Modeweken in tijden van oorlog: wat dragen we komende herfst en winter?

Mode is relatief, dat beseffen we in tijden van crisis meer dan ooit. Maar het leven gaat door, evenals de modeweken, al stond ook daar de situatie in Oekraïne centraal, als ‘een ode aan onversaagdheid’.

Halverwege de modeweek, op een koude zondagochtend in maart, hadden we afspraak aan de luchthaven van Le Bourget, even buiten Parijs, voor de show van Balenciaga. Terwijl we stonden aan te schuiven, werden de dranghekken op het parkeerterrein omvergeblazen door een enkele windstoot. Daar was Kim Kardashian, verpakt in gele tape met het logo van het Franse luxemerk.

De zaal, een cirkelvormige hangar, was getransformeerd tot een desolaat, donker sneeuwlandschap, omringd door een glazen muur, met daarachter de toeschouwers. Op elke stoel lagen een oversized T-shirt in de kleuren van de Oekraïense vlag en een brief van Demna Gvasalia, de in Georgië geboren creatief directeur van Balenciaga. ‘De oorlog in Oekraïne,’ schreef de ontwerper, ‘heeft de wonde heropend van een trauma dat ik sinds 1993 in mij draag. Toen is precies hetzelfde gebeurd in mijn thuisland en werd ik voor altijd een vluchteling. Op een moment als dit verliest mode relevantie en bestaansrecht. De modeweek voelt als een absurditeit.’ Demna meldde dat hij erover had gedacht de show te annuleren. ‘Maar dat zou betekenen dat ik me overgaf aan het kwaad dat me al dertig jaar zoveel pijn doet.’ En dus liet hij achter al dat glas een sneeuwstorm losbarsten. Oorspronkelijk was de show bedoeld als commentaar op de opwarming van de aarde. Maar nu kreeg de set, en wat erin gebeurde, een nieuwe, nog urgentere betekenis.

De modellen strompelden door het ijs. Op hoge hakken, met een soort vuilniszakken, als vluchtelingen die in allerijl al hun bezittingen bij elkaar hadden geraapt, hun stappen vertraagd door de windmachines. Er waren lichtflitsen, van bliksem of bommen, en loeiharde, agressieve techno. De show werd afgesloten door een jongen in een geel joggingpak en Gvasalia’s muze Eliza Douglas in een hemelsblauwe jurk. ‘Deze show behoeft geen uitleg’, schreef Demna nog. ‘Dit is een ode aan onversaagdheid, aan weerstand en aan de overwinning van liefde en vrede.’

Het strafste kwartier van de modeweek was ook het minst gemakkelijke. Demna had gelijk: kleren waren even niet relevant meer. Maar we bleven er wel naar kijken: in Londen – toen het geweld nog moest uitbreken – in Milaan – toen Poetin zijn leger uitstuurde – en in Parijs – toen de horror van de situatie in Oekraïne heel erg duidelijk werd.

Wat in feite een feest had moeten worden, het eerste min of meer volwaardige modeseizoen sinds het uitbreken van de pandemie, werd gereduceerd tot een moreel dilemma. Want wat was voor de modesector en voor journalisten die beroepshalve de modesector verslaan de juiste manier om om te gaan met de oorlog?

Hoe reageer je als modelabel of ontwerper op een humanitair drama zonder hypocriet over te komen? Demna Gvasalia, bijvoorbeeld, is dan wel zelf vluchteling geweest, maar uiteindelijk dient de show toch vooral om de dure kleren van zijn werkgever te verkopen. Is het oké om menselijk leed te gebruiken voor commerciële doeleinden? Of gaat het toch vooral om de ultieme boodschap: stop de oorlog, steun de burgers van Oekraïne?

