De ladyshave voorbij: hoe femtech de wereld verovert

Er waait een vrouwelijke wind door de mannelijke techwereld. Met apps, wearables, tools en trackers verovert femtech fans én investeerders. Ook in België kwamen deze maand twee nieuwe producten op de markt. Slimme gadgets die het zo veel makkelijker maken om een vrouwenlijf te hebben.

‘Aardbeienweek’ zeggen de Duitsers. Amerikanen hebben ‘ketchup bij hun steak’ en in Nederland is ’tante Betje op bezoek’. Wereldwijd bestaan er maar liefst 5000 eufemismen voor ‘regels’. ‘Menstruatie is een eeuwenoud taboe’, zegt de Berlijnse Ida Tin. ‘Pas de laatste paar jaar zetten we stapjes. Zo zijn er nu tamponreclames met rode in plaats van blauwe vloeistof.’

Ida Tin (41) is een vrouw met een missie. Ze wil menstruatie en andere vrouwenperikelen uit de taboesfeer halen om zo de vrouwelijke gezondheidszorg te verbeteren. Dat was een van de redenen waarom ze in 2013 Clue oprichtte: een app waarin je je menstruatie kunt bijhouden, maar ook tientallen andere parameters, van seks, libido en emoties tot lichaamstemperatuur, buikkrampen en PMS-klachten. Het is meer dan een pure kalendertechniek. Bij Clue kun je het resultaat van ovulatietesten, temperatuursysteem of andere symptomen invullen en de voorspellingen passen zich op basis hiervan aan. Het doel: vrouwen hun cyclus, maar meer nog, hun lichaam leren kennen. Educatie is voor Clue minstens even belangrijk als monitoring. Zo bevat de app een encyclopedie van menstruatiebegrippen met wetenschappelijk onderbouwde uitleg. De app bestaat in 14 talen. Naast veel Europese talen ook Chinees, Hindi, Koreaans en Turks.

Familieplanning

Online zijn er tientallen ovulatieapps te vinden. De ene al betrouwbaarder dan de andere. Sommige verkopen (weliswaar anoniem) jouw zeer intieme data voor commerciële doeleinden, zoals Facebook-reclames. Clue maakt er een erezaak van dit niet te doen. Het is de snelst groeiende menstruatieapp met meer dan 14 miljoen gebruikers uit 180 landen.

Als jong meisje reisde Tin met haar ouders per motorfiets de wereld rond. Daar zag ze hoe moeilijk vrouwen het kregen als ze meer kinderen kregen dan ze aankonden. Zo ontstond haar idee voor een nieuwe generatie familieplanning, gebaseerd op data en niet op medicamenten. ‘Sinds de uitvinding van de pil in de jaren 60 is er op het vlak van geboortebeperking weinig evolutie geweest. Ik wilde een nieuwe generatie technologie ontwikkelen gebaseerd op data in plaats van chemicaliën om vrouwen de controle over hun eigen lichaam te geven’, aldus Tin. ‘We gebruiken alle data uit Clue, geanonimiseerd, voor non-profit wetenschappelijk onderzoek. Hiervoor werken we samen met topinstituten zoals Columbia University en University of Oxford. De bevindingen vind je gratis op onze site. De potentie van deze big data is immens. Ze laat ons zoveel domeinen in kaart brengen, begrijpen en verbeteren: van voortplantingsproblemen tot mentale gezondheid.’

Meten is weten

Het was ook Tin – een Deense die al jaren in Berlijn woont – die in 2016 het woord femtech lanceerde, kort voor female technology. Deze parapluterm slaat op apps, wearables, trackers en andere tools gelinkt aan vrouwelijke gezondheid. Wie weet dat er meer dan 3 miljard vrouwen ter wereld zijn, weet dat het met de doelgroep wel snor zit. En dat vrouwen niet van technologie houden, is ook een fabeltje. Twee derde van de Fitbit-kopers zijn vrouwen. Sinds een paar jaar raakt femtech dan ook op de radar van investeerders. Dat is niet evident, want in de VS is 93 procent van de durfkapitalisten man. En die investeren wellicht sneller in een smartwatch dan in een muisstille borstkolf, omdat ze zich nu eenmaal moeilijker kunnen inbeelden wat de meerwaarde daarvan kan zijn. Toch zien ze het potentieel van dit segment. Apps halen tientallen miljoenen op. En kenners menen dat femtech over vijf jaar een industrie met een marktwaarde van 50 miljard dollar zal zijn. Ter vergelijking: dat is evenveel als de big data-industrie in 2019. Ida Tin: ‘Mijn grote wens is dat femtech over een paar jaar niet meer spannend of speciaal is, maar doodgewoon. Er gebeurt tegenwoordig zoveel dat femtech steeds persoonlijker, gemakkelijker, intuïtiever, wetenschappelijker en competenter zal worden.’

