VN vrezen miljoenen extra kindhuwelijken door coronacrisis

De covid-19-pandemie bemoeilijkt de strijd tegen kindhuwelijken wereldwijd. Het Bevolkingsfonds van de Verenigde Naties vreest zelfs een aanzienlijke toename de komende tien jaar.

‘Kindhuwelijken zijn bijna overal ter wereld verboden, toch vinden nog elke dag 33.000 kindhuwelijken plaats, over de hele wereld’, stelt het VN-Bevolkingsfonds (UNFPA) in het rapport State of World Population 2020.

‘Naar schatting zijn 650 miljoen meisjes en vrouwen die vandaag leven, getrouwd als kinderen. Tegen 2030 zullen nog eens 150 miljoen meisjes onder de 18 jaar zal trouwen.’ Ze trouwen meestal met veel oudere mannen.

SDG5

Volgens de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de VN moet tegen 2030 een einde komen aan alle vormen van discriminatie en geweld tegen vrouwen en meisjes, ook aan praktijken zoals kind- en gedwongen huwelijken en vrouwelijke genitale verminking (SDG5).

Kindhuwelijken helemaal bannen tegen 2030 lijkt onhaalbaar. Covid-19 zal het aantal kindhuwelijken zelfs opnieuw doen stijgen, vreest het Bevolkingsfonds. Covid vertraagt interventies, zet seksuele en reproductieve gezondheidsdiensten stop en doet de armoede toenemen. De komende tien jaar kunnen er dertien miljoen kindhuwelijken bijkomen als gevolg van de coronacrisis, blijkt uit een studie waar het jaarrapport naar verwijst.

Zuid-Amerika

Dat zal een bijzondere impact hebben in Latijns-Amerika en de Caraïben, de enige regio ter wereld waar het aantal kindhuwelijken de afgelopen 25 jaar niet is gedaald. Een op de vier meisjes trouwt er, of gaat samenwonen, voor ze achttien wordt. In sommige landen is dat zelfs een op de drie.

Een kindhuwelijk is voor de VN elke verbintenis, formeel of informeel, waarbij een persoon jonger dan achttien jaar is betrokken.

Unicef, het VN-Kinderfonds, vreest dat de regio zo tegen 2030 het op een na hoogste aantal kindhuwelijken zal tellen; alleen Afrika ten zuiden van de Sahara zal nog slechter doen.

‘Vaders en moeders moeten het belang inzien van verzet tegen deze praktijken’, zegt Harold Robinson, UNFPA-directeur van voor Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied. Robinson ziet ten minste negentien schadelijke praktijken, waaronder maagdelijkheidstesten, genitale verminking en de voorkeur voor mannelijke kinderen.

Hoofdoorzaken bestrijden

Verschillende landen hebben hun wetten heeft hervormd, maar de cijfers tonen aan dat er veel meer voor nodig is. Net zoals bij andere schadelijke praktijken, zoals genitale verminking van vrouwen, moet men de hoofdoorzaken bestrijden, vooral genderongelijkheid, zegt UNFPA-directeur Natalia Kanem.

‘In Mexico is in wetten vastgelegd dat meisjes en jongens niet mogen trouwen voor hun achttiende, toch verplichten dezelfde wetten ook de naleving van de gebruiken van inheemse volken’, zegt Martha Canseco, vrouwenrechtenactivist en voorzitter van het project TV Independiente AC in Pachuca, op 90 kilometer van de Mexicaanse hoofdstad. ‘In inheemse gebieden is het een gebruik om meisjes op zeer jonge leeftijd te laten trouwen omdat ze een economische last vormen voor moeders en vaders, die die verantwoordelijkheid willen delegeren aan iemand anders. Er is natuurlijk geen garantie dat de dochter goed wordt behandeld.’

Trouwen met verkrachter

‘Ook in niet-inheemse gebieden is het probleem structureel’, zegt Canseco. ‘Als de verkrachter van een meisje bereid is met haar te trouwen, wordt dit niet als een misdaad beschouwd. Er zijn gevallen bekend van ouders die hun dochter ruilen voor een krat bier of brandewijn.’ Canseco is ervan overtuigd dat ‘wetten geen zin hebben als de patriarchale structuren intact blijven’.

Kindhuwelijken hebben een veelvoud aan oorzaken, onder meer ‘armoede, marginalisering, gebrek aan kansen, genderrollen en stereotypen, geen respect voor seksuele reproductieve rechten bij meisjes, en geweld natuurlijk’, zegt Canseco.

Cuba

In Cuba is een gezinswet op komst waardoor de uitzonderlijke toestemming om te trouwen vanaf veertien jaar bij meisjes en zestien jaar bij jongens niet langer mogelijk is. Maar net zoals in Mexico zal een wettelijke hervorming wellicht niet volstaan.

‘Meisjes hier trouwen niet’, zegt gezondheidsactiviste Marielis Díaz. ‘Ze gaan bij een man wonen die veel ouder is dan zij, ze geven hun studie op en krijgen kinderen. Het is iets dat als natuurlijk wordt beschouwd, wie negentien wordt en nog alleen steeds woont of geen kind heeft, krijgt zelfs kritiek.’

‘De gezondheidsdiensten hebben nu de handen vol met het coronavirus, en je moet ervoor naar de stad, terwijl er geen openbaar vervoer is. Als het vroeger al moeilijk was om er te geraken, dan is dat nu zeker het geval.’

Kind tot 18 jaar

Díaz ziet een verband tussen huwelijken en zwangerschappen bij tieners en hun beperkte ontwikkelingsmogelijkheden. Een van de hindernissen voor een grondige aanpak is de sociale perceptie dat de kindertijd eindigt wanneer de adolescentie begint. Die staat haaks op het Verdrag inzake de Rechten van het Kind, dat iedereen onder achttien jaar als kind definieert.

Volgens het Bevolkingsfonds komt in ontwikkelingslanden ongeveer 90 procent van de geboorten bij adolescenten voor bij meisjes die al getrouwd zijn. In de andere gevallen zijn de geboorten het gevolg van seksuele relaties die aan de formele of informele verbintenis voorafgaan.

Dubbele seksuele moraal

Onder meer de gendernormen in hun eigen familie, de dubbele seksuele moraal en de controle van de seksualiteit van de meisjes dwingen de adolescenten in Latijns-Amerika en de Caraïben om te trouwen of samen te wonen met een oudere man, de studies stop te zetten en de zelfstandigheid op te geven.

In Cuba, waar openbaar onderwijs verplicht is tot de leeftijd van vijftien jaar, is het huwelijk volgens het ministerie van Onderwijs een van de drie belangrijkste oorzaken van voortijdig schoolverlaten.