Bijna de helft van alle zwangerschappen wereldwijd – 121 miljoen per jaar – is onbedoeld. Zwanger worden of niet is voor de getroffen vrouwen helemaal geen keuze, en de maatschappelijke gevolgen zijn groot, blijkt uit een VN-rapport.
Het Bevolkingsfonds van de Verenigde Naties (UNFPA) spreekt van een ‘echte mensenrechtencrisis’, die vaak onder de radar blijft. Bijna de helft van de 121 miljoen zwangerschappen per jaar is onbedoeld. Meer dan 60 procent daarvan eindigt in abortus. En omdat naar schatting 45 procent van alle abortussen onveilig is, veroorzaken ze 5 tot 13 procent van alle moedersterfte.
Wake-up call
Genderongelijkheid en een gebrek aan ontwikkeling zijn de belangrijkste oorzaken voor het hoge percentage ongeplande zwangerschappen. Wereldwijd hebben naar schatting 257 miljoen vrouwen die zwangerschap willen voorkomen geen veilige, moderne anticonceptiemethoden.
Daarnaast werken verschillende factoren het probleem in de hand, zoals gebrek aan seksuele gezondheidszorg en informatie, schadelijke sociale normen en druk op vrouwen die hun eigen vruchtbaarheid willen controleren, en seksueel geweld.
Wereldwijd hebben naar schatting 257 miljoen vrouwen die zwangerschap willen voorkomen geen veilige, moderne anticonceptiemethoden
‘Dit rapport is een wake-up call. Het duizelingwekkende aantal onbedoelde zwangerschappen toont de wereldwijde mislukking om de fundamentele mensenrechten van vrouwen en meisjes te garanderen’, zegt UNFPA-directeur Natalia Kanem. ‘Voor de getroffen vrouwen is de meest levensveranderende reproductieve keuze – al dan niet zwanger worden – helemaal geen echte keuze. Door vrouwen en meisjes zelf deze beslissing te laten nemen, kunnen samenlevingen ervoor zorgen dat het moederschap een streven wordt, en geen onvermijdelijkheid.’
Oorlog en conflict
De oorlog in Oekraïne en andere conflicten en crises over de hele wereld leiden tot een toename van onbedoelde zwangerschappen, zegt het rapport. Crisis en conflicten beroven vrouwen van hun keuzevrijheid op alle niveaus, waardoor het risico op onbedoelde zwangerschap drastisch toeneemt op het moment dat deze het meest bedreigend is.
Vrouwen hebben tijdens conflicten moeilijker toegang tot voorbehoedsmiddelen en seksueel geweld neemt toe. Volgens sommige studies krijgen tot meer dan 20 procent van de gevluchte vrouwen en meisjes te maken met seksueel geweld.
‘Seksuele en reproductieve gezondheids- en beschermingsdiensten redden levens, beschermen vrouwen en meisjes tegen schade en voorkomen onbedoelde zwangerschappen. Ze zijn net zo belangrijk als voedsel, water en onderdak.’
Voor Afghanistan bijvoorbeeld verwacht de UNFPA zich aan 4,8 miljoen onbedoelde zwangerschappen tegen 2025 door de oorlog en verstoringen van de gezondheidszorg. Dat brengt de stabiliteit, vrede en herstel van het land in gevaar.
‘Als je 15 minuten de tijd hebt om je huis te verlaten, wat neem je dan mee? Je paspoort of voedsel, maar zou je ook denken aan je anticonceptie?’ vraagt Kanem. ‘Seksuele en reproductieve gezondheids- en beschermingsdiensten redden levens, beschermen vrouwen en meisjes tegen schade en voorkomen onbedoelde zwangerschappen. Ze zijn net zo belangrijk als voedsel, water en onderdak.’
Meer prioriteit
Het rapport roept overheden op om prioriteit te geven aan het probleem door de toegankelijkheid, aanvaarding en kwaliteit van anticonceptie te verbeteren. Ook de kwaliteit van seksuele en reproductieve gezondheidszorg en informatie moet aanzienlijk beter.
Vrouwen en meisjes moeten in staat zijn om positieve beslissingen te nemen over seks, anticonceptie en moederschap, stelt UNFPA, en samenlevingen moeten hun volledige waarde erkennen. Pas dan zullen vrouwen en meisjes volledig kunnen bijdragen aan de samenleving en zullen ze de instrumenten, informatie en macht krijgen om de fundamentele keuze – kinderen krijgen of niet – te maken.
