‘Kledingherstel is een tegengif dat de dynamiek rond kledinggebruik volledig verandert’

Fashion Revolution viert dit jaar haar tienjarig jubileum met een extra lange Fashion Revolution Week. Van 15 tot en met 24 april staan we stil bij de vooruitgang die is geboekt in de modewereld. We kijken naar de toekomst, stropen onze mouwen op, halen onze reparatiekits tevoorschijn en zetten ons verder in voor een betere mode-industrie. Want ook na tien jaar modeactivisme is dat nog steeds nodig.

Naar schatting worden er jaarlijks ongeveer 100 miljard kledingstukken geproduceerd. Volgens de Ellen MacArthur Foundation is het aantal geproduceerde kledingstukken tussen 2000 en 2015 bovendien verdubbeld, terwijl het gemiddelde aantal keren dat die worden gedragen in dezelfde periode met 36% is afgenomen. Voor die kleding krijgen de arbeiders die ze maken, voornamelijk in Aziatische landen, nog altijd erg lage lonen. Een rapport van Clean Clothes Campaign onthult bijvoorbeeld dat het minimumloon in zes Aziatische landen lager ligt dan het leefbaar loon in dezelfde regio. Daarom pleiten organisaties zoals Fashion Revolution, Clean Clothes Campaign en Oxfam International met ‘Good Clothes, Fair Pay’ voor regelgeving op Europees niveau die een leefbaar loon voor kledingarbeiders waarborgt.

Daarnaast blijft de impact van kleding en textiel op het milieu gigantisch. Zo komt ongeveer 35 procent van alle schadelijke microplastics van textiel. Die komen vooral vrij bij het wassen van kleding en belanden zo in onze waterlopen. Ze zijn erg schadelijk voor het zeeleven en voor de mens. Daarnaast vinden we zware metalen, hormoonverstoorders en ‘forever chemicals’ zoals PFAS nog steeds terug in kleding. Ook die vervuilen het water en brengen gezondheidsrisico’s met zich mee. 

Waar een wil is, is een wet

Veel kledingbedrijven willen veranderen, maar vragen daarvoor een verplichtend, wettelijk kader. Dat blijkt uit onderzoek van VITO. We zien bijvoorbeeld op Belgisch niveau dat ontwerpers en retailers traceerbaarheid, transparantie en circulariteit omarmen en tal van technologische oplossingen op de markt brengen. Maar waar blijft de overheid? Wat de Belgische regelgeving betreft, zien we weinig beweging rond de zorgplicht (en dus de bescherming van mensenrechten) ten opzichte van buurlanden. Het is nochtans zo’n regelgeving die duurzame mode écht een kans kan geven en voorziet van een wettelijk kader. Natuurlijk willen we zo’n regelgeving het liefst op Europees niveau geïmplementeerd zien, maar wat als de zogeheten Corporate Sustainability Due Diligence Directive er toch niet doorkomt in het Europees Parlement? Waar blijven de stimuleringsmaatregelen om duurzame mode (financieel) interessanter te maken voor de consument? 

Om de politiek aan te sporen daar werk van te maken,organiseren we nog steeds Fashion Revolution Week, met daarbij de strikte nadruk op eerlijke mode en de mensen die onze kleding maken. Die week groeit stilaan uit tot een hoeksteen van de modekalender, een moment om niet alleen druk uit te oefenen op de politieke agenda, maar ook onze liefde voor mode te uiten in al haar facetten. 

Moderevolutie

Een modeactivist zijn betekent niet per se protesteren op straat met slogans, maar kleine inspanningen leveren die het verschil maken. Om te herdefiniëren wat modeactivisme inhoudt, is het thema van de Fashion Revolution Week van dit jaar: ‘Hoe word je een fashion revolutionary?’. De campagne en de bijbehorende nieuwe hashtag #WeAreFashionRevolution nodigen je uit om na te denken over je eigen rol in het bevorderen van eerlijke en duurzame mode.

Veel mensen zijn al fashion revolutionary zonder het te beseffen. Je vriendin is er één, omdat ze waardeert wat er in haar kast hangt, haar kleren repareert of ze volledig zelf creëert. Een ouder die zelden nieuwe kleding koopt, is dat net zozeer, of je buur die zijn te klein geworden winterjas doneert aan een andere buur. Steeds vaker kiezen we voor tweedehandskleding en eerlijke mode. Ook dat is activisme.

Met naald en draad richting een betere industrie

We kunnen de omvang van de fastfashion-afvalcrisis niet langer wegwuiven – of beter gezegd – verschepen. Textielafvalbergen met kledij uit de EU, de VS en Azië zijn ondertussen zo hoog dat ze zichtbaar zijn vanuit de ruimte. Daar komen steeds meer kleren bij door de wereldwijde export van tweedehandskledij, die de ecologie en lokale ambachten in onder andere Ghana, Kenia, Nigeria, Tanzania en Oeganda verwoest. Volgens cijfers van de Verenigde Naties is het aantal gebruikte kleren dat vanuit de EU geëxporteerd wordt, verdriedubbeld tussen 2000 en 2019. Bovendien gooien we ook meer dan de helft van onze gebruikte kleren weg in plaats van ze te doneren. Doordat sommige recyclingtechnologieën nog niet op punt staan, wordt daarvan slechts 1% gerecycleerd tot primaire vezels waaruit nieuwe kleding kan gemaakt worden. 

De druk op de planeet die daardoor veroorzaakt wordt, kunnen we met z’n allen voor een stukje verlichten door simpelweg onze kleren vaker te herstellen. We geloven er bij Fashion Revolution dan ook sterk in dat repareren, meer nog dan consumeren, ook een vorm van modeactivisme is. Kledingherstel fungeert daarbij als een soort tegengif dat uiteindelijk de huidige dynamiek rond kledinggebruik volledig onderuit zal halen. Elke aankoop heeft gevolgen voor het milieu, hoe lang die ook meegaat of hoe ethisch die ook wordt geproduceerd. Het kan net dat ene T-shirt zijn dat de symbolische afvalberg doet instorten. We moeten dan ook dringend af van het idee dat aan hetzelfde tempo consumeren, maar dan ethischer, de enige weg vooruit is.

Repareer in het openbaar

Om die boodschap te versterken, riep Fashion Revolution 20 april uit tot Internationale Mend in Public Day. Daarbij laten we zien hoe we mode kunnen vertragen als tegenwicht voor fastfashion door eenvoudigweg onze kleren te repareren. ‘Mend in public’ is zelfs doorgedrongen tot in de vergaderzaal. Zo repareerden de vertegenwoordigers van Fashion Revolution hun kleren tijdens de plenaire sessie op COP28. Waarom dat niet verderzetten op de lokale werkvloer? Roep bij de start van je teamvergadering je collega’s samen, neem je naaispullen erbij en werk vijf minuutjes verder aan die sjaal die je al zo lang wilde afwerken. 

Naast het veranderen van consumptiepatronen, roept Fashion Revolution op om de ambachtseconomie opnieuw te beschermen en te stimuleren op een duurzame manier. België heeft een schat aan ambachtelijke kennis die we kunnen inzetten om ons textielverhaal weer lokaler te maken en te vieren.