‘Merken vertellen graag dat ze vrouwen emanciperen, maar betalen textielarbeiders geen eerlijk loon’

Maar liefst 75% van alle consumenten zou willen dat kledingmerken wettelijk verplicht worden transparant te zijn over het loon dat ze aan hun kledingarbeiders betalen. Na talrijke loze beloftes is het tijd dat burgers het heft in eigen handen nemen. Via het Europese burgerinitiatief ‘Good Clothes, Fair Pay’ eisen Ellen Haverhals en Tatiana De Wée van Fashion Revolution Belgium een leefloon voor kledingarbeiders. 

We kunnen het maar niet luid genoeg zeggen: vrouwen zijn dé drijvende krachten achter de mode-industrie, een van de grootste industrieën ter wereld. Toch blijft hun arbeid te weinig gerespecteerd en onderbetaald, hoe graag merken ons ook laten geloven dat ze vrouwen emanciperen. Bedrijven zoeken namelijk naar alsmaar meer manieren om zo goedkoop mogelijk te produceren en eerlijke verloning van kledingarbeiders staat daarbij niet centraal.

Kledingmerken breiden hun productie uit naar landen als Ethiopië, waar textielarbeiders minder dan 30 dollar (iets meer dan 30 euro) per maand verdienen. Dat is naast het loon in Bangladesh een van de laagste lonen voor textielarbeiders ter wereld. Die lage lonen treffen vooral vrouwen en gastarbeiders, waardoor gender-en raciale ongelijkheid in de hand gewerkt worden. Volgens de Garment Worker Diaries zouden textielarbeiders in Bangladesh bovendien zes dagen per week minstens 10 uur per dag betaalde arbeid moeten verrichten om op een degelijke manier te kunnen leven. Met andere woorden: om een leefloon te kunnen verdienen. Dat leefloon verschilt van een minimumloon. Bij een minimumloon gaat het over het minimum aan loon dat je bijvoorbeeld kan ontvangen in Bangladesh of Indonesië, wat meestal nog veel te laag is om van te kunnen leven. Een leefloon zorgt ervoor dat je in je basisbehoeften kan voorzien zoals onder andere voeding, onderwijs, wonen en gezondheid.

Loze beloftes

Bedrijven voelen alsmaar meer de hete adem van de consumenten in hun nek. Daardoor hebben fast fashionmerken als H&M en Primark beloofd dat ze zich meer zouden engageren voor hun werknemers. Met H&M’s ‘Roadmap towards a fair living wage’ kondigde het merk  in 2013 aan dat het tegen 2018 850.000 kledingarbeiders een leefloon zou betalen.

Dat is helaas nooit gebeurd. Er zijn stappen gezet om loonsystemen meer in kaart te brengen en kledingarbeiders meer ruimte voor onderhandeling te geven in kledingfabrieken, maar de lonen op zich blijven grotendeels onaangeroerd. Daarnaast deed ook Primark heel wat beloftes. Het merk kreeg uiteindelijk een petitie onder zijn neus geschoven, die getekend werd door bijna tachtigduizend winkelmedewerkers omdat die geen leefloon kregen uitbetaald. 

Beter voorkomen dan genezen

Ook op beleidsniveau is het wachten geblazen. De Europese Commissie heeft in maart 2022 de EU-strategie voor duurzaam textiel goedgekeurd, waarin de nadruk ligt op circulaire productie en het verminderen van de ecologische voetafdruk van bedrijven. Daarin is een sectie terug te vinden over het promoten van eerlijke arbeidsvoorwaarden en wordt er verwezen naar het Directive on corporate sustainability due diligence.  Dat is een voorstel dat op 23 februari 2022 in het leven werd geroepen. Men gaat daarin al iets meer in op op het respecteren van mensenrechten binnen de bedrijvensector, maar over leeflonen valt er niks concreets te lezen. Bovendien heeft het voorstel enkel betrekking op grote bedrijven die meer dan 250 werknemers in dienst hebben, en worden KMO’s buiten beschouwing gelaten. Doordat de nadruk ten slotte gelegd wordt op het opsporen eerder dan voorkomen van schendingen, loopt die regelgeving echter achter de feiten aan.

Verder is er de mededeling van de Commissie over waardig werk wereldwijd, die gericht is op het beëindigen van kinder-en dwangarbeid. Die mededeling toont wel sociaal engagement, maar blijft vaag over de kwestie van eerlijke lonen. Zonder concrete maatregelen, kunnen bedrijven die zich niet aan die maatregelen houden, niet concreet bestraft worden. 

Immense sociale impact

Het gebrek aan goede lonen laat zich op verschillende manieren voelen bij kledingarbeiders. Vaak moeten ze maandelijks leningen aangaan om in hun eigen basisbehoeften zoals eten te kunnen voorzien. Het werkt ook kinderarbeid in de hand. Kinderen worden immers vaak meegestuurd naar de fabriek om de gebrekkige lonen binnen het gezin aan te vullen. Het lage loon betekent ook dat de arbeiders zich niet kunnen voorbereiden op periodes waarin er minder inkomsten zijn. Zo luidde covid een periode van hongersnood in bij kledingarbeiders, omdat de merken de reeds geleverde arbeid voor bestellingen niet uitbetaalden.

Hoe kan het toch dat een van ‘s werelds grootste industrieën er niet in slaagt haar kledingarbeiders een leefloon uit te betalen? Naast het niet nakomen van beloftes en te zwakke bindende maatregelen, zien we dat de enorme winsten die merken maken vaak bij de top van het bedrijf blijven plakken. Noeste handenarbeid wordt niet genoeg gewaardeerd.

Goede kleren voor een eerlijk loon

Daarom wil de Good Clothes Fair Pay-campagne het betalen van leeflonen op de agenda zetten. Het is een Europees burgerinitiatief (ECI) dat de Europese Commissie wil aanmoedigen om werk te maken van een duidelijke ketenzorgwet. Die moet garanderen dat alle textielarbeiders van bedrijven die producten importeren naar de Europese Unie, een leefloon betaald krijgen. Daarvoor heeft de organisatie 1 miljoen handtekeningen nodig. Met jouw stem kan je ervoor zorgen dat de organisaties die de campagne dragen, zoals Clean Clothes Campaign, Fair Trade International en Fashion Revolution, kunnen samenzitten met de Europese Commissie.

Dankzij jouw handtekening kunnen ze de druk opvoeren bij de Commissie, zodat die werk maakt van een regelgeving die een leefloon garandeert voor de mensen die onze kleren maken.