een duurzame aanpak deze regio tegen de mens moet beschermen. De omliggende bergen worden voorzien van elektriciteit zonder dieselaggregaten en al het rioolwater wordt gezuiverd. Speciaal begeleide wandelingen moeten de aandacht voor natuurbehoud vergroten en vrijwilligers onderhouden de paden. Daarnaast zorgt de regionale keuken met hoofdzakelijk lokale producten voor de lekkerste maaltijden, zo ondervonden we de voorbije dagen.
Om van eenzelfde respect te getuigen, wandel ik in het bos zorgvuldig langs de uitstekende boomwortels. Een bewuste wandelaar wil de natuur niet op de tenen trappen. Ik merk dat ik steeds vaker aan de groep ontsnap, om even alleen op de wereld te zijn. Mijn ogen glijden over de onmetelijke rotswanden die ogen als geplooid papier. Ik hou van de stilte, de cadans van mijn voetstappen op de grond. Hoewel ik bij aankomst steeds blij ben om te kunnen rusten, treedt er tijdens het wandelen een soort automatische piloot op die maakt dat ik vooral geniet van het onderweg zijn. Er schuilt een zelfgenoegzaamheid in weten dat je al bergen hebt verzet.
Hier bestaan geen effectenrekeningen of tevredenheidsenquêtes. Hier gaat het leven altijd bergop of bergaf.
Het zogenaamde driedageneffect begint daarnaast ook op te treden, waarbij wandelaars vanaf de derde dag op een trektocht opnieuw kwalitatiever zouden denken en scherpere zintuigen ontwikkelen – noem het een mentale vaatwasmachine waarbij de natuur als Dreft Platinum optreedt. Ik merk op hoe het zonlicht zich op de bergwanden neerlegt, hoe de berglucht ruikt, hoe mijn lichaam instant start met opladen wanneer ik mijn wandelschoenen uitschop.
De Duitse barvrouw van de Raschötzhütte vertelt bij enkele glazen zelfgebrouwen alcohol hoe ze tijdens haar hikingtrip in Zuid-Tirol verliefd werd op de Italiaanse uitbater van de herberg. Sindsdien kent haar leven meer pieken dan dalen. Ook ik voel vlinders in mijn buik, maar ik vermoed dat het de limoncello is.
Naar het verleden
Het is nog donker wanneer ik met twee mensen uit mijn hikinggroep richting Ausserraschötz wandel, een uitzichtpunt vlak bij onze herberg. De ochtend kleurt met oranje en rode vlammen het zwart uit de hemel. Dit is de laatste keer dat we alleen de bergen als gezelschap zullen hebben.
Een veld vol gestapelde stenen kondigt aan dat we niet de enigen waren die de weg huiswaarts vonden. Stap per stap daalt de realiteit in: beneden wacht het verleden. Daar zijn we niet langer wandelaars met alle tijd, maar opnieuw mensen die vloeken omdat onze trein tijdens het ochtendlijke pendelen vertraging heeft. We weten nu: er bestaat een plek tussen hemel en aarde waar ze verse pasta en Kaiserschmarren serveren. Terugkeren zal onvermijdelijk zijn. Dat hebben niet wij, maar iets groters dan wijzelf bepaald.
DE DOLORAMAROUTE
Dag 1: 20,4 kilometer
Start van de trip na een overnachting in de Oberhauser Hütte, een comfortabel berghotelletje met verfijnde keuken en panoramische buitensauna. Aankomst na ongeveer 6,5 uur in de Maurerberghütte, een charmante houten chalet met afzonderlijke kamers. Serveert heerlijke verse pastabereidingen.
Stijgen: 941meter.
Dalen: 556 meter.
Dag 2: 14,7 kilometer
Aankomst na ongeveer 4 uur en 45 minuten in de Schlüterhütte, de meest rustieke accommodatie van deze tocht. Optie voor zowel afzonderlijke kamers als slaapzaal. Heerlijk vullende en authentieke bergkeuken.
Stijgen: 718 meter.
Dalen: 534 meter.
Dag 3: 16,2 kilometer
Aankomst na ongeveer 5 uur in de Raschötz Hütte, een gezellige hut nabij een prachtig panoramisch punt. Optie voor zowel afzonderlijke kamers als slaapzaal. Zowel de huisbereide maaltijden als likeuren beloven een mooie laatste avond.
Stijgen: 664 meter.
Dalen: 808 meter.
Dag 4: 9,7 kilometer
Aankomst na ongeveer 3 uur in het stadje Lajen, met maar liefst 61 kilometer in de benen.
Stijgen: 33 meter.
Dalen: 1106 meter.
HEEN EN TERUG
Met SkyAlps vlieg je rechtstreeks van Antwerpen naar Bolzano, van waaruit het nog ongeveer anderhalf uur rijden is tot aan het vertrekpunt van de Dolorama-route.
Liever met de trein? Vanuit Brussel neem je eerst een rechtstreekse Nightjet naar München Ost, vervolgens een trein naar Bolzano.
De wandelroute is niet altijd even duidelijk aangegeven (al belooft de regio dit vanaf de vroege zomer te verbeteren), dus download je best de nodige GPX-bestanden die je de weg helpen vinden. Verkies je net als wij een ervaren gids? Je vindt verschillende opties via bergfuehrer-suedtirol.it of wanderfuehrer.it
Meer over de Dolorama-route vind je op dolorama.it
Lees ook: De betoverende meren van Como tot de Dolomieten: waarom we zo van water houden
