Feit of fabel: het duurzame imago van bont

Madammen met een bontjas mogen dan wel gemeen zijn, tegenwoordig beweren ze – of althans de bontlobby – groen gekleed te gaan. Maar is bont wel een duurzaam materiaal?

Tijdens de modeweken verbaasden we ons over de aanwezigheid van zoveel echt bont. Een groep activisten van Surge Activism betoogde tijdens London Fashion Week met slogans en een door merg en been gaande geluidstape van gemartelde pelsdieren. ‘Zou jij je eigen huisdier dragen?’ klonk het dwingend.

De activisten legden uit waarom ze precies protesteerden. ‘We zien de laatste jaren een stijging in het gebruik van bont op de catwalk en in de maatschappij. Voornamelijk de laatste tien jaar zien we weer veel bont in de mode. Er waren minder acties tegen bont en celebrities, zoals Kanye West, de Kardashians, Lady Gaga, Rihanna en Beyoncé, zorgden voor een boost van bont in de popcultuur.’

Naast de klassieke bontmantels valt ook op dat er steeds meer accessoires gemaakt van pels opduiken. Dat geeft niet alleen Surge Activism aan, maar ook de Belgische Bontfederatie. ‘Er is zeker geen daling op te meten in het gebruik van bont. Dankzij de populaire bonten accessoires – denk aan de handtassen en pompoms van Fendi – in de mode, is de afname van bont niet gedaald.’

Bovendien worden er ook items verkocht als fake fur, die eigenlijk gewoon afkomstig zijn van echte dierenhuiden. Het is in sommige gevallen goedkoper en makkelijker om echt bont te verwerken in een kledingstuk dan mooie namaakbont te laten produceren.

‘Madammen met een bontjas zijn gemeen,’ zong Urbanus al in 1980. En ook het fictieve personage Cruella De Vil die zich wil hullen in een mantel van Dalmatiërbont bevestigt dat beeld. Anderzijds zijn er de rappers die dwepen met bont, zoals Kanye West. In 2012 zong hij nog ‘Can’t a young nigga get money any more? Tell PETA my mink is dragging on the floor’ in zijn nummer ‘Cold’.

En ook in zijn Yeezy collecties showt hij graag zijn voorliefde voor bont. Sia vroeg hem recent via Twitter om geen bont meer te gebruiken in zijn collecties. Daar lacht het heerschap natuurlijk smakelijk mee; hoe durft ze God op aarde terecht te wijzen?

Dierenmishandeling

De anti-bontactivisten focussen in hun acties op het dierenleed dat gepaard gaat met de bontindustrie. Ze tonen de gruwelijke wijzen waarop dieren worden gehouden en gedood om hun pels te stropen. Filmpjes van PETA met angorakonijnen die levend kaalgeplukt worden voor hun zachte haren raakten zoveel gevoelige snaren dat heel wat ketens moesten beloven geen producten met angorawol meer te produceren. De beelden van dieren in fokfabrieken waar ze in kleine kooien een kort en pijnlijk leven lijden gingen de wereld rond en lokten acties en petities uit.

Merken zoals Gucci, Hugo Boss, Giorgio Armani, Calvin Klein, Topshop, Uniqlo, Zara, H&M, Ralph Lauren en The Kooples beloofden als reactie hierop om geen bont en angorawol meer te gebruiken in hun collecties. Er zijn echter nog heel wat modemerken, waaronder Burberry, Fendi, Yves Saint Laurent, Louis Vuitton en Anya Hindmarch, die wel nog werken met bont.

De mening van de modewereld over bont is erg verdeeld, maar het ziet ernaar uit dat de jonge generatie in de voetsporen treedt van cruelty free grande dames Stella McCartney en Vivienne Westwood. Recent nog schreef PETA samen met de jonge modegarde (Shrimps, Marta Jakubowski, Faustine Steinmetz, Vika Gazinskaya, Molly Goddard en anderen) een open brief naar de studenten van het befaamde Central Saint Martins waarin ze vroegen om geen collecties te maken met echt bont.

Ze waarschuwden ook voor omkooppraktijken uit de bontindustrie, waarbij bontverdelers voorstellen om de studies van modestudenten te betalen in ruil voor collecties in bont.

Naast angorakonijnen worden voornamelijk honden, katten, vossen, muskusratten, wasberen, chinchilla’s, coyotes, nertsen en zeehonden gedood voor hun pels. In Groot-Brittannië dragen de bewakers van de koningin bovendien gigantische hoeden van berenvel. Ieder jaar worden er miljoenen dieren gedood voor de bontindustrie. Een cijfer dat niet zal verbazen als je weet dat je, afhankelijk van de grootte van het dier, 25 tot 100 dieren nodig hebt voor 1 bontmantel.

