Ann Demeulemeester blikt terug op dertig jaar in de modewereld: ‘Ik heb beslist om stoppen om mezelf de kans te geven iets anders te doen’

Ann Demeulemeester was deze week talk of the town in Firenze. Op de mannenmodebeurs Pitti Uomo blikt de ontwerper met een expo terug op haar carrière. ‘Ik wilde de mensen voor één keer verplichten om eens écht naar mijn kleren te kijken.’

Tweede keer, goede keer. Ann Demeulemeester zou oorspronkelijk in januari naar Pitti Uomo komen. Maar dat evenement is toen ternauwernood afgelast: het format, met muziek en publiek, bleek niet COVID-bestendig. Pitti zélf ging wel door, in fel afgeslankte vorm.

Zes maanden later is COVID misschien niet uitgeroeid (alvast één Belgische collega moest afhaken door de ziekte), maar de storm is wel gaan liggen. Pitti, ’s werelds belangrijkste mannenmodebeurs, gaat voor het eerst weer op volle kracht, met beduidend méér exposanten, en bezoekers, dan tijdens de voorbije twee edities. De Amerikanen zijn terug, de Japanners — vroeger altijd massaal vertegenwoordigd — ook, zij het met mondjesmaat. Van de belangrijke modelanden houdt alleen China de grenzen nog steeds stevig dicht. En ook Rusland is toe.

Op gevoel gekozen

Pitti hernieuwde de uitnodiging aan het adres van Demeulemeester, en vroeg de jonge Britse ontwerper Grace Wales Bonner als andere eregast. Wales Bonner showde voor het eerst sinds 2019, in een 485 jaar oude renaissancepaleis. Demeulemeester organiseerde de retrospectieve expo Curious Wishes Feathered The Air in Stazione Leopolda, een voormalig stationsgebouw dat al jaren een vaste stek is voor gasten van Pitti Uomo (en voor andere labels: Chanel showde er vorige week nog).

‘Ik heb gewoon op mijn gevoel gekozen’, zei de ontwerper in Firenze over haar selectie van 47 looks van de voorbije dertig jaar. Ze droeg een wit hemd en een zwart mouwloos vest, van Ann Demeulemeester. Ze straalde.

‘We hebben een enorm archief. Ik heb altijd heel veel bijgehouden. Van iedere collectie heb ik minstens tien ensembles opzij gezet. Door de jaren heen is dat gegroeid tot een gigantische verzameling. Die wordt nu in Milaan bijgehouden. Ik heb altijd gedacht: als ik op een dag wil stoppen, of ik word te oud om nog te ontwerpen, dan zijn die stukken in zekere zin de toekomst van het merk. Als je al die originele kleren bij elkaar ziet, begrijp je mijn werk. Een getalenteerde ontwerper kan daarmee aan de slag, en er zijn eigen weg mee uitgaan.’

Mode-oeuvre

De opstelling in Stazione Leopolda begon in 1992. ‘Met het eerste silhouet van mijn eerste show.’ De look, met een top van grijze veren, is destijds in Parijs gedragen door model Kirsten Owen. Haar pantalon was niet helemaal dichtgeknoopt. Owen was zwanger. Niemand wist dat.

‘De rest is vanzelf gevolgd. Ik ben heel intuïtief te werk gegaan: ik wil dit, en dit, en dit. Ik had een stuk of tien extra looks meegebracht, mocht er iets niet kloppen. Maar ik heb ze niet nodig gehad. Ik wou geen grote theorieën verkondigen. Ik dacht: als ik het verleden en de toekomst op één lijn kan zetten, op één podium, en als de kleren allemaal samen één story vertellen, één geheel vormen — als het niet crasht en botst — dàn ben ik heel blij.’

De installatie was heel simpel: de witte catwalk, de mannequins in overwegend zwarte kleren, wat artificiële rook en een eveneens door Demeulemeester samengestelde soundtrack, met fragmenten uit de songs die ze door de jaren heen voor haar défilés heeft gebruikt: Nico met en zonder The Velvet Underground, PJ Harvey, Suicide. En Patti Smith. ‘Ook de soundtrack begint met mijn eerste show, een fragment uit Wave: Hi. Hi. I was running after you for a long time. I, I was watching you from… Actually I’ve watched you for a long time. Ik heb de stukken gekozen die het meest voor me betekenden om zo mijn wereld neer te zetten.’

