‘Men schat dat 90 procent van de gepleegde seksuele misdrijven niet gerapporteerd wordt’

Nathalie Le Blanc staat stil bij de frappante feiten die ze al lezend opmerkte. Deze week: Blood Water Paint van Joy McCullough.

1612. Dat is meer dan 400 jaar geleden, en er is op die vier eeuwen heel wat veranderd. We zijn op de maan geland, manipuleren DNA en eten sushi op een weekdag. Maar sommige dingen zijn nog hetzelfde, zo lees ik in het indrukwekkende Blood Water Paint van Joy McCullough. Zij liet zich inspireren door 300 pagina’s gerechtelijke documenten uit 1612 en laat ons – in vrije verzen – kennismaken met Artemisia, de oudste dochter van Orazio Gentileschi. Haar moeder sterft als ze twaalf is, ze wordt de vrouw des huizes maar blijkt ook een getalenteerd schilder. Getalenteerder dan haar broers, tot ergernis van haar vader. Hij leert haar met tegenzin zijn vak, zij maakt al snel zijn werken beter.

1610. Als Artemisia 17 is vraagt Orazio zijn collega Agostino Tassi om haar leermeester te worden. In een wereld gedomineerd door mannen voelt ze zich tegelijkertijd onzichtbaar en altijd prooi, maar Tassi lijkt haar talent oprecht te bewonderen en Artemisia wordt verliefd. Zijn avances voorspellen een aanzoek, denkt ze. Maar hij wil alleen seks en zij wijst hem af. ‘I am not behaving like his smitten girl/devoted student/flirt and stroker of his ego./ I have a mind/ a will/ a vote.’

Hij verkracht haar.

Omdat ze aandringt, klaagt haar vader Tassi aan. Voor beschadiging van zijn eigendom. De mannen die haar getuigenis komen opnemen, grijnzen. ‘Girls are trouble, no?/ She just wants attention.’ Het proces duurt zeven maanden en Artemisia beseft, ‘I was always just a thing.’ Een hoer, een slet, getuigt Tassi, onverzadigbaar. Hij had ooit een vrouw, zo blijkt, maar die verdween nadat hij zowel haar als haar dertienjarige zus verkrachtte. Toch is het Artemisia’s woord waaraan getwijfeld wordt. Twee nonnen doen een publiekelijk gynaecologisch onderzoek in een zaaltje naast de rechtszaal en de rechter besluit om het koppige kind te testen. Tussen elk van haar vingers wordt een touw geweven, dat steeds strakker wordt aangespannen. De beentjes in de handen waarmee ze schildert worden vermorzeld. Maar ze breekt niet. ‘Its true/ its true/ its true.’

1612. Tassi wordt, tot ieders verbazing, veroordeeld. Vijf jaar verbanning uit Rome. Een jaar later loopt hij weer vrij door de stad.

U ziet, er is op 400 jaar niet zo veel veranderd. Men schat dat 90 procent van de gepleegde seksuele misdrijven niet gerapporteerd wordt. Wie het wel durft, krijgt vragen. Wat had je aan? Waarom was je daar? Heb je nee gezegd? Teruggevochten? Wil je niet, zoals Artemisia, gewoon aandacht? Openbare gynaecologische onderzoeken en folteringen zijn er niet meer, zie ik u denken. Maar toen een 19-jarig meisje in 2018 door twee Ierse rugbyspelers verkracht werd, werd ze op het proces in Belfast acht dagen lang onderworpen aan dit soort vragen. Haar bebloede string werd door de jury doorgegeven en uitgebreid bekeken, terwijl de galerij vol rugbyfans zat. De atleten werden vrijgesproken na amper vier uur beraadslaging.

Artemisia’s handen heelden, ze werd als allereerste vrouw toegelaten tot de Accademia delle Arti del Disegno in Firenze, bouwde een succesvolle carrière uit en kreeg een getalenteerde dochter. Ze correspondeerde met Galileo, werkte aan het hof van de Britse Charles I en in april 2020 zou de Londense National Gallery een grote overzichtstentoonstelling van haar werk gebracht hebben, had corona hen niet verplicht de deuren te sluiten.

Ik ben blij voor haar, maar als ik Blood Water Paint uit heb, denk ik aan een slogan die op veel betogingen opduikt. I can’t believe I am still protesting this shit.