Bont: een groene keuze?

Een van de argumenten pro het gebruik van echt bont is dat het duurzamer zou zijn dan fake fur, wat gemaakt wordt van kunststof. Bont is immers een natuurlijk product en gaat enerzijds langer mee dan nepbont en vergaat anderzijds na verloop van tijd wanneer je het weggooit. Zo lezen we op de website van de Belgische Bontfederatie dat bont ‘een van de meest natuurlijke materialen is die men kan dragen.’ Ook de Internationale Bontfederatie en de Bontfederatie van Canada spelen in op het ecologische verhaal van Bont. De webpagina van de Bontfederatie van Canada heet zelfs furisgreen.com.

Naast de claim dat echt bont lang meegaat, wordt door bontfans ook aangehaald dat de pelsdieren slacht- en visafval verwerken dat anders zou worden weggegooid. Zo ook in België, waar enkel nertsen gekweekt mogen worden voor hun pels. Op de vraag wat er dan met de nertsen gebeurt nadat ze geslacht worden kregen we het antwoord dat nertsen niet eetbaar zijn door mensen, maar dat hun vet in schoonheidsproducten belandt en de karkassen verwerkt worden tot biodiesel.

Dat een natuurlijk product duurzamer is dan een jas gemaakt van plastic klinkt erg logisch. Maar is dat ook zo? Bontjassen moeten namelijk ook behandeld worden met chemische producten zodat ze niet zouden rotten. Dat een bontjas gewoon op de composthoop terecht kan is dus onzin. De uitwerpselen van de nertsen in kwekerijen zijn bovendien belastend voor ons milieu en anti-bontactivisten wijzen erop dat het argument dat nertsen slachtafval eten om vervolgens zelf geslacht te worden eigenlijk enkel uitstel van executie is: het slachtafval zou anders ofwel verwerkt worden in dierenvoeding ofwel ook verbrand worden zoals de nertsenkadavers.

Na een klacht van GAIA besliste de Advertising Standards Authority dat advertentiecampagnes van de bontindustrie niet mogen beweren dat bont ecologisch verantwoord is. Zo’n advertenties werden afgeschilderd als ‘misleidend.’

Studie

Het onderzoeksbureau CE Delft ging in 2011 na of bont een duurzaam materiaal is en kwam tot de conclusie dat de impact van bont op het milieu veel groter is dan de meeste mensen denken. Ze bestudeerden de hele keten, van de kweek tot het afwerkte kledingstuk, en gingen uit van het meest behoudende scenario voor bont en het meest vergaande scenario voor nepbont, om discussie over de parameters te vermijden.

Voor 17 van 18 parameters, waaronder klimaatverandering, ozonvervuiling, fijn stof, grondverzuring, waterverbruik en landgebruik; scoorde bont het slechtst tegenover de andere onderzochte materialen (katoen, acryl, linnen en polyester). Die ene parameter die ze niet wisten te behalen was waterverbruik, en daar scoorde katoen nog slechter.

Het onderzoek concludeerde bovendien dat het negatieve effect op het klimaat voor een kilo nertsbont tot vijf keer hoger ligt dan dat van de productie van wol, een ander natuurlijk materiaal. Nepbont is volgens het onderzoek minstens drie keer minder schadelijk voor het milieu dan echt bont.

Opmerkelijke resultaten, aangezien er vergeleken wordt tussen enerzijds een natuurlijk materiaal en anderzijds een kunststof. In geen geval is nepbont dat gemaakt wordt van kunststof op basis van petroleum wel goed voor het milieu, maar uit deze studie blijkt dat echt bont nog schadelijker is.

Import

Net zoals bij andere ketens in de mode-industrie valt het op dat het legaal is om goederen te importeren die in omstandigheden werden geproduceerd die in eigen land niet door de beugel kunnen. Hoewel in België momenteel enkel nertsen gekweekt mogen worden – en zelfs nertsenkwekerijen enkel nog onder een uitdoofscenario gedoogd worden – kunnen we wel bontmantels of -kraagjes kopen van pelzen uit andere landen. Bont wordt immers via internationale veilinghuizen verkocht en verdeeld.

De bontproductie in ons land sterft waarschijnlijk een stille dood de komende decennia, maar er zijn genoeg landen waar de regels rond dierenwelzijn minder streng zijn en pelsdieren gekweekt blijven worden tot ze merken dat de vraag naar echt bont daalt.

Op die manier sluit de bontproblematiek aan bij het vraagstuk van de minder luxueuze fast fashion ketens, waar ook de taal van geld mensenrechten en het milieu monddood maakt.