‘Ik wou heel veel laten zien zonder me te verliezen in iets dat niet van mij is. Het is allemaal heel spontaan gegaan. Ik heb geen rare toeren moeten uithalen. Ik wou gewoon de kleren tonen, voor een keer de bezoekers verplichten om ernaar te kijken. Begrijp je wat ik bedoel?’

De mode van Demeulemeester is, zo bleek nogmaals duidelijk in Firenze, uniform. Het is niet gewoon mode, het is een oeuvre. Consistent, wars van trends, onmiddellijk herkenbaar, en na dertig jaar nog relevant.

Tijdloos

Je kon de silhouetten onmogelijk dateren. Ze vormden samen één collectie die ook nu nog gemakkelijk gedragen zou kunnen worden. Haar oeuvre is relevant gebleven. De kleren lijken tijdeloos, of in elk geval niet van gisteren. ‘Ik houd niet van het woord tijdeloos’, zei haar partner Patrick Robyn tijdens de openingsreceptie, ‘want dat is vaak een synoniem voor middelmaat.’

Demeulemeester ontwerpt geen kleren meer. Ze kondigde haar afscheid aan in 2013. Ze werd opgevolgd door Sébastien Meunier. In 2022 werd het bedrijf overgenomen door de Italiaanse mode-entrepreneur Claudio Antonioli en de studio verhuisde naar Milaan, waar de collecties worden ontworpen door een intern team. Demeulemeester, die zich sinds 2013 afzijdig van de mode had gehouden, leek plotseling opnieuw bij haar merk betrokken.

Haar functie binnen het ‘nieuwe’ Ann Demeulemeester is niet echt gedefinieerd, maar ze houdt zich bijvoorbeeld bezig met bijzondere projecten, zoals een parfum, of het evenement in Firenze, dat door de focus te leggen op het erfgoed van Demeulemeester de merknaam moet versterken voor de toekomst. Zo gezien is haar verleden tegelijk ook de toekomst van haar merk. Intussen gaat ze ook verder met haar lijn tafelporcelein en meubilair, in samenwerking met het Belgische bedrijf Serax.

‘Je kunt niet alles doen’

Op termijn wil Antonioli eventueel een officiële opvolger aanstellen voor Demeulemeester bij Ann Demeulemeester. Maar voorlopig blijft het bij teamwerk. ‘Ik laat de designers in Milaan hun gang gaan’, zei ze. ‘Ik kom niet tussen.’ Ze vertelde dat ze haar kleren ziet als kinderen. ‘Ze zijn intussen  volwassen, ze kunnen op eigen vleugels vliegen. Ik màg nu ook niet meer tussenkomen, want dat zou betekenen dat ik herbegon, en ik heb beslist om dat niet te doen. Ik ben altijd blijven evolueren. Ik evolueer nog steeds. Ik werk nu in andere domeinen. Je kunt niet alles doen. Je leeft slechts één keer. Ik ben een perfectionist. Als ik aan iets begin, dan geef ik àlles. Ik heb beslist om met mode te stoppen om mezelf de kans te geven iets anders te doen.’

Heeft ze tussen al die looks misschien een favoriet, of is dat, zoals het cliché, wilt, als moeten kiezen tussen je eigen kinderen? ‘Ik zou het niet weten’, zegt ze.  ‘Ik kan er niet één silhouet uithalen, want dan ben ik triestig voor alle andere. Er zit heel veel contrast in mijn ontwerpen en dat is ook wat Ann Demeulemeester mààkt. Nu eens heel zacht, dan weer heel aggressief. Dat vrouwelijke, dat mannelijke. Die kracht, dat fragiele, de emotie. Soms is er heel veel werk in gekropen, soms was het twee keer niks. Die mélange maakt het tot wat het is. En het is ook daarom dat je er niet één silhouet kunt uithalen.’

“Uw verhaal houdt nooit op,” loofde een Italiaanse bezoeker, een van de vele fans en collega’s die stonden aan te schuiven voor een ‘meet and greet’ met de ontwerpster die door het op dat moment nog écht gezaghebbende vakblad WWD Queen Ann werd gedoopt.

‘Wel’, lachte Ann Demeulemeester, ‘ik doe verder. Ik doe nu andere dingen.’