Voor de show van Balenciaga klonk er kritiek op het zogezegde stilzwijgen van de ‘frivole’ modesector. Dat was niet helemaal terecht. Op de front row schoten editors en influencers in actie: ze droegen outfits in geel en blauw, of plaatsten links naar hulporganisaties op hun sociale media. Als je honderdduizenden of miljoenen volgers hebt, is dat – hopelijk – geen futiele geste.

Giorgio Armani was, net als in tijden van covid, de eerste ontwerper die reageerde op de crisis. Hij liet zijn show in Milaan in stilte doorgaan, zonder muziek. Op de catwalk in Parijs verschenen onder anderen Isabel Marant en Christelle Kocher van Koché met, respectievelijk, een geel en blauwe broche en een geel en blauwe trui. Botter, van het Nederlandse duo Rushemy Botter en Lisi Herrebrugh, was het eerste label dat lichtblauw en geel combineerde op de catwalk. Het was een van de sterkste shows van het seizoen. Acne Studios meldde dat het honderdduizend euro had geschonken aan UNHCR en Unicef voor humanitaire hulp, en dat het alle activiteiten in Rusland had opgeschort. Op dat moment, aan het begin van de modeweek, klonk er bij de machtige luxegroepen, voor wie Rusland een relatief belangrijke markt is, alleen een ongemakkelijke stilte.

Er was ten slotte ook nog Ninamounah. Het Nederlandse duo opende zijn show op de laatste dag van de modeweek in stilte, net als Armani, met een model in een T-shirt waarop Poetin groen en met duiveltjesoren stond afgebeeld. Daaronder de tekst ‘Putain, get your hands off Ukraine’: simpel, maar efficiënt.

Nadat Le Monde een opmerkelijke reportage publiceerde over, onder meer, de banden tussen Poetin en Bernard Arnault, de leider van LVMH, draaiden de luxegroepen bij. Ze gaven geld, en ze sloten een na een hun winkels in Rusland. Maar de oorlog werd wel ver weg gehouden van de catwalks van Dior, Chanel of Hermès, wat alles welbeschouwd misschien een wijze beslissing was. Hermès showde, niet voor het eerst, in de kazerne van de Garde Républicaine, net voor een grote betoging tegen de oorlog. Vooraf konden gasten de stallen bezoeken en echte paarden aaien. Dat voelde als therapie.

De crisis zette een domper op een interessant modeseizoen, met opvallend veel interessante debuten, van Matthieu Blazy bij Bottega Veneta in Milaan, of van de Belgische Meryll Rogge in Parijs. Bij Loewe zette Jonathan Anderson in op jongensachtig surrealisme (jurken in de vorm van speelgoedautootjes). Bij Diesel, in Milaan, bouwde Glenn Martens een set van reusachtige opblaaspoppen. Ester Manas showde voor de tweede keer, en het Brusselse duo kreeg opnieuw bijval voor hun one size fits all-visie op mode. Met de terugkeer van Sacai, na twee jaar afwezigheid, werd opnieuw een stap gezet in de juiste richting, al blijft het wachten op andere Japanse labels die de Parijse week zo sterk maken: Comme des Garçons, bijvoorbeeld, of Doublet.

Ook Dries Van Noten was terug van weggeweest. Niet op de catwalk weliswaar, maar met een opulente presentatie op poppen in een leegstaand, half vervallen herenhuis op de linkeroever. In een donkere badkamer op de bovenste verdieping stonden twee poppen te kussen. Ze droegen outfits uit de in januari gepresenteerde mannencollectie, destijds gefotografeerd in hetzelfde pand.

Love wins, kortom. Al hadden we toch liever échte mensen zien kussen, van vlees en bloed.

M/V/X

Er wordt al jaren gepraat over genderloze mode — het doembeeld, voor de conservatieve medemens, van jongens in rokken — maar in 2022 lijkt het écht zover: er is in de mode nog nauwelijks een verschil tussen mannen en vrouwen. Heel veel defilés waren gemengd, zelfs Miu Miu herintroduceerde een mannencollectie.