Shoppen en pompen

Anders dan bij de meeste technologische sectoren ligt het centrum van femtech in Europa, in plaats van Amerika. Naast het Berlijnse Clue is er ook Natural Cycles uit Noorwegen en Ava uit Zwitserland, een soort Fitbit die vrouwen helpt hun vruchtbare periode te bepalen. Er is ook Belgische femtech: Bloomlife, een slimme pleister die de gezondheid van baby’s monitort tijdens de zwangerschap. Deze spin-off van het Leuvense kenniscentrum Imec heeft zijn hoofdkwartier in Silicon Valley en het product is voorlopig enkel verkrijgbaar in de VS. Vorige maand kwamen er wél twee nieuwe femtech-producten op de Belgische markt. Ferti-lily zou koppels moeten helpen om gemakkelijker zwanger te worden. De zachte siliconencup breng je in na het vrijen en zou de zaadcellen richting baarmoederhals loodsen. De Nederlandse ondernemer Robert Stal ontwikkelde het product samen met een dokter toen zijn kinderwens moeilijker dan verwacht in vervulling ging. Of de cup je daar effectief bij kan helpen, is twijfelachtig. Volgens verschillende gynaecologen is de werking ervan niet voldoende wetenschappelijk onderzocht om dat te beweren.

Een andere innovatie die pas op de Belgische markt kwam, is een innovatieve borstkolf die in niets lijkt op wat er al op de markt is. De Elvie Pump past gewoon in je voedingsbeha, is draadloos en muisstil. Met andere woorden: je kunt boodschappen doen en kolven tegelijkertijd zónder dat iemand het ziet. Via de app op je smartphone zie je in realtime hoeveel melk je al hebt en hou je de geschiedenis per borst bij. Elvie-oprichtster Tania Boler: ’80 procent van de vrouwen stopt met borstvoeding binnen de 12 weken. De belangrijkste reden is dat ze zich schamen om in het openbaar te voeden of af te kolven. Ik wil het stigma overboord gooien, maar meer nog een product maken dat vrouwen bewegingsvrijheid geeft.’ Dat is gelukt. ‘Kort na de lancering kreeg ik al reacties van chirurgen die pompten tijdens het opereren of hulpverleners die puim ruimden na orkaan Dorian en tegelijkertijd afkolfden.’

Erectieproblemen eerst

Tania Boler (42) is net als Ida Tin een femtech-pionier. In 2013 lanceerde de Britse haar bedrijf Elvie. ‘Na mijn bevalling merkte ik dat veel problemen die vrouwen ervaren onder de mat worden geveegd, zoals een verzwakte bekkenbodemspier, terwijl 1 op de 3 vrouwen er last van heeft en het kan leiden tot gezondheids- en seksuele klachten. Toen realiseerde ik me hoe groot de nood was aan technologie om vrouwen daarin te steunen.’ Haar eerste product, in 2015, was de Elvie Trainer: een toestel om je bekkenbodemspieren te verstevigen. Een app loodst je door een reeks kegeloefeningen en houdt je vorderingen bij. ‘De meeste productontwikkelaars zijn mannen. Als zij iets voor vrouwen maken, denken ze dat het roze moet zijn of moet passen bij de kleur van onze iPhone. Ja, vrouwen willen mooie spullen, maar ze willen ook de beste technologie die er is’, ijvert Boler, die met de borstkolf haar tweede strak ontworpen tool afleverde, wars van roze fluffy toestanden.

Hoe ziet zij de femtech-sector evolueren? ‘De laatste vijf jaar gaat het hard. We nemen onze gezondheid meer in eigen handen. Daarin worden we geholpen door steeds betere sensortechnologie die ons in realtime informatie geeft over ons lichaam’, aldus Boler. ‘De volgende generatie femtech-bedrijven beperkt zich niet langer tot reproductieve gezondheid. Zij zijn bezig met vrouwelijke gezondheidszorg in het algemeen om de genderkloof in de geneeskunde te dichten.’ Daar legt Boler de vinger op een zere plek. Want in de medische en farmaceutische wereld valt er nog heel wat te emanciperen. Zo blijken veel ziektes zich bij vrouwen anders te uiten dan bij mannen, zoals hartfalen en ADHD, en worden ze vaak niet of te laat herkend. Ook medicijnen – doorgaans getest op mannen – kunnen in een vrouwenlijf een ander effect hebben door een verschil in lichaamsbouw en hormonen. Zo waren er de afgelopen jaren vijf keer zoveel onderzoeken naar erectiestoornissen als naar het premenstrueel syndroom. Terwijl slechts 19% van de mannen impotent is en PMS 90% van de vrouwen treft. Hoog tijd dat femtech een zetje in de juiste richting geeft.