‘Een duurzame modesector komt niet vanzelf: impact maak je in het kleding- én stemhokje’

De verkiezingen staan voor de deur. Jasmien Wynants (Masjien) werkt al tien jaar aan een duurzamere modewereld en roept op om zondag goed na te denken over wie onze stem verdient. ‘De impact van de mode-industrie op mens en milieu is enorm. Zonder Europese beleidsmaatregelen komt het niet goed.’ 

Ik heb een verschrikkelijk slecht geheugen. Eerlijkheid gebiedt mij het te zeggen: echt veel is er niet blijven hangen uit mijn vijf jaar op de Antwerpse unief. Toch herinner ik me raar genoeg één moment nog goed uit mijn eerste bachelorjaar. 2004, Aula Rector Dhanis, als student Communicatiewetenschappen tussen een vijfhonderdtal ‘Pol & Soc’-ers. De prof ‘Politicologie’ legt ons uit wat ‘politieke aliënatie’ betekent: we voelen ons vervreemd als burgers aan het politiek bestel. We zijn ontgoocheld in politici, we voelen een afkeer van het politieke bedrijf, we hebben weinig vertrouwen in onze overheden. En ik herkende het. Het gevoel dat ‘het toch allemaal niet uitmaakt’, ‘onze regering toch altijd een allegaartje is van alle kleuren van de regenboog die zoveel compromissen moet sluiten dat er niets echt beweegt’ en dan komt de vraag: ‘kan de politiek nog wel echt iets veranderen?.

Fast forward, 20 jaar later. Ik ga eten met een vriend en bij pot en pint ontstaat voor de misschien wel vijftigste keer hetzelfde gesprek. ‘Ik weet ook niet goed op wie te stemmen, en eigenlijk… doet het er wel toe?’. 

Ja. Het doet er toe. En nu misschien wel meer dan ooit. De wereld staat in brand. We zien oorlogen en haat, steeds meer extremen die zich tegen elkaar verzetten, vluchtelingen die geen thuis meer vinden en de nood om gisteren actie te ondernemen om de gevolgen van de klimaatverandering te beperken, is duidelijker dan ooit.

Na een paar stemtesten, debatten op TV en gesprekken op café is het misschien niet helemaal duidelijk wie echt jouw stem verdient, maar je weet ongetwijfeld achter welke partij(en) je jezelf niet kan scharen. En misschien is dat ook al best wat. 

De lelijke kant van de modesector

Ik ben te weinig bezig met politiek, zoals zovelen onder ons. Ik vind het nog steeds best ‘vermoeiend’ om er echt een goede mening over te vormen. Maar ik weet wél op wie ik niet stem én wat voor mij belangrijk is. De voorbije tien jaar richtte ik al mijn pijlen op één doel: het verduurzamen van de modesector. Toen ik in 2014 aan de slag ging bij Flanders Fashion Institute (nu Flanders DC), duurde het niet lang om in te zien dat de mooie modesector ook een heel lelijke kant heeft. 

De kans is klein dat je de voorbije maanden niets hebt opgevangen over de verschrikkelijke impact van de mode-industrie. Hormoonverstorende chemicaliën in onze kleding, afvalbergen van fast fashion in Chileense woestijnen, uitbuiting van katoenboeren, vernietiging van teruggestuurde kledingstukken, instorting van kledingfabrieken, kinderarbeid en dan nog de CO2-uitstoot van de textielsector die hoger ligt dan die van de luchtvaart en scheepvaart samen. Voor velen onder ons klinkt het absurd dat Europa zo’n praktijken nog niet heeft kunnen beteugelen, maar helaas is dat de realiteit. Onze stem kan politici tonen in wat voor wereld wij willen leven en wat voor kleding wij willen dragen: mode met respect voor milieu en mensenrechten.

Gelukkig is er op Europees niveau eindelijk sprake van een duidelijke visie en een ’textiel strategie’ die ons moet helpen om fast fashion en haar negatieve gevolgen aan banden te leggen. De Commissie formuleerde een ‘visie 2030 voor textiel’. Alle textielproducten die op de EU-markt gebracht worden (dus ook van buiten Europa), moeten tegen dan kwalitatief zijn (lang meegaan), recycleerbaar zijn, zoveel mogelijk gemaakt uit gerecycleerde vezels, vrij van gevaarlijke stoffen en geproduceerd met respect voor sociale rechten en milieu. Naast het belang van hergebruik en reparatiediensten, benadrukt de visie ook het belang dat producenten hun verantwoordelijkheid nemen voor de producten in de hele waardeketen, ook wanneer ze afval worden.

Er is een hele reeks aan bestaande en nieuwe richtlijnen, verordeningen en niet-wetgevende instrumenten die worden uitgewerkt of aangepast om deze visie te verwezenlijken. Denk maar aan het verbod op vernietiging van onverkocht textiel, het formuleren van verplichte ‘eco design’-vereisten voor kleding, de regels die greenwashing moeilijker maken of de introductie van een ‘digitaal productpaspoort’. Dat laatste moet niet alleen voor meer transparantie over onze kleding zorgen, maar ook recycling of hergebruiksystemen vereenvoudigen.

Je bent niet enkel consument, maar ook een burger 

Een café-gesprek dat ik misschien al een keer te vaak voerde: ‘Vertel eens wat ik zélf kan doen om hier niet aan bij te dragen?’. Het standaard antwoord : koop wat minder, denk goed na voor je iets koopt, investeer in kwaliteit, draag zorg voor je kleding, koop bij kleinere merken die echte inspanningen doen en blijf weg van fast fashion.

Je voelt me al komen. Ja, zo heb je een impact als consument in het kledinghokje, maar de impact die je hebt als burger in de stembus, die is zeker zo groot. Willen we de modesector écht in beweging krijgen, dan gebeurt dat niet door de verantwoordelijkheid enkel bij ons als consument te leggen of door individuele bedrijven aan te porren, maar door op Europees niveau de juiste beleidsmaatregelen te nemen. Zonder die maatregelen, komt het niet goed. Punt. Het is daarom des te belangrijker dat er mensen met de juiste visie en een hart voor duurzaamheid een plek krijgen in het Europese parlement. Het kader ligt er, nu is het kwestie om vaart te (blijven) maken. 

Fast forward naar zondag. Ik zit op de festivalweide van ‘Best Kept Secret’ te genieten van muziek, vriendschap, een drankje en hopelijk wat zon terwijl ik dankbaar een berichtje stuur naar die goede vriend die ik mijn volmacht toevertrouwde. Alvorens hem die te bezorgen, zocht ik twee dingen uit: 1) welke partij(en) wil ik liever niet aan de macht zien? en 2) wie besteedt er voldoende aandacht aan wat ik belangrijk vind de komende jaren. En zo besliste deze politieke alien om een stem uit te brengen voor een modewereld die er hopelijk heel wat mooier gaat uitzien.