De kleren maken de soap: de geheimen van de tv-stylisten

Horden meisjes probeerden twintig jaar geleden het kapsel van Rachel uit Friends na te bootsen. Zou de pony van Olivia in Thuis hetzelfde effect hebben? En is Jeanne uit DeKotmadam het evenbeeld van de Vlaamse huisvrouw? We trokken met onze vragen naar de set.

‘Zet een kind een kroon op, en hij is koning.’ Zo vat Jody Van Geert zijn vak gekscherend samen. Maar ook: ‘Een acteur die wat zwak is met zijn tekst, kan door zijn kostuum boven zichzelf uitstijgen.’

Jody Van Geert (39) heeft er ervaring mee. Acht seizoenen werkt hij al voor De Kotmadam (VTM) maar daarnaast kleedt hij ook BV’s, acteurs en actrices voor Sterren op de Dansvloer, De Kroongetuigen, de vroege K3, De Grote Sprong… En dat houdt meer in dan wat kleren en badpakken bij elkaar zoeken. Jody: ‘Zelfs de mooiste vrouwen zijn soms onzeker over hun lichaam. Een goede stylist moet een lichaam kunnen lezen. Voor De Grote Sprong bijvoorbeeld ga ik op zoek naar het badpak of de bikini waarmee ze net dat ene plekje dat ze niet willen tonen, kunnen camoufleren.’

Het personage van Jeanne ( De Kotmadam) heeft Jody niet (mee) gecreëerd, dat bestond al. De reeks is immers aan haar vierentwintigste seizoen bezig. ‘Zo’n typetje komt tot stand in samenwerking met de scenarist, de acteur, de stylist, de visagist en de kapper’, vertelt hij.

‘Jeanne is gebaseerd op mijn moeder en mijn tantes’, herinnert Katrien Devos zich, de actrice die haar gestalte geeft. ‘Volks, altijd met een propere schort voor, kleurrijk. Ik heb destijds in grote mate mee dat beeld bepaald. Ik ging met de stylist winkelen, en riep vanuit de kleedkamer: ‘O, fantastisch, twee gebloemde dingen die helemaal niet bij elkaar passen!’ De verkoopster begreep er niets van.’

Ze is vol lof over haar huidige stylist, Jody, die erover waakt dat ze er als Jeanne fris en pront blijft uitzien. Van Geert: ‘In onze hoofden is die kotmadam al jaren dezelfde, maar als je de afleveringen van 25 jaar geleden bekijkt, merk je natuurlijk dat Katrien niet meer dezelfde is. Ze is gestopt met roken, ze ziet er anders uit, en daar moet ik op inspelen. Samen zoek je naar de beste kanten, naar kleuren die flatteren, want uiteindelijk verkopen wij een droom. Maar soms ook het omgekeerde: als ze in een bepaalde aflevering triest moet zijn of tegenslag heeft, dan volstaat het dat ik haar iets in beige laat aantrekken, en ze hoeft al niets meer te zeggen.’ ( lacht)

Kastanjes uit de schaal

‘Ik steek altijd wat op van mensen met ervaring, ze durven meer. Ik merk dat vooral jonge acteurs en actrices zich vandaag, onder druk van sociale media, altijd van hun beste kant willen laten zien. Oudere acteurs hebben er geen bezwaar tegen wanneer je ze voor hun rol lelijker moet maken.

Niet zelden zijn degenen die zeuren over hun kostuum net degenen die op de set onzeker blijken. Als Katrien een opmerking maakt over haar kostuum of over de rekwisieten, dan slaat die ook ergens op. Als er kastanjes in de fruitschaal liggen, en de aflevering speelt in de lente, dan heeft zij dat gezien. Bij haar, en ook bij Marc Verstraete, die Jef speelt, kun je nooit in slaap vallen. Die staan scherp, ze zien alles en ze weten waarover ze het hebben.’

‘Ik heb veel geleerd van regisseur Ronnie Commissaris, omdat hij duidelijk is in zijn instructies, maar je tegelijk de kans geeft om je fantasie te laten werken. Over Mimi (Machteld Ramoudt, red.), de tegenspeelster van Jeanne, zei hij bijvoorbeeld: ‘Die moet altijd de mooiste bloem op het veld zijn.’ Daar kan ik mee aan de slag. Hij heeft ook eens gezegd, over een personage dat Daan Hugaert moest vertolken: ‘Het is zo iemand die je ruikt op de trein naar Brussel.’ Dat kan raar klinken, maar ik vind het veel prettiger dan dat ze zeggen: ‘Het is een man met een blauw pak en een das’, want dan stopt mijn fantasie onmiddellijk.’

