De grote ontknoping: waarom de cardigan een comeback maakt

Het meest knuffelbare kledingstuk aller tijden beleeft vandaag – opnieuw – een heuse revival, omarmd door alle leeftijden, genders en stijlen. Alles kan, met een cardigan.

Het hoogtepunt van de voorbije modeweken was beslist het gebreide vest van Jacob Elordi, front row bij Bottega Veneta. Pedro Pascal wordt er om de andere dag in gespot en ook Katie Holmes, Jennifer Garner, Reese Witherspoon, Dakota Johnson en Kim Kardashian outten zich recent als team cardigan.

Nochtans is het stuk in oorsprong allesbehalve glamoureus of genderneutraal. Het was James Brudenell, Brits generaal en graaf van Cardigan, die het militaire wollen jasje introduceerde bij zijn regiment. Wilde verhalen over de slag bij Balaklava tijdens de Krimoorlog in 1854 (in feite een nederlaag, maar nieuws reisde toen wat trager) maakten zowel de graaf als zijn outfit populair. Toen de waarheid aan het licht kwam, bekoelde de liefde, maar dat de cardigan bestond, kon niet teruggedraaid worden. Het vest diende als buitenkleding en was vrij zwaar, lang en vooral: mannelijk.

De transfer naar de damesafdeling wordt toegeschreven aan Gabrielle Chanel. Vanaf de jaren 1920 keren vrouwen zich af van de restrictieve kledingcodes van de vorige eeuw. Ze putten inspiratie uit het herendepartement en kleedden zich functioneler en comfortabeler, klaar om hun plaats op te eisen in de moderne wereld. Chanels esthetiek sloot hierbij aan. Het verhaal luidt dat ze het voorpand doormidden knipte om te voorkomen dat haar kapsel in de war raakte als ze een trui aantrok. En zo was een meer relaxte, vrouwelijke indoorversie geboren.

Lees ook: Van pauw tot pinguïn: waarom mannenmode zo saai en uniform geworden is

De cardigan: vestimentair feminisme

Na de Tweede Wereldoorlog toont ook de herencardigan zich van z’n zachtere kant. Mannen ruilen er ’s avonds hun stadskledij voor in en het item raakt gelinkt aan de academische wereld, als onderdeel van een preppy collegeplunje, maar ook vorsers als Albert Einstein kunnen het comfort ervan appreciëren bij hun denkwerk. Het is dan ook aan de Amerikaanse universiteiten dat de status van het vest als feministisch ​​symbool wordt versterkt.

Vrouwelijke studenten laten de gordel links liggen en dragen losse vesten, tot over de heupen en met opgestroopte mouwen, net zoals de college boys. Door zich ‘slordig’ en mannelijk te kleden, claimen ze hun eigen lichaam en onafhankelijkheid. Dat leidt – zoals gewoonlijk – tot heftige tegenreacties vanuit conservatieve hoek.

Aan de andere kant van het spectrum zitten de sweater girls, die cardigans strak rond de boezem dragen, in het kielzog van Hollywoodactrices als Lana Turner, Jayne Mansfield en Jane Russell. In de sixties grijpen vrijgevochten vrouwen terug naar de lossere exemplaren boven hun minirok. Ook Marilyn Monroe verruilt de twinset voor een ‘mannelijkere’ versie in haar laatste fotoshoot in 1962.

Lees ook: Mats Rombaut viert 10 jaar Rombaut: ‘Toen Bella Hadid mijn sneakers begon te dragen, stond ik op het randje van het bankroet’

Wanneer de Parijse mode in die jaren noodgedwongen aan een verjongingskuur begint, signaleert de vakpers de ‘studentikoze look’ plots op de catwalk. Vanaf dan start de knipperlichtrelatie met mode, waarbij de cardigan regelmatig een comeback maakt. In de jaren 90 – het tijdvak dat vandaag de nostalgie voedt – nemen Cameron Diaz, Winona Ryder, Gwyneth Paltrow en de vriendinnen uit Friends daarbij het voortouw. Het kantelpunt voor de huidige golf dateert van 2019, met een paparazzifoto van Katie Holmes in een wollen beha en bijpassend vest van Khaite, die viraal gaat op sociale media.

Merken als Loewe, Isabel Marant, Sacai, Miu Miu, Altuzarra en Chanel zien het al helemaal zitten: iedereen in cardigan tijdens de winter van 2020. Alessandro Michele verschijnt na zijn Gucci-show voor winter 2020 alvast zelf in een oversized vest. Iets te voorbarig, want plots duwt de pandemie op de pauzeknop van het modecircus. Lang genoeg om de trend te laten rijpen tot iets groters.

TikTok en de nieuwe man

Intussen raakte de wereld in de ban van TikTok-trends, vintage of duurzame mode en hadden we met z’n allen genoeg Succession gekeken om zin te hebben in de sjaalkragen van patriarch Logan Roy. Daarnaast voelde de wereld de voorbije vijf jaar behoorlijk onherbergzaam. Comfortabel breiwerk vormt dan een veilige haven, zullen psychologen concluderen. De cardigan is ook ronduit praktisch, en een ware shapeshifter die zich naar elke ‘-core’ plooit.

Een #FrenchGirl draagt het amper dichtgeknoopt over een croptop of laat het over een blote schouder glijden. Skaterboys en -girls gaan voor kleurrijke patronen van hippe merken boven hun baggy broeken. Als deel van een twinset fluistert het kledingstuk quiet luxury – zeker als er ecru kasjmier aan te pas kwam. Grandpacore haalt het breiwerk uit de vintageshop. Ook Paco Rabanne omhelst de opalook, Raf en Miuccia combineren bij Prada oversized pastel modellen met kokerrokken. Kylie Jenner werd opgemerkt in een gele Molly Goddard, Blake Lively in een wolletje van Guest In Residence – het merk van Gigi Hadid. Chique Chanel, luxe Loro Piana, preppy Miu Miu, fluffy Celine of boho Chloe: alles kan, met de cardigan als constante.

Dat ook de mannenmode mee is, heeft veel te maken met veranderingen in zowel de markt als de man. Er is de jongere generatie celebs – Timothée Chalamet, Harry Styles, Paul Mescal en Jacob Elordi op kop – die zich ontpopten tot stijlicoon. Hun volgers zijn potentiële klanten voor merken die durven af te wijken met een hippe twist op, pakweg, de nerdy cardigan door te experimenteren met texturen, materialen, snit en gendercodes.

Dat laatste brengt ons bij de herdefiniëring van mannelijkheid, getrokken door (de stylisten van) een oudere generatie rolmodellen in cardigan zoals Jeff Goldblum, Ryan Reynolds, David Beckham, Daniel Craig, Jay-Z, Rob Lowe, Brad Pitt, Pharrell Williams en Pedro Pascal. Het gebreide vest ademt namelijk huiselijkheid en geborgenheid. Dat draagt bij aan een zachte en ongevaarlijke uitstraling. Denk aan de knuffelbare Robin Williams in Good Will Hunting, Jeff Bridges’ ‘The Dude’ in The Big Lebowski of Joseph Lee als de valse softboy George in de Netflix-serie Beef. Zowel het stuk als de drager staat open voor verandering, wars van gender.

Lees ook: Prijzen van Belgische vintagemode gaan door het dak: ‘Ik verkocht een kledingstuk van Martin Margiela om mijn renovatie te betalen’