Op de catwalks droegen jongens hakken en rokken, en er waren opvallend veel transmodellen. Soms was het voor de toeschouwer niet duidelijk wie er nu precies in die jurk zat. Dat is een goede zaak: iedereen mag alles aan, en daardoor wint uiteindelijk iedereen. Veel ontwerpers lieten zich inspireren door klassiekers uit de mannengarderobe.

De show van Gucci, in Milaan, greep terug naar de eerste collectie van Alessandro Michele voor het huis, toen hij jongens in meisjesachtige blouses stopte. Bij Louis Vuitton gaf Nicolas Ghesquière zijn modellen stropdassen. Saint Laurent, het huis dat met ‘le smoking’ de androgyne stijl zowat uitgevonden heeft, toonde blazers, perfecto’s en tuxedo’s. Een paar brede schouders om de last van de wereld te torsen.

De nieuwe garde

Er werden tijdens dit seizoen nogal wat debuten gesignaleerd. De Franse Antwerpenaar Matthieu Blazy zette Bottega Veneta terug op het juiste pad. Het Bottega van Blazy lijkt eleganter dan ooit, met onder meer ‘net echte’ T-shirts en jeans van zacht, flinterdun leer.

Nog gespot in Milaan; de eerste catwalkshow van Cormio, ontwapenend met een zangkoor, en de eerste megashow voor Diesel onder het bewind van Glenn Martens. In Parijs had Meryll Rogge voor het eerst een presentatie: een morsige installatie met modellen rond een gelagtafel, tientallen flessen wijn en honderden glazen. Haar collectie loenste dit seizoen naar grunge.

Vaquera, een duo uit New York, opende de modeweek van Parijs met een geslaagde hommage aan de uitvergrote barbieoutfits van Martin Margiela. Guram Gvasalia, Demna’s broer, introduceerde VTMNTS, de genderloze nevenlijn van Vetements, met kwade jongens en meisjes die, begeleid door hardrock, gekleed in pakken en croptops, door de ruïne van een gesloten Monoprix-supermarkt raasden.

Rihanna vs Kim Kardashian

Spiegeltje, spiegeltje: wie was de grootste celeb in modeland? Een zwangere Rihanna, plus klein leger bodyguards, maakte haar opwachting bij onder meer Dior.

Kim Kardashian piepte (letterlijk) bij Balenciaga, gekleed in niets meer dan gele plakband.

Bekende koppen

De award voor beste casting gaat naar Prada: Miuccia Prada en Raf Simons haalden enkele ouwe getrouwe terug naar de catwalk, onder wie ook de Belgische topmodellen Hannelore Knuts en Elise Crombez.

Intussen in Londen

London Fashion Week had dit seizoen 131 designers op de kalender, waaronder flink wat shows. Burberry, het enige Britse label dat meetelt in de luxesector, bleef afwezig.

Londen blijft een kweekvijver van jong en ongetemd talent. British Fashion Council, de organisatie achter de modeweek, gaf ontwerpers als Conner Ives, S.S. Daley en Stefan Cooke onderdak in een voormalig hotel om de hoek van warenhuis Selfridges.

De jonge Ierse ontwerper Robyn Lynch showde voor het eerst. Ze werkt samen met sportswearmerk Columbia: met de deadstock van dat label maakt ze nieuwe kleren, waaronder fijne, bolle sportjasjes.

Andere hoogtepunten: Molly Goddard, die haar sprookjesjurken wat meer edge gaf door ze te combineren met wollen truien en stoer schoeisel, en Nensi Dojaka, de recentste winnaar van de LVMH Prize. Dojaka heeft een duidelijke visuele woordenschat: body proud, complex en fragiel, in de traditie van Mugler, maar jonger en zonder de male gaze van de onlangs overleden meester. ‘Ik wilde dit keer vooral mijn concept verruimen’, zei ze. Voortaan passen ook rondere vrouwen in haar bodycon-jumpsuits en -sweaterjurken.