Subtiel grijs

In De Kotmadam wordt gewerkt met een systeem van een week repeteren, een week opnemen. Jody: ‘Dat is een prettige manier van werken. In de repetitieweek begint het scenario te leven, dan kan een acteur een suggestie doen, bijvoorbeeld: ‘Zou het niet leuk zijn als ik net uit de douche kom?’ ’s Middags kan ik met de acteurs overlopen hoe we dat dan gaan invullen met de kostuums.

We hebben een basisgarderobe, en in functie van het script ga ik op zoek om ze aan te vullen. Dat maakt het boeiend. Katrien is ook een beetje een controlefreak, en het gebeurt dat ze in het weekend nog een mail stuurt met een kledingstuk of een accessoire dat ze nog graag zou hebben. Of dat ze iets meebrengt dat ze in haar garage heeft liggen. Wat ze daar al uit tevoorschijn heeft getoverd! Volgens mij moet dat een soort kledingwalhalla zijn.’

Om van Katrien te veranderen in kotmadam moet ze geen kroon opzetten, maar een pruik. Ronny De Potter, die de make-up doet, knoopt die pruiken zelf, haartje per haartje. Hij is al van in het prille begin betrokken bij De Kotmadam en hij laat de pruiken van Katrien mee ouder worden. Jody: ‘Het is heel subtiel, er worden wat grijze haren ingevlochten. Je zou denken dat het allemaal niet zo belangrijk is, maar als het niet klopt, valt het wel op.’

Rivaliteit

‘Series als De Kotmadam of De Kampioenen, dat is Vlaanderen, maar het moet larger than life zijn, of het is niet interessant om naar te kijken. Dat ietsje méér proberen op te zoeken, dat vind ik leuk. Natuurlijk begint alles bij het scenario en de acteurs, en zijn wij er ter ondersteuning, een radertje in het geheel.’

‘Katrien en Machteld Ramoudt, die Mimi speelt, kennen elkaar al zo lang en zijn zo op elkaar ingespeeld dat het echt een plezier is om met hen te werken. Er is bijvoorbeeld een scène waarin Mimi binnenkomt met een mantel met een vossenkraag. Wel, dan heeft Katrien de volgende dag een enorme bontmantel en -hoed aan. Die constante rivaliteit kun je met de kostuums onderstrepen.’

Een beetje psycholoog

‘Een opleiding voor wat wij doen, bestaat niet. Aan de academie kun je de richting theaterkostuum volgen, maar dat is niet hetzelfde. Om onze job te doen moet je een scenario kunnen lezen en snappen waarom een personage dit of dat doet. Je moet ook een beetje psycholoog zijn. Als een actrice bij je binnenkomt die net door haar man is bedrogen en vijf kilo is aangekomen, zit haar zelfbeeld natuurlijk in haar schoenen. Voor ze aan een rol begint, is het dan aan mij om haar mooi te maken, dan krijgt ze weer zelfvertrouwen.

Ik reis veel en ik neem alles in me op. Daar kan ik later uit putten. De stylisten naar wie ik opkijk in het buitenland, werken veel breder. De ene dag voor Vogue, de volgende voor een populaire serie. In Vlaanderen steekt men de mensen vaak in hokjes. Ik heb ook ernstige series gedaan, zonder pluimen en pailletten, maar ik schaam me zeker niet voor De Kotmadam.’

Misschien had je al gemerkt dat er iets is veranderd aan Olivia (Moora Vander Veken), maar je weet niet onmiddellijk wat. Het antwoord is: haar pony. Dat detail veranderde het losbollige studentje in een jonge vrouw die voor de klas staat.

De vrouwen achter die gedaanteverwisseling zijn Tinneke Bruyninckx, chef kostuum, en Sonja Declerck, chef make-up & kapsel. Ze werken fulltime voor Thuis en bepalen de look: kleding, haar en make-up. Tinneke: ‘Ik krijg elke dag mails van kijkers die vragen hebben over een kledingstuk dat ze hebben gezien. Ze krijgen altijd een antwoord, maar het spijtige is dat wij zo lang op voorhand werken dat het vaak kleren zijn van het vorige seizoen en ik hen niet kan helpen.’ Ook wat de kapsels betreft laten kijkers zich graag inspireren. Sonja: ‘Het grote voorbeeld was destijds Rachel uit Friends. Zij heeft echt een trend gezet. Iedereen wilde het haar van Rachel.’ Tinneke: ‘Zelfs ik heb het nog gehad, met mijn krullen, kun je je dat voorstellen? Ik was elke ochtend met mijn steiltang in de weer.’

We wandelen met Tinneke en Sonja langs de decors – de zitkamer, de dokterspraktijk, het advocatenkantoor en café De Frens, dat er zonder acteurs en belichting nogal troosteloos uitziet. Moora laat zich opmaken voor de foto. Tinneke: ‘We vinden het het leukst om een nieuw personage te mogen stylen. Zoals toen Tamara (Tine Priem, red.) in de reeks kwam. Ze werd beschreven als een kreng. Nog voor we de actrice hadden gezien, begonnen we ons al een beeld te vormen van hoe ze er moest uitzien. De kijkers moeten meteen denken: oei, wat een bitch.’

