Illustrator Tom Schamp: ‘Concepten bedenken leidt alleen maar tot frustraties’

Tom Schamp (52) woont in Wemmel. Hij werkte in de jaren negentig voor magazines, kranten, reclamebureaus en de culturele wereld, maar tekende ondertussen al meer dan dertig prentenboeken die in twintig talen vertaald werden. Zijn jongste, Het vrolijkste en grootste boek van alle voertuigen, schraagt momenteel een expo en zoektocht in Leuven.

Ik heb nooit een plan gehad. Mijn huis-, tuin- en keukenpsychologie zegt me dat ik de dingen op me laat afkomen omdat ik de jongste van vier ben en dus meesurfte in de slipstream van mijn zus en broers. Zij organiseerden de spelletjes en de activiteiten, en ik deed gewoon mee. Als illustrator doe ik dat ook een beetje: ik heb geen professionele bucketlist met dingen die ik absoluut wil doen, maar als een kans op de deur klopt, dan doe ik open.

Tekenen is me opsluiten in mijn eigen wereld. Omdat ik beelden maak, heb ik het gevoel dat ik de hele dag aan het communiceren ben, maar eigenlijk zonder ik me af van mijn omgeving. Voor mijn gezin is dat niet altijd makkelijk, temeer omdat ik dan graag naar muziek luister met mijn koptelefoon op. Vrienden kennen me als een babbelaar omdat ik altijd zoveel schade in te halen heb, maar Katrien en de kinderen zien de andere kant: zij horen me soms urenlang niet.

Niet elke keer van nul moeten beginnen is een luxe. Ik heb de voorbije dertig jaar honderden auto’s geschilderd, maar dat geldt ook voor allerlei diersoorten en andere objecten. Die allemaal inscannen heeft me van een enorme beeldenbank voorzien waardoor ik voor mijn prentenboeken voortdurend nieuwe collages kan maken en ondertussen andere, op dat moment belangrijkere dingen schilderen. Ik behoorde tot de eerste generatie die met Playmobil speelde – eigenlijk doe ik dat nog steeds.

Ik heb geen professionele bucketlist met dingen die ik absoluut wil doen, maar als een kans op de deur klopt, dan doe ik open.

Een van de beste dingen die ik ooit gedaan heb, was mijn voorbeelden loslaten. Ik was als kind fan van Hergé en ontdekte rond mijn twaalfde Ever Meulen en Joost Swarte. Hun internationale succes heeft er zeker toe bijgedragen dat ik zelf tekenaar wilde worden. In het begin werkte ik op Sint-Lukas ook met hun klare lijn, maar de docenten lachten daarmee: wie dacht ik wel dat ik was? Sindsdien vertrek ik altijd van schilderijen in kleur, en dat was mijn geluk. Had ik mijn eigen stem niet ontwikkeld, dan was ik nooit zover geraakt.

Concepten bedenken leidt alleen maar tot frustraties. Tot pakweg vijftien jaar geleden werkte ik altijd naar een beeld toe, maar achteraf was het nooit helemaal wat ik in mijn hoofd had. Nu werk ik veel jazzyer: ik ga gewoon aan de slag en laat al doende de ideeën komen, zonder dat ik op voorhand hoef te weten waar ik zal uitkomen. Als ik achteraf het resultaat zie, vertel ik mezelf toch vaak dat ik het nooit zo had kunnen bedenken.

Kinderen zien altijd meer in mijn beelden dan volwassenen. De hele kleintjes kijken aandachtiger omdat ze de teksten niet kunnen lezen, maar ook bij oudere kinderen voel je vaak die goesting om iets nieuws te ontdekken en zich te verwonderen. Hun ouders lezen graag mee omdat ik alles overgiet met weetjes, woorden en visuele grappen, maar met doelgroepen wil ik absoluut niet bezig zijn. Ik ben een lone wolf die al freewheelend tot dingen komt, geen studio als DreamWorks of Pixar die voor elke leeftijdsgroep net genoeg referenties bedenkt.

Snel enthousiast raken is een mes dat aan twee kanten snijdt. Mocht ik ook op professioneel vlak geen team vormen met Katrien, ik zou waarschijnlijk overal ja op zeggen. Ik neem het er wel bij, denk ik al gauw, want net zoals ik mezelf overschat, zo onderschat ik hoeveel tijd dingen kosten. Sommige opdrachten staan erop in een dag en aan andere sleutel ik een maand, maar het gaat niet anders – mijn werk is pas klaar als het klaar is.

Aanleg is het halve werk. Als mensen het vroeger over mijn talent hadden, dacht ik: nee, dit is keihard werken. Sinds ik zelf kinderen heb, besef ik dat veel afhangt van wat sowieso al in je zit. Had ik voetballer willen zijn, dan had me dat zoveel moeite gekost dat de goesting snel verdwenen was. Bovendien liet mijn moeder me via design- en architectuurbladen als Abitare en Domus al vroeg kennismaken met schoonheid, terwijl mijn ouders ook altijd klaarstonden om mijn tekenmateriaal te betalen. Dan zeggen dat je het allemaal aan jezelf te danken hebt, dat is arrogant.