‘Er komen barsten in de machtsrol van modemerken, maar we mogen de teugels nog niet laten vieren’

Tatiana De Wée en Ellen Haverhals van Fashion Revolution Belgium roepen iedereen op om mee vragen te stellen over de herkomst van onze kleding. ‘We zullen moeten consuminderen én eisen dat de kleding die we kopen in goede omstandigheden is gemaakt.’

504 tegen 79 stemmen. Dat was de uitslag in maart na een stemming in het Europees Parlement over ‘Corporate Due Diligence’, de zorgplicht bij bedrijven. Met andere woorden: 504 Europese parlementsleden keurden deze resolutie goed en roepen op bedrijven verantwoordelijk te stellen voor mensenrechten en het milieu in hun productieketen. En hoewel we de uiteindelijke wet nog moeten afwachten, was dit voor onder andere de mode-industrie een broodnodig lichtpunt.

Toch is dit niet het moment om achterover te leunen. Tijdens Fashion Revolution Week roepen wij daarom iedereen en masse op om mee te pleiten voor een mode-industrie die mensenrechten en milieu voorop stelt tegenover winst en groei. En daar moet iedereen zijn steentje aan bijdragen: beleidsmakers, de merken zelf en de consument.

Ramp van Rana Plaza

Rewind, 24 april 2013: in Bangladesh stort het gebouwencomplex Rana Plaza in en 1.138 kledingarbeiders komen om het leven. Het is nog altijd een van de ergste industriële rampen uit de geschiedenis en een zwarte dag voor de kledingindustrie. Maar ook al was het toen wereldnieuws, er volgden nog rampen. Zo brak er bijvoorbeeld in 2019 in Delhi nog een brand uit waarbij 43 arbeiders in een fabrieksgebouw stierven.

Er komen barsten in de machtsrol van modemerken, maar we mogen de teugels nog niet laten vieren

Al die gebeurtenissen werpen iedere keer opnieuw een licht op de wantoestanden in de modesector: de onveiligheid in de fabrieken, het gebrek aan en verbod op vakbonden om die mistoestanden aan te klagen, de lage lonen, de overuren, de merken die een oogje toeknijpen, etc.

Gelukkig wordt de druk, om verandering, nu ook op beleidsniveau opgevoerd. Want om catastrofes zoals die van 2013 te vermijden, moeten we op verschillende niveaus schakelen.

Bindende regels

Volgens een briefing van de European Parliamentary Research Service heerst al jaren het idee dat multinationals op een positieve manier moeten bijdragen aan duurzame ontwikkeling, en tegelijkertijd hun negatieve invloed op mens en aarde moeten verminderen. Die gedachte vertaalt zich echter niet naar het bedrijfsniveau zelf, waar spelers op wereldschaal enorm veel macht hebben en invloed uitoefenen. Erg ironisch, aangezien net die leiders de dans vaak ontspringen, door zich te verstoppen achter de zogenaamde corporate veil, een soort ‘doek’ dat de grenzen tussen het individu achter het bedrijf en het bedrijf zelf vervaagt, waardoor ze persoonlijke aansprakelijkheid kunnen omzeilen.

Iedereen moet zijn steentje bijdragen: beleidsmakers, de merken zelf en de consument

Bovendien blijkt uit een rapport van de World Benchmarking Alliance dat maar liefst de helft van de onderzochte bedrijven niet voldoet aan de criteria voor due diligence met betrekking tot mensenrechten. Daarnaast treft maar 1 op de 3 bedrijven in de EU maatregelen rond die zorgplicht. Daarom is er nood aan bindende regels voor bedrijven, met sancties voor zij die mensenrechten keer op keer schenden. En dat is broodnodig. Op Europees beleidsniveau begint het besef eindelijk ook door te sijpelen.

Moderne slavernij

Raphaël Glucksmann, Europees parlementslid stond al sinds zijn aanstelling in 2019 op de barricaden om moderne slavernij bij de Oeigoeren in de Chinese provincie Xinjiang aan te kaarten. De Oeigoeren, een moslimminderheid, worden er al jaren in ‘heropvoedingskampen’ ondergebracht waar ze gedwongen arbeid moeten verrichten, op bijvoorbeeld katoenplantages.

Maar 1 op 3 bedrijven in de EU treft maatregelen rond de zorgplicht.

De modewereld werd helemaal door elkaar geschud toen het nieuws uitkwam. Verschillende merken waaronder H&M, Adidas en Uniqlo gebruikten namelijk katoen van die streek in hun collecties.

Gelukkig is nu dus, dankzij de ‘Due Diligence’ resolutie, een eerste stap in de goede richting gezet om dit niet meer zomaar te laten gebeuren en merken en retailers aansprakelijk te stellen. Er komen dus barsten in hun machtspositie. Later dit jaar zal de Europese Commissie een concreet voorstel doen over due diligence voor bedrijven die zich op de Europese markt bevinden.

Toxische stoffen

De Due Diligence resolutie is breder dan alleen mensenrechten. Mensenrechten en de natuur zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Waar mensen worden uitgebuit, krijgt ook de natuur het vaak hard te verduren. Denk maar aan verontreinigde rivieren in landen als Indonesië, waarin toxische stoffen, die gebruikt worden bij bijvoorbeeld kleuringen van textiel, geloosd worden waardoor mensen op hun beurt ziek worden. Of de enorm wateropslorpende katoenteelt, die dus ook plaatsvindt in Xinjiang.

Eis voor transparantie

De tijd is dan ook gekomen om meer transparantie te eisen. Meer inzicht in wat er nu precies gebeurt in die productieketens, waar precies en in welke omstandigheden. Ook al begint het tij te keren bij beleidsmakers, we zijn er nog niet. Laat ons dan ook de teugels nu niet zomaar laten vieren. Iedereen moet een inspanning doen. De productie van kleding zal naar verwachting tegen 2030 met 81% gestegen zijn. En we zitten nu al over ons kookpunt. Consuminderen is iets dat we allemaal zullen moeten doen, alsook eisen dat de kleding die we wél kopen, in goede omstandigheden is gemaakt. Daarom stellen wij, tijdens Fashion Revolution Week, de vraag: #WhoMadeMyClothes.