Sonja: ‘Tamara studeert schoonheidsverzorging, en dat is heel bepalend voor hoe ze eruitziet. Zij moet er altijd ‘af’ uitzien, ook al is het op het randje van ordinair. Haar nagels zijn perfect gelakt, ze komt nooit buiten zonder make-up, haar haar zit nooit in de war. Tenzij er natuurlijk iets gebeurt, een sterfgeval of problemen in de relatie, dan vereist het een andere aanpak.’ Tinneke: ‘Dan wordt niet alleen de make-up aangepast, maar krijgt ze ook minder kleurige kleren aan, en minder juwelen.’

De trui van Nancy

Ook Nancy vinden ze een plezierig personage om te stylen. ‘Foute combinaties maken, dat is zo fijn. Als je haar kleren apart zou zien, zijn dat best toffe stukken’, verzekert Tinneke. ‘Ik heb al van vriendinnen gehoord dat ze schrokken toen ze zagen dat ze dezelfde trui als Nancy hadden gekocht. Maar zij zullen die trui nooit dragen in combinatie met een bloemetjesbroek en een dikke paarse jas. Veel te schreeuwerig.

Bij de mannelijke personages kunnen ze zich minder uitleven. ‘Een bijkomend probleem,’ zegt Sonja, ‘is dat ze soms gelijktijdig in een andere reeks spelen, en dan kunnen we niet veel meer doen dan hun haar naar de andere kant kammen. Soms vereist het scenario een stoppelbaard. Die kunnen wij er niet op schminken, en omdat er niet altijd chronologisch wordt opgenomen, moet het draaischema dan aangepast worden zodat we de baard kunnen afscheren.’ Het haar van de mannen moet altijd ongeveer even lang blijven. Sonja: ‘Om de drie weken knip ik het bij, want als ze naar hun eigen kapper gaan, zet die er soms ietwat radicaal de schaar in. Als de aflevering in de winter speelt, kun je het nog opvangen met een muts, maar anders…’

Een week naar boston

Maar ook bij de vrouwen is het kapsel een delicaat punt. Simonneke blijft eeuwig en altijd trouw aan haar opgestoken haar, maar anderen willen in het echte leven al eens graag van kapsel veranderen. Sonja: ‘Dat was een tijd geleden het geval met Katrien De Ruysscher (Judith, red.). Dan puzzelen we met het schema. Ze schrijven haar dan even uit de reeks: Judith vertrekt voor een week naar Boston. Bij terugkeer kon ze dan met haar nieuwe look komen.’

Sonja: ‘Ik wou Moora (Olivia, red.) zo graag een pony knippen voor het nieuwe seizoen – ze is nu studentje af – maar ze wou er niet van weten. Ze heeft nu een haarstukje, en daar is ze heel tevreden mee. Ze komt hier binnen als Moora, en zodra ze de pony op heeft, is ze Olivia.’

Mooi verwond

Tinneke stelt een kleerkast samen voor veertig spelers. ‘Binnen hun kleerkast mogen de kleedsters en de acteurs elke dag kiezen. Van in het begin weten ze wat hun stijl is en daarbinnen mogen ze variëren. Er mag gerust iets van vorig jaar bij zijn, in het echte leven gooien we toch ook niet elk seizoen alles weg? Bij commerciële zenders wordt er meer gepusht om altijd iets nieuws aan te doen, maar dat zou voor mij onnatuurlijk aanvoelen. In maart en november ga ik naar de persvoorstelling van de nieuwe collecties, en daar maak ik mijn selectie voor het volgende seizoen. Maar dat lukt alleen voor de acteurs met een mannequinmaat. Broeken kun je niet voor andere mensen kopen, denk maar eens hoeveel jeansbroeken je zelf moet passen voor er een helemaal goed zit. Ook voor schoenen moeten ze meegaan om er even mee rond een tafel te stappen.’

Sonja moet veel minder shoppen, zij heeft een rijke verzameling make-up. ‘Om de twee weken zitten wij samen met de regisseur van het blok, de creative director en de rekwisiteur. Als er bijvoorbeeld een inbraak wordt gepleegd, overleggen we. Wordt er gevochten? Krijgt iemand een klap? Waarmee wordt er geslagen? Waar komt die wonde, hoe groot is ze, hoelang blijft ze? Dan weet ik dat ik bloed moet bestellen en extra verband. Je hebt al eens iemand die neergeschoten is, of een verbrand lijk. Dat is leuk om te doen. Het is in ieder geval leuker dan elke dag de mensen van de nieuwsdienst schminken.’